سلامت نیوز : در اینترنت در مورد اراك جست‌و‌جو می‌كردم تا از این شهر بیشتر بدانم و خواندم: «شهرستان اراك به لحاظ برخورداری از چند عامل آب و هوایی مانند مجاورت با كویر میقان و وجود ارتفاعات دارای نوسانات اقلیمی است؛ از خصوصیات اقلیمی این شهرستان می‌توان به تابستان‌های نسبتاً ملایم و زمستان‌هایی سرد اشاره كرد. وجود ارتفاعات در غرب و جنوب شهرستان و دشت‌های هموار در مركز و شمال از عمده‌‌ترین خصوصیات توپوگرافی شهرستان اراك است كه از مهمترین كوه‌های آن می‌توان به سفیدخانی و هفتاد قله اشاره كرد.»

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ انتظار هر كس از چنین شهری، آن هم در كشور چهار فصل ایران، این است كه آب و هوایی دلچسب و ییلاقی داشته باشد و نفس كشیدن در آن، اكسیژن خالص را مهمان ریه‌های مردم كند؛ اما حقیقت آن است كه كارخانه‌ها و صنایع، نفس اراك را بریده‌اند و حالا این شهر در زمره آلوده‌ترین كلانشهرهای ایران قرار دارد.ماشین‌سازی، آلومینیوم‌سازی، كابل‌سازی، واگن‌سازی، كمباین‌سازی‌، لاستیك‌سازی هوای اراك را از نظر داشتن عوامل آلوده‌كننده از تهران هم آلوده‌تر كرده‌اند تا جایی كه مردم دیگر نمی‌خواهند شهر صنعتی داشته باشند.

برخی روزها آلودگی هوا از مرز هشدار فراتر می‌رود. در سال ۹۱ تعداد روزهای ناسالم ۱۸۵ روز و در ۴ ماهه اول سال ۹۲ تعداد روزهای آلوده ۶۸ روز اعلام شد. همه این مشكلات موجب شد اراكی‌ها از خرداد تا آبان ماه امسال به مدت 18 هفته متوالی به فكر آن باشند كه نارضایی خود را به مسئولان برسانند. دكتر معصومه ابتكار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست كشور هم برای بررسی این موضوع اولین سفر كاری خود را به این شهر صنعتی اختصاص داد و مهرماه امسال به اراك سفر كرد.او در این سفر یك روزه در كارگروه كاهش آلایندگی هوای شهر اراك، جلسه كارگروه تالاب میقان اراك و نشست مشترك با «سمن»‌ها و خبرنگاران رسانه‌های گروهی شركت و از تالاب میقان بازدید كرد.
مردم اراك واقعگرا هستند نه شعارگرا در نشست با سمن‌ها (سازمان‌های مردم نهاد) كه نمایندگانی از میان مردم هستند، خواسته‌های اراكی‌ها از دكتر ابتكار و محمدحسین مقیمی استاندار مركزی مطرح و از مشكلات گفته شد.

حالا 2 ماه از برگزاری این جلسه می‌گذرد و دكتر سیاوش آقاخانی فعال محیط زیست و مدرس دانشگاه كه در این نشست حاضر بوده می‌گوید: ما انتظار نداریم كه مشكل آلودگی هوای شهر اراك یك شبه یا با ارائه چند مصوبه حل شود، چون مجموعه‌ای از عوامل وجود دارد كه آلودگی‌ها را به وجود می‌آورند.

به گفته وی مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد واقع‌گرا هستند نه شعارگرا.آقاخانی اظهار می‌كند: پیگیری‌های استاندار مركزی بعد از سفر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، نتایج خوبی در پی داشته كه خارج كردن كارخانه آلومینیوم از اراك و تعطیل كردن دیگ‌های آلاینده آن از جمله این اقدامات است. گازسوز كردن كوره‌های آجرپزی هم انجام شده اما با این اقدامات نمی‌توان مشكل را حل كرد و انتظار ما این است كه مسئولان در طرح جامع كاهش آلودگی هوای اراك بازنگری داشته باشند.

وی می‌افزاید: این طرح سال 84 تهیه و سال 86 ابلاغ شده اما در آن زمان منابع آلاینده اراك كاملاً متفاوت بوده‌ است. در زمان تهیه این طرح 50هزار خودرو در اراك تردد داشته كه حالا به 200هزار خودرو رسیده و مشكل حاد ترافیك گریبانگیر شهر شده است. در آن زمان به توان زیست محیطی اراك توجهی نشد و این شهر توان پذیرش این تعداد واحد صنعتی را نداشت.

به عقیده آقاخانی حل مشكل آلودگی هوای اراك نیازمند یك برنامه درازمدت است و به جای طرح جامع كاهش آلودگی هوا باید طرح‌های جامع مدیریت زیست‌بومی تهیه شود. این طرح توان زیست محیطی منطقه را ارائه می‌دهد و به مسئولان كمك می‌كند تا بدانند یك شهر گنجایش چه تعداد خودرو یا واحد صنعتی را دارد. اكنون در سراسر دنیا این طرح ارائه می‌شود و ما باید بدانیم كه اجرای طرح‌های موردی، تأثیر چندانی در كنترل آلودگی هوا ندارد؛ چون عوامل بسیاری در به وجود آمدن آلودگی هوا مؤثر است و تا زمانی كه شهرها طرح‌ جامع مدیریت زیست‌بومی نداشته باشند، نتیجه‌ای نخواهیم گرفت. به گفته آقاخانی طرح جامع كاهش آلودگی هوای اراك قرار بود تا سال 92 اجرایی شود اما اكنون فقط 10درصد آن عملی شده؛ فضای سبز گسترش نیافته، بحث تعویض خودروهای فرسوده هم عملی نشده است. راه‌اندازی مترو اراك هم در این طرح وجود داشت كه حتی به مرحله مطالعاتی هم نرسید؛ برای بررسی مشكلات موجود فقط نباید لوله اگزوز خودروها را دید بلكه باید به همه عوامل توجه داشت. وی از سوی سازمان‌های مردم نهاد استان مركزی اعلام آمادگی كرد فعالان محیط زیست می‌توانند داوطلبانه در حل مشكل آلودگی هوای اراك مشاركت داشته باشند.

رسیدگی به 3 منبع بزرگ آلودگی
در پی مصوبات سفر ابتكار به اراك، جلسه‌ای در استانداری به منظور پیگیری اعتبارات طرح جامع كاهش آلودگی هوای شهر اراك تشكیل و گزارشی از اعتباراتی كه تاكنون اختصاص یافته، بودجه مورد نیاز و پروژه‌های اولویت‌دار این طرح از استاندار به معاون اول ریاست جمهوری ارائه شده است.همچنین اعتباری از سوی دفتر بودجه استانداری برای بازنگری و به‌روزرسانی مطالعات طرح جامع كاهش آلودگی هوای اراك اختصاص یافته كه اداره كل حفاظت محیط زیست مركزی شرح خدمات پیشنهادی را تهیه و به استانداری ارسال كرده است.

امیر انصاری، مدیر كل محیط زیست استان مركزی فعالیت كوره‌های آجرپزی را از عوامل مهم ایجاد آلودگی دانست و گفت: در اراك 70 كوره فعال وجود دارد كه پیش از این به 50 مركز گازرسانی شده بود و اكنون طرح گازرسانی به 20 كوره آجرپزی با حضور استاندار و سایر مسئولان استان كلنگ‌ ‌زده شده است.

وی می‌افزاید: آذر ماه سال 90 بود كه با سنجش آلاینده‌ها، كارخانه آلومینیوم‌سازی اراك جزو صنایع شدیداً آلوده اعلام شد و قرار بود دیگ‌های آلاینده این مركز به شهرك صنعتی خیرآباد منتقل شود كه این اتفاق نیفتاد. اكنون تعویض دیگ‌های كارگاه و از مدار خارج كردن دیگ‌های آلاینده آغاز شده كه تعداد دیگ‌های تعطیل شده به 400 عدد رسیده و حدود 320 دیگ باقی ماند است. پیگیری انتقال آندسازی كارخانه آلومینیوم‌سازی به شهرك خیرآباد هم صورت گرفته است.

انصاری اظهار می‌كند: حذف سوخت مازوت از نیروگاه شازند در سال‌های اخیر مهمترین اولویت حفاظت محیط زیست استان بوده كه این واحد در اواخر سال 91 گازسوز و مشكل آن حل شد؛ اما آلودگی ناشی از تولید و خروج محصولات پلیمری و مواد شیمیایی در پالایشگاه و پتروشیمی شازند همچنان ادامه داشت تا این‌كه سوخت گاز نیروگاه شازند تا تاریخ اول آذرماه امسال تأمین شد اما از این تاریخ به بعد، میزان سوخت گاز كاهش و مصرف مازوت افزایش داشته كه نیاز به پیگیری موضوع از وزارتخانه‌های نفت و نیرو دارد.

نجات تالاب میقان
تالاب كویری میقان در شمال شهر اراك، بزرگترین منبع سولفات سدیم كشور است كه به عقیده كارشناسان، افزایش برداشت از معادن كویر به مفهوم شخم زدن آن است و به دلیل سست بودن خاك، می‌تواند در دراز مدت حیات ساكنان شهر اراك را به خطر بیندازد.احداث و تعریض جاده در داخل تالاب و قطع ارتباط اكولوژیكی قسمت شمال با جنوب آن، ساخت سد در بالادست حوضه آبریز و كاهش آب ورودی به تالاب، ورود پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر اراك، فاضلاب شهرك صنعتی ایبك آباد و پساب‌های كشاورزی، تغییر كاربری اراضی و چرای بیش از حد دام در منطقه، شكار غیر مجاز پرندگان و زنده‌گیری پرندگان توسط حاشیه‌نشینان، استقرار پروژه‌های فرودگاه اراك، تصفیه خانه فاضلاب و كارخانه املاح معدنی ایران در حاشیه تالاب بدون ارزیابی زیست محیطی و گسترش برداشت از سولفات سدیم با به مزایده گذاشتن تالاب از مهمترین مشكلاتی است كه موجب تهدید زیست محیطی تالاب شده. همچنین به دلیل تبخیر بالا در منطقه، این تالاب یكی از منشأهای وجود ریزگرد در هوای اراك است كه موجب افزایش آلودگی هوای شهر می‌شود.

انصاری درباره تالاب میقان می‌گوید: مصوبات تالاب میقان، بویژه تأمین حقابه از طریق شركت آب منطقه مركزی در حال پیگیری است و پیشنهاد ارتقای منطقه به عنوان پناهگاه حیات وحش و ذخیره‌گاه زیستكره هم مطرح شده همچنین تخصیص اعتبار از محل اعتبارات ریزگردها به معاونت محیط طبیعی سازمان اعلام شده و خوشبختانه با بارندگی‌های اخیر، گرد و غبار ناشی از تالاب میقان كاهش یافته است.

گسترش فضای سبز اراك
مدیركل حفاظت محیط‌زیست مركزی اظهار می‌كند: در رابطه با فضای سبز موجود در شهر اراك و گسترش حلقه سبز در حاشیه تالاب میقان هم جلساتی در شورای شهر اراك تشكیل شده و آبرسانی به فضای سبز با فناوری نوین مورد بررسی و توافق قرار گرفته و پیشنهاد شده تا طرح جامع فضای سبز شهر اراك توسط مشاور تهیه شود. همچنین 450 هكتار زمین توسط اداره كل راه و شهرسازی برای ساخت بخشی از یكهزار هكتار فضای سبز در داخل و خارج از محدوده شهر اراك مهیا شده تا در زمان درختكاری سال‌جاری از سوی اداره كل منابع طبیعی و شهرداری اجرا شود. نمی‌توان گفت اجرای این طرح‌ها و پیگیری آن‌ها نقشی در بهبود وضعیت هوای اراك ندارد اما هوای پاك از آسمان اراك دور شده و دوای درد این شهر، درمان‌های مقطعی نیست. با این حال اراده جدی مسئولان در دولت جدید برای كنترل آلودگی هوای اراك می‌تواند امیدبخش باشد تا عزمی ملی برای حل مشكلات این كلانشهر به وجود بیاید.تا آن زمان باید به مردمی که هرازچندی، نوشته‌ای به دست می‌گیرند و در میادین اصلی اراک به نبود هوای پاک و سالم اعتراض می‌کنند، حق داد. مردمی که در دامنه ارتفاعات هفتاد قله و سفیدخانی زندگی می‌کنند حق طبیعی‌شان هوای سالم کوهستان است نه غبار مسموم ریزگردها.