سلامت نیوز : به رغم آنكه سازمان زندان‌های كشور تمامی تلاش خود را برای مهار بیماری‌های عفونی در زندان‌های كشور انجام می‌دهد اما همیشه نگرانی مسئولان نسبت به وضعیت بهداشت و درمان در زندان‌ها وجود داشته است. مطالعات كارشناسان نشان می‌دهد كه مشكلات بهداشتی و بیماری‌های عفونی خطرناك فرد معتاد را همچنان در جامعه و محیط زندان تهدید می‌كند و با توجه به ارتباط این افراد با كل جامعه تحت پوشش قرار گرفتن‌شان ضروری به نظر می‌رسد چرا كه آنها به منابع خطرناكی برای انتشار بیماری‌های عفونی چون ایدز و هپاتیت تبدیل می‌شوند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ غلامحسین اسماعیلی، رئیس سازمان زندان‌های كشور با بیان اینكه 70 درصد ورودی زندان‌های كشور معتاد و بیمار هستند گفت: بسیاری از مجرمان در طبقات ضعیف جامعه زندگی می‌كنند. متاسفانه سهل‌انگاری در رسیدگی و درمان توسط این افراد موجب شده تا با بدنی بیمار وارد زندان شوند. البته نا‌گفته نماند كه به‌طور متوسط 60 درصد زندانیانی كه وارد زندان‌های كشور می‌شوند معتادند و درصدی هم اگر معتاد نباشند به برخی بیماری‌ها مبتلا هستند. درخواست ما از كمیسیون بهداشت و درمان مجلس این بود كه دو موضوع را برای زندانیان در نظر بگیرند. اول اینكه اگر قرار است طرح پزشك خانواده اجرا شود این طرح برای زندانیان هم اجرایی شود و دومین درخواست ما تحت پوشش بیمه سلامت ایرانیان قرار گرفتن تمامی زندانیان كشور بود. قطعا اجرای این طرح نیازمند تامین اعتبارات كافی ویژه زندان‌هاست كه امیدواریم مجلس در بودجه سال 93 این موارد را پیش‌بینی و تامین كند.

استفاده 15 تا 20 نفر از یك سرنگ

محمد فلاح، دبیر كل سابق ستاد مبارزه با موادمخدر ایران در مقاله‌ای در پایگاه اطلاع‌رسانی پزشكان ایران درباره شیوع بیماری‌هایی همچون ایدز و هپاتیت در زندان‌ها می‌نویسد؛ با وجود تمام ممنوعیت‌ها و مراقبت‌ها دیده می‌شود كه رفتارهای پر خطری چون اعتیاد تزریقی، اشتراك سرنگ، خالكوبی و... در بین زندانیان از شیوع بالایی برخوردار است. زندانی‌های معتاد در اثر پیامدهای روانی ماده مخدر یا در ازای دریافت پول یا دارو گاهی تن به برخی كارهای ناپسند می‌دهند. از سوی دیگر، ممنوع بودن استفاده از موادمخدر و در دسترس نبودن وسیله مناسب تزریق گاهی افراد معتاد را مجبور می‌سازد كه به شیوه‌هایی متوسل شوند تا ماده مخدر را به بدن خود برسانند. دیده شده است كه در برخی موارد 15 تا 20 نفر از یك سرنگ آلوده مشترك استفاده می‌كنند و استفاده از وسایل معمولی مانند مغز خودكار جهت تزریق موادمخدر چندان ناشایع نیست. وی در ادامه می‌نویسد: بر اساس اطلاعات موثق و تایید شده‌ای كه از زندان‌ها و مراكز بازپروری كشور به دست آمده است، عده بسیاری از ساكنان این مراكز بخصوص در استان‌های كرمانشاه و كرمان از نظر عفونت به ویروس ایدز و هپاتیت، مثبت هستند. از سوی دیگر، زندان‌ها، دیگر چهار دیواری‌های بلند و جدا از جامعه به شمار نمی‌روند. خیلی از زندانی‌ها دوره حبس كوتاه دارند و بسیاری از آنها در دوران مرخصی یا پس از آزادی به جامعه باز می‌گردند و با جامعه در ارتباط هستند. یك فرد معتاد زندانی نه تنها خود در معرض آلودگی به بیماری‌های خطرناكی چون ایدز و هپاتیت قرار دارد بلكه می‌تواند به عنوان یك ناقل عمل كرده و عوامل عفونی خطرناك را به داخل جامعه انتقال دهد.

زندانیان، شهروند این جامعه هستند

سیامک مره‌صدق در پاسخ به این سوال كه با دادن چنین تسهیلاتی به زندانیان آیا آمار آنها كاهش پیدا خواهد كرد یا خیر، به تهران امروز می‌گوید: این تسهیلات جهت كم كردن آمار زندانیان نیست. زندانیان به هرحال شهروند این جامعه هستند و باید از حقوق اولیه شهروندی كه بهداشت و درمان نیز جزو آن به حساب می‌آید، برخوردار شوند. تامین سلامت، امنیت و آموزش همه افراد جامعه جزو وظایف دولت است و با وجود متخلف بودن باید تامین نیازهای اولیه بهداشت و درمان زندانیان حتما انجام شود. در جاهایی كه طرح پزشك خانواده در حال اجراست زندانیان را هم تحت پوشش قرار داده است و سیستم ارجاع آنها را قبول می‌كند. در نگاه اول شاید این كار باعث كاهش زندانیان نشود اما باعث بهبود شرایط بهداشتی زندان می‌شود كه خواه ناخواه در بهبود شرایط بهداشتی جامعه تاثیر بسزایی می‌گذارد.

عضو كمیسیون بهداشتی مجلس با اشاره به بهبود شرایط خانواده‌های زندانیان نیز می‌افزاید: مكانیسم‌های مختلفی برای تحت پوشش قرار دادن خانواده زندانیان در نظر گرفته شده است. بیمه سلامت این خانواده‌ها را تحت پوشش خود قرار داده ضمن آنكه كمیته امداد امام خمینی(ره) نیز آنها را زیر چتر حمایتی خود گرفته است. مره‌صدق با بیان اینكه قانون تفاوتی بین خانواده زندانیان و بقیه مردم نگذاشته است، تاكید می‌كند: آنها هم از همان تسهیلاتی كه مردم برخوردارند، استفاده خواهند كرد. به دلیل اینكه آنها توانایی پرداخت حق بیمه خود را ندارند، پیش‌بینی شده كه سازمان‌های حمایتی حق بیمه آنها را پرداخت كنند.

به خانواده زندانیان توجه نمی‌شود

محمدعلی اسفنانی نیز در این مورد به تهران امروز می‌گوید: بعید می‌دانم كه دادن تسهیلات سلامت به زندانیان در كاهش یا افزایش آمار آنها تاثیر زیادی داشته باشد. زندانیان نیز انسان هستند و باید بهداشت و سلامت آنها نیز لحاظ شود. حق افرادی كه زندانیان غیرعمد و مالی (دیه‌های ناخواسته یا مهریه و...) هستند نیست كه سالم به زندان روند و بیمار از زندان بیرون آیند. برای رعایت حفظ سلامت جامعه این امر بسیار ضروری به نظر می‌رسد. افرادی كه به زندان می‌روند امكان دارد كه به بیماری‌های مختلفی مبتلا شوند و آنها تا آخر عمر كه در زندان نمی‌مانند. وقتی به جامعه می‌آیند ممكن است ناقل این بیماری‌ها باشند. به دلیل آن كه مسئولان زندان صددرصد خدمات خود را باید انجام دهند و جایی برای شانه خالی كردن از وظایف خود ندارند طبیعتا بودجه‌هایی كه به آنها اختصاص پیدا می‌كند جوابگوی هزینه‌های آنها نیست و تورم در آنها خیلی زود اثر می‌گذارد. تحت پوشش قرار گرفتن زندانیان كمكی است به مسئولان ز ندان‌ها كه بخشی از هزینه‌های خود را از طریق وزارت بهداشت و درمان تامین كنند. اگر این اقدام انجام شود به نفع جامعه خواهد بود.

سخنگوی كمیسیون قضایی و حقوقی مجلس با بیان این نكته كه مجازات اصلی به خانواده زندانیان تحمیل می‌شوند، ادامه می‌دهد: زندانیان مرتكب جرم و تخلفی می‌شود و در زندان از نظر بهداشت، لباس، سلامت و غذا تامین می‌شوند ولی خانواده‌های آنها آسیب‌های جدی می‌بینند. این خانواده‌ها در بسیاری از موارد افراد سالمی هستند. این افراد سالم با آسیب‌های بسیاری روبه‌رو می‌شوند. متاسفانه آنطور كه باید و شاید به خانواده زندانیان توجه نمی‌شود زیرا در سال‌های اخیر بودجه این بخش بسیار محدود بوده است. حتی در تامین برخی نیازهای زندانیان هم دچار مشكل هستیم. لازم است دولت به خانواده زندانیان توجه بیشتری داشته باشد، تا این آسیب‌ها از این طریق به جامعه وارد نشود. برای آنكه خانواده زندانیان تحت پوشش بیمه سلامت ایرانیان و طرح پزشك خانواده قرار گیرند دولت باید اقدام كند. به دلیل آنكه این بخش هزینه بر است باید طی مصوبه هیات وزیران یا در قالب یك لایحه به مجلس فرستاده شود تا مجلس مصوب كند. اگر مجلس بخواهد آن را در قالب طرح تصویب كند به لحاظ بار مالی كه دارد امكان‌پذیر نخواهد بود.

وی با اشاره به اینكه 60 درصد زندانیانی كه وارد زندان‌های كشور می‌شوند معتادند می‌افزاید: مسئولین زندان برای حداكثر دقت عدم ورود موادمخدر به زندان تمهیداتی را در نظر می‌گیرند. ولی این معضلی است چرا كه در زندان تمام فضاهای ورود و خروج زندانیان، مراقبین، ملاقات‌كنندگان و حتی ماموران بدرقه‌كننده زندانیان به سختی و در نهایت مسائل امنیتی تردد می‌كنند، پس چگونه موادمخدر وارد زندان می‌شود؟ اینكه شاید راحت‌تر از تهیه چند نان برای خانواده می‌شود در جامعه موادمخدر تهیه كرد یك اتفاق ناگواری در جامعه ماست. باید عزم دولت و حاكمیت برای مبارزه با موادمخدر سرسخت‌تر باشد نه از باب مجازات زیرا كمبودی در این بخش وجود ندارد. متاسفانه موادمخدر به سهل‌ترین روش‌های ممكن وارد كشور می‌شود. تازمانی كه قاچاقچیان و توزیع‌كنندگان موادمخدر احساس امنیت كنند این وضعیت وجود دارد.

چند میلیون ایرانی بیمه ندارند

عبدالرحمان رستمیان نیز با اشاره به اینكه همه افراد در جامعه باید بیمه شوند به تهران امروز می‌گوید: بیمه پایه برای همه افراد جامعه است كه سلامتی جامعه را تضمین می‌كند. داشتن سلامتی افراد سرمایه بزرگی برای كشور است. هر چه بیمار بیشتر باشد هزینه‌های كشوری افزایش پیدا خواهد كرد. به‌ویژه در برخی موارد تحت پوشش قرار گرفتن بیمه از شیوع برخی بیماری‌هایی كه می‌تواند جامعه را با خطر مواجه كند، جلوگیری می‌كند. به نظر من نه تنها زندانیان بلكه تمامی افراد به‌ویژه افرادی كه تحت پوشش بهزیستی هستند باید از بیمه پایه سود ببرند. در حال حاضر چند میلیون ایرانی تحت پوشش بیمه نیستند. كمیسیون بهداشت و درمان اعتقاد دارد كه همه باید بیمه پایه را داشته باشند فرقی نمی‌كند كه زندانی باشند یا خیر. زندانیان نیز بخشی از سلامت جامعه را تشكیل می‌دهند كه با پرداختن به آنها می‌توان به سلامت كل جامعه كمك كرد.

نایب رئیس دوم كمیسیون بهداشت و درمان با اشاره به بیمه تكمیلی می‌افزاید: هر كسی باید بیمه تكمیلی خود را پرداخت كند ولی در این بخش نابرابری‌هایی وجود دارد. برخی سازمان‌ها بیمه را پرداخت می‌كنند و برخی پرداخت نمی‌كنند. باید پرداخت حق بیمه پایه‌ای و خدمات برای همه یكسان باشد و مردم 30 درصد خدمات را پرداخت كنند ولی به دلیل آنكه پوشش بیمه ضعیف عمل می‌كند، مردم درصد بیشتری را پرداخت می‌كنند.

نگرانی‌های نمایندگان مجلس از رسیدگی بیشتر به وضعیت بهداشت و درمان زندانیان نشان می‌دهد كه به‌رغم ادعای مسئولان سازمان زندان‌ها مبنی بر مهار صددرصدی ایدز در زندان‌ها اما همچنان آمارهای غیررسمی وزارت بهداشت و سایر سازمان‌های متولی در این حوزه نشان می‌دهد كه هنوز این بیماری عفونی زندانیان و خانواده‌های آنها را تهدید می‌كند. به نظر می‌رسد كه با تحت پوشش قرار دادن زندانیان به بیمه سلامت ایرانیان باعث خواهد شد تا بعد از آزادی این افراد از زندان‌ها دیگر مسئولان بهداشت و درمان كشور نگران شیوع هر چه بیشتر بیماری‌های عفونی از طریق این افراد نباشند. اما مسئله دیگری كه همچنان در مرز هشدار قرار دارد، وضعیت بهداشت و درمان خانواده‌های زندانیان است كه مسئولان به دلیل بار مالی به این مسئله توجهی نداشته‌اند.