به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه حمایت ؛ برخی از جرایم در جامعه با توسل به زور و خشونت ارتكاب مییابد که جرم قتل، ضرب و جرح نمونه بارز این دسته از جرایم هستند. یکی از مهمترین مصادیق این دسته از جرایم خطرناک، زورگیری یا سرقت مقرون به آزار است. این جرم خشن میتواند به صورت مسلحانه یا صرف توسل به زور و قدرت بدنی و تهدید واقع شود. برخی از مصادیق این جرم منجر به صدمه شدید به مالباخته و یا حتی مرگ وی میشود.
قانونگذار ایران مجازاتهای سنگینی برای این قبیل جرایم خشونتبار در قوانین موضوعه در نظر گرفته است. در صورتی که سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار باشد، تا 10 سال حبس در انتظار مجرم است؛ و از آن مهمتر در صورتی كه ارتكاب این جرم به حدی باشد كه امنیت مردم به خطر بیفتد و همراه با هراس عمومی باشد، میتواند به عنوان «محاربه» تلقی شود. در این وضع قانونگذار مجازاتهای سنگینی نظیر اعدام زورگیر را پیشبینی كرده است. قانون جدید مجازات اسلامی با اینکه رویکردی جدی به کاهش مجازات در جرایم سبک داشته، زورگیری را جرمی سنگین دانسته است و براساس آن مجازات سارق آزاردهنده، مسلح و یا محارب به هیچ عنوان قابل تعویق و تعلیق نخواهد بود. به نظر میرسد رویکرد جدید قوهقضاییه مبنی برخورد شدید با این «جرم شبیه به جنایت» موثر واقع شده و نرخ ارتکاب به این جرم را کاهش داده است.
در حوزه جرایم نیز جرمشناسان با بررسی علتهای وقوع جرم سعی میكنند با تاثیر گذاشتن بر آن از وقوع جرایم جلوگیری كنند. زورگیری نیز جرمی است كه از علتهای مختلفی از جمله شرایط اقتصادی و اجتماعی نشات میگیرد بنابراین با از بین بردن این علتها میتوان از وقوع زورگیری هم پیشگیری كرد. در ادامه به بررسی دقیقتر راهكارهای پیشگیری از زورگیری پرداختهایم.
زورگیری از جمله جرایم خشن است كه علاوه بر هزینههای مالی و جسمی بر قربانی جرم، با ایجاد ترس و وحشت در مردم، حس امنیت را در شهروندان متزلزل میكنند. برخورد و مجازات مجرمان اگر چه ممكن است برخی از این هزینه را جبران كند، نمیتواند وضعیت جامعه را به حالت قبل از ارتكاب جرم برگرداند.اما چگونه میتوان از زورگیری پیشگیری كرد؟
مبارزه با فقر
بنیادیترین راه پیشگیری از وقوع جرم سرقت مقرون به آزار یا زورگیری، مبارزه با فقر است. در صورتی كه ریشه فقر در جامعه خشكانده شود، قطعا شاهد كاهش یا حتی عدم ارتكاب زورگیری در جامعه خواهیم بود. از دیگر اقدامات مربوط به این بخش اشتغالزایی، كاستن از فاصله طبقاتی و مبارزه با حاشیهنشینی است.
پیشگیری وضعی
از سوی دیگر، راههای مقطعی نیز برای پیشگیری از پدیده زورگیری وجود دارد که این تدابیر تحت عنوان پیشگیری وضعی از جرم شناخته میشوند. به عنوان مثال قرار دادن حفاظ و دیگر موارد ایمنی برای ضد سرقت كردن مناطق مسكونی از جمله این راهكارهاست. همچنین در مورد شیوههای ارتكاب جرم سرقت مسلحانه و زورگیری باید از طریق رسانههای گروهی به مردم اطلاعرسانی شود. برای نمونه قربانیان بالقوه باید بدانند در صورتی كه توان مقاومت در برابر خواسته زورگیر یا رهایی از دست وی را داشته باشند، بهتر است در این خصوص اقدامات لازم را صورت دهند اما در صورتی كه توان مقاومت نداشته باشند و خطر جانی آنها را تهدید کند، ناگزیر باید به خواسته زورگیر تن دهند و پس از آن موضوع را از طریق مراجع انتظامی و قضایی پیگیری کنند. همچنین کارآگاهان پلیس میگویند، شهروندان حتیالامکان از همراه داشتن اشیای قیمتی خودداری و سعی کنند در کوچههای خلوت تردد نکنند، از افراد مشکوک فاصله بگیرند و در خیابانهای خلوت از پاسخگویی به افراد مشکوک خودداری کنند.
مشاركت مردمی
یكی از مهمترین عوامل پیشگیری از وقوع جرم زورگیری به خصوص در خیابانها و معابر مشاركت مردمی است این در حالی است که دیده میشود، در برخی موارد، زمانی كه جرمی مانند زورگیری در خیابان اتفاق میافتد، سایر افراد حاضر در صحنه جرم به جای یاری رساندن به قربانی جرم صرفا نظارهگر وقوع جرم هستند. برای اصلاح این وضع، باید از طریق فرهنگسازی و اطلاعرسانی، حس مشاركت و مسئولیت مردم در برابر یكدیگر افزایش پیدا كند زیرا در صورت افزایش این احساس مهم در شهروندان میتوان امید به كاهش وقوع موفقیتآمیز جرم زورگیری در اجتماع داشت.
رسیدگی سریع مراجع قضایی راهحل دیگر برای برخورد با جرایم خشن نظیر زورگیری این است که مراجع قضایی و ضابطان دادگستری با سرعت به پروندههای قضایی مربوط به این دسته از جرایم رسیدگی کنند؛ به این معنا که باید جمعآوری دلایل حفظ آثار جرم به سرعت انجام شود و در سریعترین زمان ممکن نیز نسبت به صدور کیفرخواست علیه مجرمانی که مرتکب جرایم خشن شدهاند، اقدامات لازم صورت گیرد. دادگاهها باید خارج از نوبت به پروندههای جرایم خشن رسیدگی و احکام آن را نیز در ملأ عام اجرا کنند تا مردم شاهد باشند، کسانی که دست به چنین اعمالی میزنند، به مجازات سختی محكوم خواهند شد. زمانی كه مرتكبان احتمالی این قاطعیت و سرعت را در رسیدگی به پروندههای قضایی مربوط به جرم زورگیری را مشاهده كنند، احتمال منصرف شدن آنها در ارتكاب جرم مذكور در آینده بیشتر خواهد شد.
تشدید مجازات
مجازات قطعی و سریع مجرمان این پیام را برای مجرمان بالقوه به همراه دارد كه در صورت ارتكاب جرم بدون اتلاف وقت مجازات خواهند شد بنابراین هزینه ارتكاب جرم برای مجرم بالا میرود و مجرم بالقوه از به فعلیت رساندن انگیزههای مجرمانه خود منصرف میشود.
راهزنی زورگیری و محاربه جرایمی شبیه به هم هستند بنابراین اقدامات انجام گرفته برای پیشگیری از آنها به هم نزدیک است. اما سوالی که پیش میآید این است که چه تفاوتی بین راهزنی و سرقت توام با آزار وجود دارد؟ هر دوی این جرایم ممکن است توسط قاضی بر عمل زورگیری تطبیق داده شوند و مرتکب هر دوی این جرایم نیز با وجود شرایطی محارب خواهد بود و به دار مجازات آویخته خواهد شد. برای یافتن پاسخ این سوال به چند نکته توجه کنید. نخست، اینکه برای اینکه کسی را به دلیل سرقت مقرون به آزار، محارب بدانیم حتما دو شرط لازم داریم:1- حمل اسلحه 2- ارعاب و ترساندن مردم. دوم هم اینکه در هر دوی جرایم فوق امکان حصول این دو شرط مهیاست. اما نکته مهم اینجاست که وقتی از راهزنی صحبت می کنیم عنصر اصلی آن اخذ به قوه است که فرهنگ عامه ایران به درستی آن را در قالب زورگیری بیان کرده است. راهزن در واقع مستوجب حد است که یکی از این حدود قتل خواهد بود البته در این جرم اگر مرتکب بتواند شرایط خفیف شدن جرم را اثبات کند مستوجب تعزیر می شود. ولی وقتی از سرقت توام با آزار صحبت می کنیم فرض اولیه عدم ارعاب و عدم حمل اسلحه است و زمانی که این دو ثابت شوند میتوان مرتکب را محارب اطلاق کرد.
نظر شما