سلامت نیوز: هیچ نظام انسان‌سازی در دنیا از مشکل تهی نیست و نقایصی در تمام آنها به چشم می‌خورد اما الگوبرداری از این نظام‌ها و رفع نقایص آن بر اساس مولفه‌های فرهنگی کشور می‌تواند در رفع مشکلات نظام سلامت و ایجاد یک نظام مطلوب راهگشا باشد...


دکتر سیامک مره‌صدق/عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در هفته نامه سپید نوشت: نسخه‌های امتحان‌شده از سوی کشورهای مختلف اروپایی که به نام نظام سلامت ملی شناخته می‌شود با تکیه بر پیشگیری و افزایش سطح پیشگیری از بیماری‌های واگیر و غیرواگیر به موفقیت نسبی در پاسخگویی به نیازهای حوزه سلامت در آن کشورها دست یافتند و توانستند بخش بزرگی از مشکلات این حوزه را از بین ببرند. در سیستم سلامت عمومی سعی می‌شود سلامت از نیاز به حق مردم تبدیل شود و با جلب مشارکت‌های خارج از بخش سلامت مشکلات حوزه بهداشت و سلامت به درستی حل شود. تلاش برای افزایش مشارکت در بخش‌های خارج از سیستم بهداشت و درمان در رابطه با سلامت در افزایش سطح سلامت افراد جامعه تا حدود بسیار زیادی موثر است چرا که 70درصد از مشکلات حوزه سلامت به بخش‌های خارج از این حوزه مربوط است. به طور مثال فردی که دچار مشکلات تنفسی ناشی از آلودگی هوا شده است پس از درمان در سیستم بهداشت و درمان دوباره به محیط آلوده بازمی‌گردد و مشکلاتش عود می‌کند یا فردی که دچار مشکلات تغذیه‌ای مانند پرخوری است چنانچه عادات غذایی‌اش تغییر نکند با بازگشت دوباره به محیط پس از درمان مجددا رفتار ناسالم را از سرمی‌گیرد. مثال دیگر در این خصوص بحث دخانیات و قیمت پایین آن در کشور است. فردی که در حال ترک دخانیات است با این قیمت پایین دخانیات سخت‌تر می‌تواند بر وسوسه استعمال مجدد سیگار غلبه کند. این مسائل مشکلاتی است که باید به صورت فرابخشی و با همکاری سایر ارگان‌های ذی‌ربط با وزارت بهداشت برای حل آنها اقدام شود.

بسیاری از خانواده‌های ایرانی میزان مطلوبی از درآمد خود را به تغذیه اختصاص می‌دهند اما این میزان صرف تغذیه درست نمی‌شود. به طور مثال به جای خرید شیر شاهد خرید مواد خوراکی مضر برای سلامت افراد خانواده هستیم. در حالی که با یک کار فرهنگی میان‌بخشی می‌توان آگاهی لازم را در این زمینه به خانواده‌ها ارائه کرد تا شاهد کاهش سرانه مصرف موادی مانند شیر در کشور نباشیم.

جا افتادن سیستم ارجاع و الگوریتمی یکی دیگر از خصوصیات سیستم سلامت عمومی است که می‌تواند بسیاری از مشکلات نظام سلامت را رفع کند. ورود سازمان‌های بیمه‌گر برای کاهش هزینه کارهای آزمایشی و خدمات پاراکلینیکی باید تنها در زمانی صورت گیرد که آن آزمایش و خدمات واقعا مورد نیاز باشد. این در حالی است که هم‌اکنون هزینه اصلی بیمه‌ها صرف دارو و خدمات آزمایشگاهی و پاراکلینیکی می‌شود بدون اینکه بسیاری از این خدمات یا داروهای گران‌قیمت مورد نیاز باشد.

اجرای طرح تمام‌وقتی یکی دیگر از کارهایی است که باید برای رسیدن به یک سیستم سلامت مطلوب روی آن تاکید کنیم. کم شدن تفاوت درآمد بین بخش خصوصی و دولتی می‌تواند باعث تمایل پزشکان توانمند به کار در بخش دولتی و متناسب با شأن آنها شود. کاهش تفاوت درآمد بین سطوح مختلف پزشکی، پیراپزشکان، گروه‌های تخصصی مختلف پزشکی و تفاوت درآمد گروه‌های شاغل در بخش خصوصی و دولتی از اصلی‌ترین پیش‌نیازهای اجرای طرح تمام‌وقتی است که قانون نیز بر آن تاکید کرده و برای رسیدن به یک نظام مطلوب سلامت باید اجرایی شود.

یکی دیگر از موضوعات مورد توجه در سیستم‌های عمومی سلامت کاهش هزینه‌ها در بخش‌های فوق‌تخصصی و اختصاص آن به بخش‌های دیگر سلامت است زیرا این خدمات فوق‌تخصصی اگرچه مهم‌اند اما بر اساس آمار و ارقام تاثیر چندانی روی افزایش طول عمر افراد در جامعه ندارند و با اختصاص این هزینه‌ها به بخش‌های عمومی‌تر سلامت بیشتر می‌توان سطح سلامت مردم را افزایش داد.

اقتصاد سلامت یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید در حوزه سلامت مورد توجه قرار گیرد تا میزان موثر بودن هزینه‌ها و فایده آنها برآورد شود.

هم‌اکنون متاسفانه شاهد ساخت بیمارستان‌های بزرگ در شهرهای با جمعیت زیر 20هزار نفر هستیم که هیچ توجیه اقتصادی‌ای ندارد. از سویی نمی‌توان این بیمارستان‌ها را تعطیل کرد زیرا مشکلات بعدی را در پی دارد و مورد اعتراض مردم واقع می‌شود. این در حالی است که با یک کار کارشناسی می‌توانستیم به راحتی جلوی این هزینه‌ها را بگیریم و منابع مالی را صرف پروژه‌هایی کنیم که بیشتر موردنیاز است.

لازم به ذکر است بیشتر این موضوعات در برنامه پنجم توسعه به عنوان یک برنامه مترقی مورد توجه قرار گرفته و چنانچه این برنامه اجرایی شود بخش بزرگی از مشکلات نظام سلامت حل می‌شود. هر چند هنوز تا رسیدن به این فرمایش مقام معظم رهبری که باید کاری کنیم که اگر کسی در خانواده بیمار شد غیر از رنج بیماری رنج دیگری نداشته باشد فاصله زیادی داریم. این سخن باید راهبرد اصلی ما در برنامه‌های مربوط به سلامت باشد. بهترین کار در این زمینه نیز تعریف سیستم سلامت عمومی با الگوبرداری از کشورهای موفق در این زمینه و تطابق آن با شرایط کشور است. البته در این زمینه کمتر شاهد قانون هستیم و بیشتر ضعف ساختار و ضعف اجرای قوانین است که مشکلاتی در این زمینه به وجود آورده است. هرچند خوشبختانه در دوره فعلی، وزارت بهداشت دنبال اقدامات مثبت و اجرای برنامه‌ها در این زمینه است و حال که مشکلات 6ماهه آخر دولت گذشته تا حدودی سامان یافته دکتر ‌هاشمی و دستیاران ایشان درصدد رفع نقایص و حل بیشتر مشکلات حوزه سلامت هستند.