سلامت نیوز : تا 23 سال پیش در ایران، ترمیم دندان‌های از دست رفته محدود بود به پر كردن، روكش‌گذاری و اگر دندان‌ها با ریشه از بین رفته بود، در نهایت پروتز مصنوعی به نوعی پایان كار ترمیم محسوب می‌شد.با ورود فناوری كاشت ایمپلنت به ایران، امید بسیاری از مردم برای داشتن یكدست دندان سالم و زیبا تقویت شد. با وجود گرانی این نوع درمان، متقاضی كاشت ایمپلنت در ایران كم نیست.در هر حال، به تأیید پزشكان و متخصصان، ایمپلنت هم در میان روش‌های درمان و ترمیم دندان روشی كامل و بی‌نقص نیست.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ درباره ایمپلنت و معایب و مزایای آن با آقای دكتر امیر رضا ركن، رئیس مركز تحقیقات ایمپلنت‌های دندانی، دانشگاه علوم پزشكی تهران گفت‌و‌گو كردیم. این مركز از سال 1389 تشكیل شده و هدف از تأسیس این مركز آموزش و ارتقای دانش دندانپزشكان مستعد و علاقه‌مند به علم روز دندانپزشكی در خصوص ایمپلنت است، همچنین این مركز با هدایت، سرپرستی و اولویت بندی پایان‌نامه‌های دانشجویی به دنبال كسب نتایجی منتهی به ارتقای سلامت و تولید دانش در حوزه تخصصی
ایمپلنت است. از جمله اهداف این تحقیقات، كمك به تشكیل شركت‌های دانش‌بنیان است تا در نهایت محصولات تولیدی آن‌ها در مسیر ارتقای بهداشت دهان و دندان جامعه گام بردارد.

چه افرادی واجد شرایط ایمپلنت‌ هستند؟ آیا استفاده از این روش محدودیت سنی دارد؟
افرادی كه به دلایل مختلف مثل پوسیدگی دندان، بیماری لثه، ضربه، شكستگی و تصادفات و... دندان‌های خود را از دست داده باشند، واجد شرایط ایمپلنت یا كاشت دندان هستند. ایمپلنت باید در سنی كه رشد فكی و استخوانی فرد مورد نظر كامل شده باشد، انجام گیرد؛ در خانم‌ها از 16 و آقایان از 18 سال به بالا انجام عمل كاشت دندان مانعی ندارد، به همین دلیل به‌طور مثال برای نوجوان 12 ساله‌ای كه دندان كرسی خود را، كه بیش از سایر دندان‌ها در معرض پوسیدگی قرار دارد از دست می‌دهد، ایمپلنت توصیه نمی‌شود، بلكه باید با مراقبت و حفظ سلامت بافت‌های استخوانی و فكی و مدیریت فضا در آن ناحیه به دلیل تمایل دندان‌های اطراف به پركردن آن، اجازه داد سن فرد به میزان مورد نظر رسیده و سپس ایمپلنت صورت بگیرد.

در حال حاضر عمل ایمپلنتی كه در كشور ما صورت می‌گیرد، تا چه میزان به سطح ممتاز كشور‌های توسعه یافته نزدیك است و چه تفاوت‌هایی نسبت به آن دارد؟
انجام عمل ایمپلنت در ایران از سال 1369 آغاز شد. امروز از جهات كیفیت ابزار، وسایل و مواد مورد استفاده، ما هیچ كمبود و نقصانی نسبت به كشورهای توسعه یافته نداریم. هزینه ایمپلنت در ایران با سایر نقاط جهان قابل مقایسه نیست، البته من منكر گرانی آن برای مردم نیستم، ولی هزینه پایین ایمپلنت و حتی سایر موارد درمانی نسبت به كشورهای توسعه یافته، یكی از عوامل جذب توریست درمانی و بیماران سایر كشورها است. بنابراین مدرن‌ترین و با كیفیت‌ترین خدمات دندانپزشكی روز دنیا در ایران ارائه می‌شود، كه یكی از دلایل اصلی دستیابی به این خدمات، عزیمت پزشكان و دندانپزشكان به خارج از كشور و آشنایی آن‌ها با علم روز دنیا است.

امكان دارد فردی زیبایی دندان برایش اهمیت چندانی نداشته باشد و بر همین اساس تصمیم به انجام عمل ایمپلنت نگیرد؛ شما تا چه میزان بیماران را ملزم به استفاده از ایمپلنت می‌كنید؟ استفاده نكردن از این روش درمان برای بیمار چه عوارضی دارد؟
ما 32 دندان داریم كه اگر از دندان‌های عقل صرفنظر كنیم، 28 عدد باقی می‌ماند. از این تعداد تنها 8 دندان وجهه زیبایی دارد و به چشم می‌آید و سایر دندان‌ها این قابلیت را ندارند. نگاه به دندانپزشكی تنها از زاویه زیبایی، بهانه‌ای برای شركت‌های بیمه به منظور شانه خالی كردن از زیر بار مسئولیت پرداخت هزینه‌ها است. توصیه همه متخصصان دندانپزشكی برای استفاده از ایمپلنت تنها جنبه زیبایی ندارد بلكه وقتی فردی دندان‌های خلفی خود را از دست می‌دهد، اینجا دیگر زیبایی مفهومی ندارد، اما برای حفظ حالت طبیعی آناتومی فك و جلوگیری از حركت سایر دندان‌ها و پر كردن فضای خالی دندان از دست رفته، ایمپلنت توصیه می‌شود و همانگونه كه می‌بینیم در این موارد، انجام عمل ایمپلنت كمك شایانی به حفظ سلامت دهان و دندان‌های سالم فرد خواهد كرد، بدون این‌كه زیبایی به‌طور خاص مورد توجه باشد.

ژنتیك فرد از یك طرف و ابزارها و وسایل استفاده شده برای كاشت دندان از طرف دیگر، تا چه میزان به عمر و دوام ایمپلنت كمك می‌كند؟
این موضوع در ابتدا به لوازم مورد استفاده جراح و تجربه او بستگی دارد. بهداشت دهان و دندان یكی از تأثیرگذارترین عوامل است؛ در صورت عدم توجه به این موضوع، باكتری‌ها و میكروب‌ها در اطراف ایمپلنت جمع شده و عمر آن را كاهش می‌دهند.

بسیاری از بیماران این سؤال را مطرح می‌كنند كه ایمپلنت تا چند سال دوام خواهد داشت؛ در واقع كیفیت و استحكام دندان طبیعی اصلاً قابل قیاس با ایمپلنت نیست؛ اگر میزان مراقبت و حفظ سلامت ایمپلنت به همان اندازه‌ای باشد كه باعث آسیب رسیدن به دندان طبیعی شده است، طبیعتاً دوام زیادی نخواهد داشت.

در حالت كلی مراقبت و نگهداری خود بیمار مهمترین عامل بقا و طول عمر ایمپلنت است و نحوه عمل و كار جراح و مسائل ژنتیكی در وهله‌ بعدی قرار می‌گیرد. اثر مسائل ژنتیكی در مقابل تأثیر بهداشت دهان و دندان بسیار ناچیز است تا حدی كه ما به مراجعانی كه ادعا می‌كنند تمام اعضای خانواده‌شان دچار مشكل دندان هستند، متذكر می‌شویم كه شما خانوادگی بهداشت ضعیفی دارید، البته توانمندی فرد جراح و دقت در عمل ایمپلنت هم تأثیر بسزایی دارد، به همین دلیل این اصطلاح رایج است كه پزشك و بیمار همكارند و هر دو باید وظایفشان را به درستی انجام دهند، در غیر این صورت به نتیجه دلخواه نخواهند رسید.

ایده آل‌ترین ایمپلنت درصورت رعایت بهداشت دهان و دندان و عمل مناسب توسط دندانپزشك، چقدر عمر مفید خواهد داشت؟
ایمپلنت قابلیت ماندگاری و بقا تا پایان عمر و در تمام طول زندگی را دارد. مراجعانی داریم كه 20 سال قبل این عمل را انجام داده‌اند و كماكان از آن دندان ایمپلنت شده استفاده كرده و مشكلی هم ندارند.

با توجه به شرایط آناتومیك فك، آیا تعداد ایمپلنت‌ها مشكلی پیش نمی‌آورد و از دید علم دندانپزشكی توجیه‌پذیر است؟
در حالتی كه تمامی 28 دندان فردی ریخته باشد، برای هر فك باید نهایتاً 8 عمل ایمپلنت انجام داده و 14 دندان می‌توانند روی 8 پایه كاشته شده قرار گیرند. برای برخی از فك‌ها كه كوچكتر هستند، 12 دندان كفایت می‌كند كه نیاز به 6 عمل ایمپلنت دارد. این میزان ایمپلنت مشكلی برای بیمار ایجاد نمی‌كند.

چه افرادی نمی‌توانند از ایمپلنت به منظور جایگزین دندان از دست رفته خود استفاده كنند؟
امكان دارد ایمپلنت را نتوان برای برخی از بیماران استفاده كرد، كه دلایلی مانند كافی نبودن رشد استخوانی یا مثلاً دیابتیك بودن فرد دارد. یكی از ملزومات ایمپلنت، سلامت جسمی فرد است؛ به‌طور مثال افراد دیابتیك، سیگاری‌ها، افراد مبتلا به لوسمی، ایدز یا كسانی كه كمبود استخوان دارند، كاندیدای خوبی برای ایمپلنت نیستند.

دندان‌های طبیعی ما درطول زمان دچار تغییر رنگ می‌شود؛ آیا به دلیل این تغییر رنگ، دندان‌ یا پروتزهایی كه با ایمپلنت در دهان ما كاشته می‌شوند، نیاز به تعویض در بلند مدت دارند؟
با توجه به مواد غذایی مصرفی مثلاً چای و قهوه زیاد یا استعمال دخانیات، رنگ ریزه‌هایی روی دندان‌های طبیعی جمع می‌شود؛ از این منظر مشكلی پیش نمی‌آید، زیرا این رنگ ریزه‌ها به روی آن پروتزها هم جمع می‌شوند و تفاوت خاصی ایجاد نمی‌شود و با یك جرم‌گیری به حالت اولیه باز می‌گردد اما برخی از تغییر رنگ‌ها با افزایش سن صورت می‌گیرد كه دلایل بیرونی ندارد و جنبه درونی دارد، كه در این تغییر رنگ نیاز به تعویض روكش در درازمدت احساس می‌شود.

بسیاری از مردم در میانسالی دچار تحلیل لثه می‌شوند. در صورت بروز این معضل، آیا ایمپلنت قابلیت ترمیم یا تعویض دارد؟
طبق بررسی‌های صورت گرفته دریافتیم كه بعد از سال اول به میزان یك میلی‌متر استخوان‌های اطراف ایمپلنت تحلیل می‌رود. ولی اگر تمام شرایط مناسب باشد و مراقبت به درستی صورت بگیرد، این میزان بعد از سال اول به 1/0 میلی‌متر كاهش می‌یابد؛ البته این آمار قطعی و ثابت نیست و بسیاری از افراد همین میزان تحلیل را هم ندارند، بنابراین تحلیل استخوان اطراف ایمپلنت در حدی نیست كه نگرانی به دنبال داشته باشد؛ زمانی این اتفاق می‌افتد كه لثه دچار بیماری شود و در این حالت ترمیم استخوان و استخوان‌سازی برای ایمپلنت مجدد لازم است.

یك باور غلط بین عموم مردم جا افتاده كه به دلیل ایجاد نشدن مشكل در دندان كاشته، نیازی به مراجعه به دندانپزشك احساس نمی‌كنند. برای از بین بردن این باور غلط چه توصیه‌ای دارید؟
یكی از مشكلات اساسی ما همین موضوع است. بیماران 2 تا 3 سال بعد از عمل ایمپلنت به ما مراجعه می‌كنند، ولی پس از این مدت این موضوع فراموش شده و دیگر هیچ پیگیری از سوی بیمار صورت نمی‌گیرد.

متأسفانه مردم این نكته را نمی‌دانند كه اگر در ایمپلنت مشكلی رخ بدهد یا بیماری خاصی اتفاق بیفتد، درد ندارد و فرد متوجه آن نمی‌شود؛ اگر به‌طور مداوم و مستمر به دندانپزشك مراجعه كنند و با معاینه و عكسبرداری از میزان سلامت خود مطلع شوند، آنگاه فرصت جلوگیری از مشكلات بزرگتر وجود دارد. زمانی كه مشكل ایمپلنت به استخوان فك و لثه نرسیده باشد؛ درمان بیماری امكان‌پذیر است.

در دندانپزشكی به نظر می‌رسد تداخل وظایف وجود دارد، به نحوی كه پزشكان با تخصص‌های متفاوت كارهای مربوط به تخصص‌های یكدیگر را انجام می‌دهند، آیا رخداد این اتفاق درست به نظر می‌رسد؟
در كشور ما 25 هزار دندانپزشك مشغول به كار هستند كه 10% آن‌ها متخصص و سایر آن‌ها عمومی هستند. تفاوت دندانپزشكی با سایر رشته‌های پزشكی این است كه دندانپزشكان عمومی و دندانپزشكان متخصص با وظایف یكدیگر به خوبی آشنا هستند، بنابراین همه دندانپزشكان چه عمومی و چه متخصص با اصول كلی آشنایی دارند و تنها ممكن است در موارد مختلف تمرین كمتری نسبت به یكدیگر كرده باشند.

در حیطه ایمپلنت تنها یك واحد مربوط به این درس در چارت دروس دانشگاه موجود است كه طبیعتاً با آن یك واحد كسی نمی‌تواند در بازار كار صرفاً به ایمپلنت مشغول باشد؛ این كمبود باعث شده بازار آموزش ایمپلنت در خارج از دانشگاه بسیار داغ باشد، اما شخصاً امیدوارم با توسعه آموزش‌های دانشگاهی تئوری و عملی، روز به روز رشد بیشتری برای توانمند‌سازی دندانپزشكان عمومی و متخصص داشته باشیم.