سلامت نیوز: زن ممکن است به‌طور غیرمنتظره در زمان و مکانى که نمى‌توان ترتیب زایمان را داد دچار دردهاى زایمان شود.
این نکته مهم را به‌خاطر داشته باشید که به دنیا آوردن نوزاد یک فرآیند طبیعى است، و اکثریت زایمان‌ها باعث به‌خطر افتادن جان مادر یا بچه نمى‌شود. در اکثر موارد وقت کافى براى رساندن مادر به بیمارستان یا خبر کردن یک پزشک یا قابله یا ماما وجود دارد. اما با وجود این خوب است بدانید که قبل از رسیدن کمک چه کارهائى را باید انجام دهید و چه کارهائى را نباید انجام دهید.
در یک زایمان عادى اول سر بچه بیرون مى‌آید. اما در بعضى از موارد نادر وضعیت نوزاد در رحم معکوس مى‌شود. معمولاً به این حالت تولد واژگونه مى‌گویند و این حالت نیاز به مراقبت اضطرارى پزشکى دارد.
هیچ‌وقت کوشش نکنید که زایمان را به‌نحوى به تأخیر بى‌اندازید. اجازه بدهید که به دنیا آمدن نوزاد تا مرحله‌اى که سر بیرون بیاید سیر طبیعى خود را طى کند.
مرحله اول
اولین نشانهٔ آغاز دردهاى زایمان این است که مادر در قسمت پائین پشت خود احساس درد مى‌کند. مشاهدهٔ مادهٔ لزج (موکوس) آغشته به خون نشانهٔ این است که دهانهٔ رحم نرم و باز شده و مایع از آن جارى شده است. در این مرحله رحم هر ۱۰ تا ۲۰ دقیقه یک‌بار منقبض مى‌شود و این انقباض‌ها سبب مى‌شوند دهانهٔ رحم و کانال تولد (راه عبور نوزاد) گشاد شود.
این مرحله ممکن است ۱۵ تا ۱۶ ساعت، براى زایمان اول و حدود ۱۰ ساعت براى زایمان‌هاى بعدى طول بکشد. و شما به اندازه کافى فرصت دارید که آمبولانس خبر کنید و مادر را با توجه به رعایت موارد ایمنى به بیمارستان انتقال دهید.
نزدیکى‌هاى پایان مرحلهٔ اول، انقباض‌ها (که شبیه گرفتگى ماهیچه) هستند بیشتر و دردناکتر مى‌شوند. روان شدن مایع نشان‌دهندهٔ آن است که کیسهٔ محتوى مایع جنینی، که نوزاد در آن آرمیده پاره شده. نیم لیتر مایع یا بیشتر ممکن است در یک حملهٔ ناگهانى جارى شود، اگرچه گاهى اوقات چکه‌هاى مداوم هم مشاهده مى‌شود. این امر نشان‌دهندهٔ آن است که نوزاد در راه است، مرحلهٔ دوم آغاز شده و مادر به کمک نیاز دارد.
- وضعیت آرنج - زانو:
گاهى اوقات (خیلى به‌ندرت) پس از پاره شدن کیسهٔ آب، بند ناف وارد کانال تولد مى‌شود. اگر چنین اتفاقى افتاد، مادر را در وضعیت آرنج - زانو قرار دهید تا فشار روى بند ناف کمتر شود. و بلافاصله ترتیب انتقال مادر را به بیمارستان بدهید.
مرحلهٔ دوم
در این مرحله نوزاد به‌دنیا مى‌آید. این مرحله براى زایمان اول حدود یک ساعت و براى زایمان‌هاى دوم به بالا ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول مى‌کشد. همیشه به‌خاطر داشته باشید که پس از بروز اولین نشانهٔ دردهاى زایمان تا به‌دنیا آمدن نوزاد به اندازهٔ کافى وقت هست، بنابراین دستپاچه نشوید و سروصدا به راه نیندازید.
مادر را حرکت ندهید. آرام باشید و یک نفر را دنبال آمبولانس بفرستید. به او یادآورى کنید که به مسئول آمبولانس توضیح بدهد که زایمان در چه مرحله‌اى است و نام بیمارستانى که مادر در آن براى زایمان ثبت‌نام کرده و آدرس محل را بگوید (به مبحث تقاضا براى کمک مراجعه شود).
زمانى که انقباض‌ها به فاصله دو دقیقه از هم رسید و به مادر زور نشست و کشیدگى عضله با انقباض‌ها همراه شد بدانید که مادر به کمک فورى نیاز دارد. کار اساسى در این مرحله این است که یک اطاق گرم و ساکت براى او فراهم کنید.
- آماده‌سازى محیط براى زایمان:
مادر احتمالاً خیلى عصبى و هیجان‌زده خواهد بود. مهم این است که او به توانائى شما در ادارهٔ وضعیت اطمینان پیدا کند. براى آنکه این اطمینان را به او بدهید، با او آرام و با خونسردى صحبت کنید و وانمود کنید که همه چیز مثل وقایع روزمرهٔ زندگی، عادى است.
از افراد غیر لازم بخواهید که اتاق را ترک کنند، اما با زائو تنها نمانید از یکى از زنان خویشاوند یا همسایه و پدر نوزاد (اگر مایل باشد) بخواهید که پیش شما بمانند و کمک کنند.
یک تخت یا کاناپه آماده سازید، مى‌توانید با پهن کردن یک ورقهٔ پلاستیک (اگر در دسترس است) یا حولهٔ بزرگ یا روزنامه در کف اتاق محیط زایمان را آماده کنید.
اگر این رویداد در جائى خارج از خانه پیش آمد، مثلاً در اتومبیل یا در یک مکان عمومی، از مردمى که در اطراف شما جمع شده‌اند بخواهید که پشت به صحنه کنند تا مادر محفوظ بماند.
- جلوگیرى از عفونت:
اگر در مورد تمیزى وسواس نداشته باشیم ممکن است عفونت جان مادر و نوزاد هر دو را به خطر بى‌اندازد. شخصى که سرماخورده، گلوى وى چرک کرد است یا دست‌هاى آن آلوده است نباید در امر زایمان کمک کند. شما و همکار شما هر دو باید ماسک بزنید. اگر ماسک مخصوص در اختیار نداشتید مى‌توانید یک دستمال تمیز به‌دور دهان خود ببندید. اگر امکان آن را داشتید، دست‌ها و زیر ناخن‌ها و ساعدهاى خود را به مدت ۴ دقیقه زیر آب روان با صابون خوب بشوئید. آنها را خشک نکنید و اگر در خلال کار کثیف شدند دوباره به‌همان ترتیب بشوئید.
مادر را به پشت بخوابانید و زانوهاى او را بالا بکشید و سر و شانه‌هاى وى را طورى که راحت باشد، تکیه بدهید. از او بخواهید لباس‌هائى را که مزاحم زایمان هستند از تن خود بیرون بیاورد. پنبه، پارچه زخم‌بندى یا هر چیز مناسب دیگرى که در اختیار داشتید زیر باسن او بگذارید تا هم گرما ایجاد کند و هم مواد آلوده به‌خود را جذب کند یک پتو تا کنید و با آن بالا‌تنهٔ مادر را بپوشانید و او را گرم نگه دارید.
- آماده‌سازى محیط براى نوزاد:
اول به‌هر نحو که مى‌توانید محیط را گرم کنید. یک گهواره به‌علاوه یک پتو، شال یا حوله که نوزاد را در آن بپیچید، فراهم سازید. مى‌توانید به‌صورت خلق‌الساعه از یک جعبه یا سبد کوچک تمیز به‌عنوان گهواره استفاده کنید.
- آماده‌سازى محیط براى به‌دنیا آمدن نوزاد:
یک ظرف پر از آب داغ، یک لگن و یک کیسهٔ پلاستیکى براى انداختن پنبه‌هاى کثیف در آن، فراهم کنید. قیچى و نخ بخیهٔ استریل را براى بریدن بند ناف آماده کنید. به مدت ۱۰ دقیقه قیچى را در آب بجوشانید. اگر نخ بخیه در اختیار نداشتید، سه تکه نخ ۲۵ سانتى‌مترى را به مدت ۱۰ دقیقه در آب بجوشانید یا آن را در محلول الکل متیلیک به‌مدت ۱۰ دقیق فرو ببرید. علاوه بر اینها، به گاز پانسمان نیز براى پانسمان بند بریدهٔ ناف احتیاج دارید.
- به‌دنیا آوردن نوزاد:
در خلال انقباض‌ها، زائو را تشویق کنید که زانوهاى خود را بگیرد، سر را به سمت جلو خم کنید، نفس خود را نگهدارد و با فشار بیرون بدهد و سپس بین انقباض‌ها بى‌آساید. سرانجام ناحیهٔ بین مقعد و آلت تناسلى متورم خواهد شد و یک برآمدگى نمایان مى‌شود. در حین انقباض سر نوزاد را در مدخل کانال تولد مشاهده خواهید کرد - که بین انقباض‌ها به عقب برمى‌گردد. این امر نشان مى‌دهد که تولد قریب‌الوقوع است.
با هر انقباض سر نوزاد بیشتر نمایان مى‌شود. به‌محض آنکه سر بیرون آمد آن را بگیرید و نگهدارید، زیرا سر در کانال تولد تحت فشار شدیدى قرار داشته و اگر سر بچه را نگه نداریم و اجازه بدهیم ناگهانى ”بیرون بجهد“ اختلاف فشار ناگهاین بین دو محیط ممکن است باعث پاره شدن رگ‌هاى خونى مغز بشود که به آسیب مغز منجر مى‌شود. نباید سر بچه را بکشید یا بچرخانید، فقط نگهدارید.
با سرعت هر چه تمام‌تر آزمایش کنید که آیا بند ناف ( جسم نرم ضخیم ژلاتینى طناب‌مانند) دور گردن نوزاد پیچیده شده است یا خیر. اگر پیچیده شده بود، معمولاً مى‌شود آن را با ملایمت از دور گردن آزاد نمود. نباید آن را بکشید.
اگر کیسهٔ آب که جنین در آن آرمیده است قبل از تولد نوزاد پاره شده باشد، ممکن است وقتى سر نوزاد بیرون بیاید روى صورت او یک پردهٔ نازک (غشا) مشاهده شود. بایستى بلافاصله آن را پاره کنید تا مایع درون آن خارج شود و موجب خفگى نوزاد نشود.
- روش به‌دنیا آوردن نوزاد:
۱. یک بالشتک تمیز یا پنبه زیر زائو روى سوراخ مقعد قرار دهید. اگر زائو مدفوع کرد آن را با پنبه یا بالشتک از جلو به سمت عقب تمیز کنید ولى مواضب باشید تا با کانال تولد تماس پیدا نکند و کانال تولد کثیف نشود.
نباید انگشتان خود را داخل کانال تولد فرو کنید.
۲. با ملایمت سر بچه را به محض آنکه بیرون آمد ثابت و بى‌حرکت نگهدارید تا مانع از بیرون جهیدن آن بشوید.
اگر روى صورت بچه پردهٔ نازک وجود دارد آن را با انگشت خود پاره کنید تا باعث خفگى نشود.
وضعیت بند ناف را چک کنید. اگر دور گردن نوزاد پیچیده بود آن را با ملایمت از دور گردن آزاد کنید.
۳. هنگامى که عریض‌ترین قسمت سر نوزاد از کانال تولد بیرون آمد، از مادر بخواهید که دهان خود را باز کند و نفس نفس بزند و هم‌چنان سر بچه را نگهدارید.
۴. زمانى که نوزاد به دنیا آمد، دهان او را تمیز کنید و او را روى شکم مادر بگذارید (به مبحث مراقبت از نوزاد تولد یافته مراجعه شود).
نباید به‌هیچ عنوان بند ناف را بکشید. در این مرحله لازم نیست که بند ناف را ببرید.
در نگهداشتن نوزاد دقت کنید چون در این زمان خیلى لغزنده است. او را به پشت بخوابانید به‌طورى که سر پائین‌تر از بدن باشد. مطمئن شوید که مادر و نوزاد پوشیده و گرم باشند.
- مراقبت از نوزاد تازه تولد یافته:
به محض آنکه نوزاد از کانال تولد بیرون آمد، دهان او را باز کنید و با یک پنبه خون یا مایع را از دهان او پاک کنید. در این موقع ممکن است نوزاد گریه کند و این امکان را براى شما به‌وجود مى‌آورد که دهان او را بیشتر تمیز کنید. بچه را در یک چیز گرم و نرم بپیچید. سر نوزاد را پائین بگیرید تا مادهٔ لزج یا آب دهان بتواند از دهان و بینى بیرون بریزد و مراقب باشید که راه تنفس تمیز نگهداشته شود.
مى‌توانید بگذارید که نوزاد سینهٔ مادر را (در صورتى‌که مادر مایل است) مک بزند.
- نوزادى که نفس نمى‌کشد:
گاهى اوقات نوزاد گریه نمى‌کند و اگر این امر به دلیل عدم تنفس نوزاد باشد، احتمالاً مانعى بر سر راه تنفس او قرار گرفته. این مانع معمولاً مادهٔ لزج است و بایستى بلافاصله آن را تمیز کرد.
۱. با دقت راه نفس نوزاد یعنى بینى و دهان را تمیز کنید.
نباید به پشت نوزاد بزنید.
۲. اگر نوزاد واکنش نشان نداد، کاملاً شل شد، و صورت او کبود یا سفید شد بلافاصله روش نجات زندگى را شروع کنید.
مرحلهٔ سوم
در هر زمانى بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه پس از تولد نوزاد، جفت باید از رحم مادر خارج شود. نزدیک به خارج شدن جفت، مادر یک انقباض ملایم احساس مى‌کند. مادر را تشویق کنید که نفس خود را نگه دارد و زور بزند تا جفت خارج شود. اگر مادر بخوابد و زانوهاى خود را خم و از هم دور نگه دارد، خارج شدن جفت براى او آسانتر خواهد بود.
نباید جفت یا بند ناف را به‌هنگام خارج شدن بگیرید بکشید.
لازم نیست که جفت را از بند ناف جدا کنید حتماً آن را بدون آنکه آسیبى ببیند دست نخورده داخل یک کیسهٔ پلاستیکى نگهدارید چون هنگامى‌که مادر را به بیمارستان مى‌برید در آنجا آن را از جهت کامل بودن مورد آزمایش قرار خواهند داد. حتى اگر تکه کوچکى از آن درون مادر بماند مى‌تواند دردسر ایجاد کند.
هنگامى‌که جفت خارج شد، مادر را تمیز کنید و یک نوار بهداشتى یا حولهٔ تمیز روى واژن مادر بگذارید. تا آنجا که ممکن است وسیلهٔ راحتى او را فراهم کنید و او را تشویق کنید به اینکه استراحت کند. مقدار کمى خونریزى طبیعى است خونریزى شدید معمولاً به‌ندرت اتفاق مى‌افتد، اما اگر اتفاق افتاد، سعى کنید خونسرد باشید و منتظر رسیدن آمبولانس شوید.
با ملایمت شکم مادر (درست زیر ناف) را ماساژ بدهید تا رحم براى انقباض تحریک شود. رحم به‌ەنگام منقبض شدن سفت مى‌شود اما به ماساژ خود ادامه بدهید تا امداد سر برسد.
- تولد واژگونه:
این حالت زمانى رخ مى‌دهد که وضعیت نوزاد در رحم معکوس شود. این یک حالت عادى نیست و به این جهت نیاز به مراقبت‌هاى فورى پزشکى دارد.
درمان:
۱. مادر را روى بستر بخوابانید، به ترتیبى که باسن او روى لبهٔ تشک و پاهاى وى در طرفین قرار گیرد. دو جعبهٔ کوچک یا آجر زیر پاهاى وى قرار دهید.
۲. به محض آنکه بچه نمایان شد او را بگیرید و نگهدارید، بدن نوزاد را در حالى‌که هنوز سر او بیرون نیامده، گرم نگهدارید تا بر اثر سرماى محیط خارج تنفس او تحریک نشود.
۳. بگذارید به هنگام خروج از کانال تولد، نوزاد آویزان بماند. اگر پس از بیرون آمدن شانه‌ها بیش از سه دقیقه گذشت و سر بیرون نیامد، پاهاى نوزاد را بگیرید و بالا بیاورید تا دهان و بینى او آزاد بماند.
۴. مادهٔ لزج را از دهان و بینى نوزاد پاک کنید تا راه تنفس او باز شود.
۵. صبر کنید تا بقیه سر نوزاد نیز بیرون بیاید، تولد خیلى سریع نوزاد ممکن است باعث صدمه به مغز او بشود، بنابراین وقتى دهان و بینى او آزاد شد، نیازى نیست که بقیهٔ زایمان را به‌نحوى تسریع کنید.
- با بند ناف چه باید کرد:
در بیشتر موارد اگر بند ناف، تا رساندن مادر و نوزاد به بیمارستان هم‌چنان به مادر متصل بماند، اشکالى ایجاد نمى‌کند. اما اگر بند ناف خیلى کوتاه باشد یا رساندن مادر و نوزاد به بیمارستان طول بکشد، لازم است که بند ناف بریده شود. صبر کنید تا: جفت خارج شود، تپش بند ناف بایستد؛ یا حداقل ده دقیقه از تولد بگذرد.
۱. با استفاده از دو نخ بخیه استریل یا دو تکه نخ معمولى ضد عفونى شده که از قبل آماده کرده‌اید، بند ناف را در دو محل محکم ببندید و گره بزنید: یکى ۱۵ سانتى‌متر و دیگرى ۲۰ سانتى‌متر فراتر از شکم نوزاد. اگر نخ بخیه اول که به شکم نوزاد نزدیک است خیلى محکم گره زده نشود، ممکن است به هنگام بریدن ناف، نوزاد آن‌قدر خونریزى کند که منجر به مرگ وى شود.
۲. بند ناف را با استفاده از قیچى استریل در محل میان دو گره ببرید.
۳. محل بریدگى را با استفاده از باند پانسمان استریل، پانسمان کنید.
نباید پودر یا مواد ضدعفونى دیگر (از هر نوع که باشد) روى بریدگى بند ناف بزنید.
۴. ده دقیقه پس از بریدن، بند ناف را بررسى کنید تا مطمئن شوید که خونریزى نمى‌کند. با نخ بخیه سوم دور بند ناف را در فاصلهٔ ۱۰ سانتى‌مترى شکم نوزاد محکم گره بزنید.
۵. با یک باند استریل دیگر مجدداً محل بریدگى را پانسمان کنید و با بستن یک دستمال تاشدهٔ تمیز به دور شکم نوزاد پانسمان را سر جاى خود محکم کنید.
اگر باند استریل در اختیار ندارید، هیچ چیز دور شکم بچه نبندید.
اگر ناگزیر شدید بند ناف را قبل از خارج شدن جفت ببرید، سر بند نافى که به جفت متصل است را نیز با یک باند استریل پانسمان کنید.
همیشه جفت را طورى نگهدارید که بعداً بتوان آن را آزمایش کرد.
منبع: سایت کودکانه
نظر شما