سلامت نیوز : سلامت و درمان مردم جامعه،حوزه‌ای است كه باید در آن عدالت رعایت شود.حوزه‌ای كه با جان انسان‌ها سروكار دارد و غنی و فقیر،دارا و ندار،مناطق برخوردار و محروم در پیشگاه درمان و تندرستی باید جایگاه یكسانی داشته باشند.اما چندی است كه مناطق محروم و دوردست از مزیت داشتن پزشك متخصص محروم مانده‌اند و این موضوع در حوزه عدم وجود پزشكان متخصص زن در این نواحی بیشتر به چشم می‌خورد.به‌طور مثال یكی از مناطقی كه از داشتن پزشك سونوگرافیست زن در مضیقه است،جنوب شرقی كشور یا همان سیستان و بلوچستان خودمان است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ كمبود پزشك زن در مناطق محروم باعث شده است تا رئیس كمیسیون بهداشت مجلس هم نسبت به این موضوع واكنش نشان دهد و بگوید: «بخش اعظمی از پزشكان زن حاضر به گذراندن طرح در مناطق محروم نیستند،‌با توجه به اینكه بین 60 تا 70 درصد از فارغ‌التحصیلان پزشكی را خانم‌ها تشكیل می‌دهند اما اغلب این افراد،به دلایل مختلف حاضر به گذراندن طرح در مناطق محروم نیستند.»دكتر حسینعلی شهریاری،با بیان اینكه كمبود نیروی انسانی پزشك در مناطق محروم یكی از مشكلات اساسی حوزه سلامت به شمار می‌رود،‌می‌گوید: «متاسفانه یكی از مشكلات حوزه سلامت كمبود نیرو در مناطق محروم به‌ویژه حاشیه شهرها و در روستاهاست كه سرانه درمان پیش‌بینی شده برای این مناطق نصف سرانه درمان شهرنشینان است.

وضعیت بهداشت و درمان مردم حاشیه‌نشین به مراتب از روستاییان هم وخیم‌تر است؛بدون‌شك تا زمانی كه سرانه درمان روستاییان و شهرنشینان را مساوی نبینیم این تبعیض و بی‌عدالتی به صورت آشكار و واضح همچنان وجود دارد.»در زمینه كمبود پزشك متخصص،در مناطق محروم دكتر مراد هاشم‌زهی،نماینده منطقه نهبندان و سربیشه خراسان جنوبی و نایب رئیس اول كمیسیون بهداشت مجلس نهم،به تهران امروز می‌گوید: «من 6 سال رئیس دانشگاه علوم‌پزشكی خراسان جنوبی بودم و مهم‌ترین مسئله‌ای را كه طی این سال‌ها به آن دچار مشكل بودیم این پرسش بود،كه چرا پزشكان متخصص انگیزه‌ای برای رفتن به مناطق محروم ندارند؟باید در نظر گرفته شود كه اكثر پزشكان در این مناطق بومی نیستند كه بگوییم با مناطق دوردست و دور افتاده آشنا هستند،به همین دلیل با منطقه و مشكلات‌شان آشنا نیستند و در مناطقی رشد كرده‌اند كه شاید چنین حساسیت و مشكلاتی كه مناطق محروم دارند را كمتر داشته باشند كه بخواهند بگویند،خدمت در مناطق دور افتاده ثواب بیشتری دارد.

از سویی دیگر،این متخصصان مقایسه می‌كنند درآمدهایی كه در مناطق محروم دارند،بسیار كمتر از درآمد متخصصان در مناطق برخوردار است.در مراكز برخوردار و شهرهای بزرگ،تفاوت دریافتی پزشكان بخصوص متخصصان با پزشكان در مناطق محروم بسیار متفاوت است.در مناطق محروم جمعیت بسیار كم است،پراكندگی شهرستان‌ها و روستاها بسیار زیاد است،مریض زیادی برای ویزیت وجود ندارد و پزشكان اگر بخواهند با حقوقی كه دریافت می‌كنند،زندگی كنند دچار مشكل می‌شوند.با توجه به چنین شرایطی انگیزه خدمت در مناطق محروم برای پزشكان از بین می‌رود.در واقع در بحث درآمدها و دریافتی بین پزشكان مناطق محروم و مناطق برخوردار،با یك بی‌عدالتی روبه‌رو هستیم.حالا در این میان اگر فردی بیاید و برایش درآمد مهم نباشد و بخواهد فقط به خاطر علاقه به حرفه‌اش پزشكی كند،باز هم نمی‌شود.زیرا باید عدالتی بین شهرستان برخوردار و مناطق دوردست و محروم باشد.»

خانواده پزشكان متخصص مناطق محروم در مضیقه

هاشم مرادزهی، معتقد است كه خانواده‌های پزشكان متخصص در این مناطق هم در مضیقه هستند،او می‌گوید: «خانواده پزشكان در مناطق محروم هم مهم هستند.وقتی وسایل سرگرمی و امكانات برای فرزندان پزشك كم هست.امكانات رفاهی برای خانواده این پزشكان كه ترغیب‌شان كند در این مناطق بمانند،بسیار كم است و شرایط تحصیلی كه در مناطق محروم فرزندان این پزشكان می‌خواهند داشته باشند،باید با كلانشهر برابری كند تا عدالت رعایت شود.كیفیت آموزش در این مناطق، غیرقابل قیاس با مناطق برخوردار است و كسی كه در این مناطق مشغول به طبابت است،فرزندانش بسیار عقب می‌مانند.با چنین شرایطی پزشكان می‌توانند به عنوان یك عذر موجه به این موضوع اعتراض كنند و به مناطق محروم نروند.»این نماینده مجلس تاكید می‌كند: «غیر از متخصص زنان،جراح عمومی،ارتوپدی،بیهوشی،داخلی، اطفال كه رشته‌های مادر هستند،در بیمارستان‌های مناطق محروم بسیار كم هستند یا اگر هم حضور دارند؛تمام وقت‌شان را به مرخصی می‌گذارنند تا باز به كلانشهرها بازگردند و بیشتر با عدم حضورشان در مناطق محروم مواجه هستیم.بنابراین حضور منظمی ندارند و خدماتی بی‌نظم به مردم ارائه می‌كنند و كسی كه در این میان ضرر می‌كند،مردم هستند كه از لحاظ درمانی آسیب می‌بینند.»

اعطای امتیازات ویژه به پزشكان مناطق محروم

مراد هاشم‌زهی،عضو كمیسیون بهداشت مجلس،درباره اعطای امتیازات برای جذب متخصصین در مناطق محروم می‌گوید: «در خراسان جنوبی امتیاز ویژه‌ای به پزشكان ارائه داده شده است،در واقع پرداخت مبلغی خارج از برنامه به پزشكان این مناطق اختصاص داده شده است.البته در مقایسه با مبالغ دریافتی پزشكان مناطق برخوردار این مبلغ بسیار كم است.در گذشته مبلغی به هر متخصص پرداخت می‌شد،تا در مناطق محروم بمانند،اما چون در مقایسه با مناطق برخوردار و استان‌های بزرگ این مبلغ بسیار كم بود،پزشكان متخصص راضی به ماندن در این مناطق محروم نمی‌شدند و فقط به اجبار گذران طرح‌شان در این مناطق دور می‌ماندند و در اولین فرصت به شهرهای بزرگ باز می‌گشتند كه درآمد بیشتری داشته باشند.

اخیرا به صورت قانون،طرحی تصویب شده است كه مبالغ بیشتری به پزشكان متخصص در مناطق محروم پرداخته شود،این موضوع حالت مسكن دارد،اما علاج پذیر نیست.این طرح در حال اجراست ولی آن قدر مبلغش كم است كه باعث نمی‌شود پزشكان به مناطق محروم گسیل شوند.اكنون طرح دیگری نیز در حال اجراست كه نمایندگان مجلس از آن حمایت كرده‌اند تحت این عنوان كه یك سهمیه قابل‌توجه به پزشكانی كه در دوره‌های تخصصی یا حتی پزشكان عمومی كه به مناطق محروم می‌روند،اختصاص دهند،كه این طرح حداقل تا 30 درصد از متقاضیان را در بر می‌گیرد.اما همچنان متاسفانه وقتی پزشكان فارغ‌التحصیل می‌شوند عده‌ای هستند كه با زد و بند پذیرش از مناطق محروم می‌گیرند،اما به مناطق برخوردار می‌آیند.باید بدانیم بزرگ‌ترین كار برای جذب متخصصین و پزشكان به مناطق محروم این است كه عدالت برای تمام پزشكان اجرا شود،یعنی درآمد پزشكان در مناطق محروم و برخوردار یكسان و متناسب شود تا انگیزه خدمت در همه پزشكان،در همه مناطق به یك شكل باشد.»

سیستان بدون سونوگرافیست زن!

در گزارش‌ها و خبرهای هر روزه از سیستان،خبر بیكاری جوانان و هجوم گرد وغبار به سفره مردم به واسطه خشك شدن تالاب هامون را همیشه پیگیری كرده‌ایم. اما حالا خبری در این منطقه در صدر اخبار نشسته است كه با جان انسان سر و كار دارد. نبود سونوگرافیست زن در شهرستان‌های ایرانشهر، سرباز، مهرستان، نیك شهر،نهبندان،قصرقند،كنار، میرجاوه مردم این مناطق خصوصا زنان رابا مشكلات عدیده‌ای روبه‌رو كرده است.زنانی كه شاید به واسطه محدودیت‌های سنتی و قومی دل‌شان نخواهد پیش سونوگرافیست یا پزشك مرد بروند و به همین دلیل یا بیماری‌شان را باید پنهان كنند و با آن بسازند یا باید برای تشخیص بیماری مسافت طولانی‌ای را طی كنند تا به مركز شهر برسند و آنجا توسط پزشك زن تحت‌نظر قرار بگیرند.

«عالیه.م» زنی است كه در یكی از این شهرستان‌ها زندگی می‌كند و به تهران امروز،می‌گوید: «به‌دلیل اینكه دلم نمی‌خواست پیش سونوگرافیست مرد بروم دلیل بیماری‌ام را نفهمیدم و حالا به‌دلیل وجود یك غده ناچیز و عدم تشخیص آن،سرطان تمام بدنم را سلاخی كرده و با 35 سال شاید باید بمیرم!»حمیرا ریگی،نخستین بخشدار زن سیستان‌وبلوچستان و سومین بخشدار زن كشور درباره عدم وجود متخصصان در سیستان می‌گوید: «چابهار تا چندین سال از داشتن سونوگرافیست زن محروم بود،و این موضوع باعث می‌شد كه فرد حق انتخاب نداشته باشد.دلیل این موضوع این است كه به لحاظ تعصبات قومی و مذهبی زنان این ناحیه پیش سونوگرافیست مرد نمی‌روند.در واقع اصلا پیش پزشك زنان و زایمانی كه مرد باشد نمی‌روند.مردم این مناطق از امكانات آموزشی و بهداشتی دور افتاده‌اند،و شاید به‌دلیل شرایط آب و هوا پزشكان دوست ندارند به این منطقه بیایند و اگر طرح اجباری نبود اینجا پزشك متخصص هم نداشت.» از سویی دیگر، حمیرا ریگی،كه خود پزشك است تاكید می‌كند: «این موضوع به توانمندی مدیران بستگی دارد كه طوری برنامه‌ریزی كنند،تا بتوانند برای رفاه زنان و مردم جذب پزشك داشته باشند.»

طی مسافت طولانی برای یك سونوگرافی ساده

رحیم صلاح‌زهی،عضو شورای شهر بمپور در استان سیستان‌وبلوچستان، درباره عدم وجود سونوگرافیست زن در شهرستان‌های اطراف و ایرانشهر می‌گوید: «ما اینجا چند شهرستان داریم كه جمعیتی در حدود 300 هزار نفر هستند،و ایرانشهر در این منطقه مركزیت دارد.برای شهرستان ایرانشهر،توسط دانشگاه علوم‌پزشكی متخصص فرستاده‌اند،كه دو سونوگرافیست مرد هستند.در شهرستان ایرانشهر یك دانشگاه علوم‌پزشكی شروع به كار كرده است و دو تا سونوگرافیست هست كه هر دو نفر آقا هستند و قول نیروی جدید هم داده‌اند كه آن هم مرد است.اما هرگز برای آوردن پزشك سونوگرافی زن اقدام نكرده‌اند.»او تاكید می‌كند: «اگر مشوق مالی برای زنان پزشك در نظر می‌گرفتند،این اتفاق نمی‌افتاد.البته یك خانم سونوگراف را از جای دیگر آوردند اما آن خانم بنا بر دلایلی آمد و رفت؛و باید بگویم برای آن خانم پزشك هم مشكلاتی ایجاد كردند.زیرا ایشان هم مطبش شلوغ شد و هم با استقبال زنان بیمار روبه‌رو شد.اما شاید چون پزشكان مرد دیدند درآمدشان دارد پایین می‌آید ایجاد مشكلاتی كردند كه آن خانم هم برود و زنان اینجا كه به دلایل فرهنگی و قومی پیش سونوگرافیست و پزشك مرد نمی‌روند به تنهایی با مریضی‌شان دست و پنجه نرم كنند.»

این عضو شورای شهر سیستان، تاكید می‌كند: «متاسفانه مسئولان امر در جواب این اتفاق می‌گویند: دانشگاه علوم‌پزشكی تاسیس شده است.اما این دانشگاه برای تربیت نیرو در بلند مدت جواب خواهد داد و مشكل فعلی زنان حل نخواهد شد.»از سویی دیگر،«مشوق مالی برای نیروی متخصص نمی‌گذارند و ماهانه حقوق خوبی به آنها نمی‌دهند.به همین دلیل بیمار برای یك سونوگرافی ساده باید فاصله 1000 كیلومتری را طی كند.بر فرض مثال: اگر یك زن در ایرانشهر بیمار شود باید برای یك سونو گرافی 500 كیلومتر به كرمان برود یا 400 كیلومتر طی كند و برسد به چابهار! و زمان زیادی را صرف رفت و آمد كند.اگر همسرش كارمند باشد باید مرخصی بگیرد،خرج خورد و خوراك و سفر بدهد تا برای یك سونوگرافی پانزده هزار تومانی دو برابر هزینه كند.» این عضو شورای شهر بمپور،معتقد است: «در گذشته به‌دلیل كمبود پزشك عمومی،از پاكستان و هندوستان برای سیستان و مناطق اطراف پزشك می‌آوردند،اما اكنون از شهرستان مجاور هم نمی‌توانیم یك پزشك سونوگرافیست زن برای آسایش زنان بیاوریم.در این منطقه خود زنان پیش سونوگرافیست مرد نمی‌روند،نه اینكه به‌دلیل فشار مردانه این موضوع را انتخاب كرده باشند،بلكه دلایل قومی خود را دارند و به همین دلیل با مریضی‌شان می‌سازند.»

امكانات مناطق محروم كم است

«در شهرهای بزرگ ایرانشهر،سراوان و شهرهای كوچك میرجاوه،راسك میزان امكانات كم است.استان سیستان منطقه پراكنده‌ای است كه تراكم جمعیت در آن بسیار گسترده است.اما مراكز درمانی و بهداشتی در آنجا بسیار كم وجود دارد.»این گفته‌های عیدو ریگی فرد،رئیس شورای شهر زاهدان است.او به تهران امروز، می‌گوید: «در مناطق سیستان،زاهدان از نظر رشد جمعیت در بالاترین حد خود قرار دارد اما امكانات بهداشتی در پایین‌ترین حد ایستاده است.بیشترین مشكل این مناطق كمبود امكانات رفاهی است،و تنها پزشكان عمومی كه طرح دارند برای گذراندن طرح خود به این مناطق می‌آیند.در این منطقه فارغ‌التحصیلان زن رشته پزشكی كم هستند.»

این عضو شورای شهر زاهدان تاكید می‌كند: «وقتی پزشك بومی كه در این منطقه به دنیا آمده است و با شرایط این منطقه به خوبی آشناست به سختی به دانشگاه راه می‌یابد و امتیاز بومی بودن برایشان به سختی در نظر گرفته می‌شود،در نتیجه این شهرستان‌ها از پزشك متخصص زن هم خالی می‌شود.باید برای بومی‌ها در دانشگاه‌ها امتیازاتی در نظر گرفته شود.در منطقه زاهدان و در كل،شهرستان‌های سیستان‌وبلوچستان پزشك بومی زن بسیار كم است و برای آوردن پزشكان از نواحی دیگر هم شرایط حقوقی خوبی در نظر گرفته نمی‌شود.» عیدو ریگی‌فرد،رئیس شورای شهر زاهدان تاكید می‌كند: «اگر شرایط حقوقی خوبی برای سونوگرافیست‌های زن و پزشكان متخصص مناطق محروم تعریف كنند،شاید پزشكان برای كمك به مردم،دیگر به شرایط اقلیمی فكر نكنند و به این مناطق بیایند.»چندی پیش حلیمه عالی نماینده مردم زابل، با اشاره به ‌این مشكل گفت: «جذب پزشكان متخصص زن در سیستان، به‌ویژه سونوگرافیست،یكی از مشكلات استان سیستان‌وبلوچستان است.

افزایش دو یا سه برابری درآمد پزشكان در مناطق محروم

دكتر حسینعلی شهریاری،برای جذب متخصصان به مناطق محروم تاكید كرده است: «به‌طور حتم تنها راهی كه می‌توان پزشكان را برای ارائه خدمت در مناطق محروم جذب كرد، افزایش دو یا سه برابری درآمد این افراد در مناطق محروم است كه متاسفانه هنوز تا اجرای این مهم فاصله زیادی در پیش است.وی با یادآوری اینكه امروزه درصد بالایی از فارغ‌التحصیلان پزشكی را خانم‌ها تشكیل می‌دهند،از خدمت نكردن برخی از این افراد در مناطق محروم انتقاد كرد و گفت: متاسفانه خانم‌ها در اغلب مواقع در مناطق دورافتاده خدمت نمی‌كنند .شهریاری با ذكر راهكاری در مورد بهبود وضعیت جذب نیروی انسانی در مناطق محروم،‌ تاكید كرد: بر اساس مصوبه مجلس، 30 درصد این نیروها باید جذب مناطق محروم شوند كه این امر شامل تمام گروه‌های پزشكی است.»

پزشكان متخصص از رفتن به مناطق محروم سر باز می‌زنند و عدم وجود تسهیلات مناسب را از علل این موضوع می‌دانند،مسئولان به متخصصان انتقاد می‌كنند و هنوز نتوانسته‌اند بودجه‌ای برای جذب این افراد تصویب كنند،اما در این میان مردم هستند كه جان‌شان را در كف دست گرفته‌اند یا با بیماری‌شان می‌سازند یا با بیماری‌شان می‌میرند،بس كه راه دور است و رسیدن به پزشك تنها در شهرهای بزرگ میسر است.