سلامت نیوز: یک جمعیت شناس با اشاره به میانگین نرخ باروری کشور؛ هشدار داد: در صورتی که میزان باروری کل زنان واقع در سنین باروری در حد همان 1.7 فرزند باقی بماند پس از 30 سال متوسط رشد سالانه جمعیت کشور به صفرخواهد رسید و پس از آن منفی خواهد شد.
دکتر شهلا کاظمی پور در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، درباره وضعیت کنونی کشور از نظر جمعیتی و اینکه آیا در حال حاضر نرخ رشد جمعیت در کشور ما منفی است؛ گفت:« براساس نتایج سرشماری سال های 1385 و 1390 تعداد جمعیت کشور به ترتیب برابر70 و 75 میلیون نفر بوده و دارای رشد متوسط 1.3 در صد در سال، طی این دوره بوده است. متوسط رشد سالانه جمعیت کشور در سه دهه 65-1355 ،75-1365 و 85-1375 به ترتیب برابر 3.9 ، 1.9 و 1.6 در صد بود. »
کاهش یک سومی رشد جمعیت در عرض 25 سال
وی ادامه داد:« مقایسه این ارقام نشان می دهد که رشد سالانه جمعیت کشور طی سال های 90-1365 با کاهش همراه بوده و در عرض 25 سال به یک سوم رسیده ولی هنوز منفی نشده است. در ضمن آمار ثبت ولادت و فوت در سال های 1391 و 1392 توسط سازمان ثبت احوال، دال بر افزایش حدود دو میلیون نفر بر جمعیت کشور طی دو سال اخیر بوده و جمعیت حال حاضر کشور که روزانه در سایت مرکز آمار ایران منعکس می گردد بالغ بر 77 میلیون نفر است. »
این جمعیت شناس در پاسخ به اینکه پیش بینی شما از وضعیت جمعیت کشور طی دهه های آینده چیست؟ آیا در 40 سال آینده رشد جمعیت کشور منفی خواهد بود؟ در صورت کاهش نرخ رشد جمعیت در کشورمان راهکارهای اساسی برای برون از این وضعیت چیست؟ ؛گفت:« روند تحولات جمعیتی کشور بیانگر کاهش باروری کل ( تعداد کل فرزندان یک زن در سنوات باروی) از 7 فرزند در سال 1365 به 1.7 فرزند در سال 1390 است . در صورتی که میانگین تعداد کل فرزندان زنان واقع در سنین باروری در یک کشور به کمتر از 2.1 برسد، به مرور درصد رشد سالانه جمعیت آن جامعه به سمت صفر میل خواهد نمود و اگر جهت افزایش میزان باروری، سیاست یا سیاست هائی اتخاذ و اجرا نشود رشد جمعیتی آن کشور منفی خواهد شد.»
میانگین نرخ باروری در کشور به 1.7 رسیده است
وی ادامه داد:« در مورد ایران نیز در صورتی که میزان باروری کل زنان واقع در سنین باروری در حد همان 1.7 فرزند باقی بماند پس از 30 سال متوسط رشد سالانه جمعیت کشور به صفرخواهد رسید و پس از آن منفی خواهد شد. در اینجا می بایست اشاره نمود که با فرض ادامه روند فعلی در مورد میزان باروری کل، پس از حدود 35 سال جمعیت کشور ما رشد منفی خواهد داشت. بنابراین می بایست بررسی نمود که احتمال ادامه وضع موجود در مورد میزان باروری کل چقدر است. اگر شرایط اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی کشور تغییر کند و حتی نسل و ساختار سنی جمعیت کشورعوض شود ممکن است میزان باروری در همان حد باقی نماند.»
دکتر کاظمی پور افزود:« تعدادی از کشورهای توسعه یافته که در نیم قرن اخیر با رشد جمعیتی منفی روبرو شده اند سیاست های تشویق موالید و مهاجر پذیری را اتخاذ نموده اند ولی میزان افزایش باروری در آنها بسیار کم و بطئی می باشد. در کشور ما نیز با توجه به اینکه هنوز به رشد جمعیت منفی نرسیده است، سیاست های افزایش باروری شاید زودتر جواب بدهد. »
وی گفت:« کاهش باروری در یک جامعه به مرور زمان باعث سالخورده شدن جمعیت شده و معمولا جمعیت سالخورده وابسته به جمعیت جوان و فعال می باشد، در چنین حالتی میزان وابستگی سالخوردگان به جوانان خیلی زیاد خواهد شد. و اگر جمعیت سالخوره از سیستم تإمین اجتماعی و بیمه های بهداشتی برخوردار نباشد میزان فقر و ناتوانی در جامعه افزایش خواهد یافت.»
این استاد دانشگاه درباره پیامدهای کاهش جمعیت کشور؛ گفت:« در مورد پیامدهای کاهش جمعیت نمی توان یک حکم کلی داد ممکن است در یک جامعه که با بحران اقتصادی ، سیاسی و یا اجتماعی روبرو است کاهش جمعیت در کوتاه مدت بتواند به مسئولین کمک کند که با بحران راحت تر برخورد نمایند و گاهی نیز کاهش مقطعی جمعیت می تواند رشد اقتصادی کشور را افزایش دهد و پس از شکوفائی اقتصادی سیاست های افزایش موالید اتخاذ گردد. بنابراین رویکردها در جوامع مختلف و یا مقاطع متفاوت زمانی می تواند با یکدیگر فرق داشته باشد. »
اجرای سیاست های افزایش باروری معطل تصمیم مجلس
وی در پاسخ به اینکه سیاست های افزایش جمعیت کشورمان را چگونه ارزیابی می کنید؛ گفت:« طی دوسال اخیر جهت افزایش باروری سیاست هائی تدوین شده اند، ولی چون هنوز در مجلس شورای اسلامی به تصویب نهائی نرسیده اند هنوز اجرئی نشده اند. برخی از سیاست های افزایش باروری، برای مادر و کودک جنبه بهداشتی و رفاهی دارند و اگر به مرحله اجرا در آیند باعث بهبود سلامتی مادر و کودک خواهند شد، و برخی دیگر از سیاست ها در مورد کاهش سن ازدواج و یا سیاست های تشویق باروری هستند که در دو زمینه فرهنگی و اقتصادی عمل خواهند نمود .»
این جمعیت شناس ادامه داد:« در مورد اثر بخشی این سیاست ها نمی توان از حالا قضاوت نمود. چون اولا این سیاست ها می بایست درست اجرائی شوند، بخصوص در استان هائی که میزان باروری کل کمتر از سایر استان ها است در اولویت قرار گیرند و ثانیا موادی که دارای بار مالی هستند در میانه راه با کمبود بودجه روبرو نگردند و نکته سوم اینکه میزان استقبال زوجین از این برنامه های تشویقی در چه حد خواهد بود. به همین جهت ما معمولا توصیه می کنیم که پس از یک یا دو سال از اجرائی شدن این سیاست ها، مطالعه علمی انجام شود تا مشخص گردد که اثر بخشی کدامیک از سیاست ها بیشتر بوده و کدامیک از آنها دارای اثر بخشی ضعیف تری بوده اند و سپس در متن و یا شیوه اجرای سیاست ها تجدید نظر بعمل آید.»
وی در پاسخ به اینکه پیامدهای افزایش جمعیت بدون برنامه ریزی های لازم و بدون در نظر گرفتن شرایط کشور چه خواهد بود؛ گفت:« نکته ای که می بایست اشاره کنم، بحث اتخاذ سیاست های جمعیتی در کشور، جلوگیری از کاهش باروری و رساندن آن در حد جایگزین ( حدود 2.1 تا 2.5 فرزند ) و تعدیل ساختار سنی جمعیت است.»
لزوم تقویت زیربناهای مدیریتی کشور
دکتر کاظمی پور در پاسخ به اینکه آیا با توجه به شرایط اقتصادی کشور، تورم، نرخ بیکاری جوانان، بحران منابع زیست محیطی از جمله منابع آبی و یا حتی بحران منابع غذایی در پیش گرفتن سیاست افزایش جمعیت به صلاح کشورمان است؛ گفت:« در صورت سوء مدیریت ، هر کدام از این مسائل و مشکلات می تواند در شرایط ثبات و حتی کاهش جمعیت نیز بروز و ظهور نماید. لذا منطق حکم می کند که از یک طرف سیاست های تعدیل ساختاری جمعیت در کشور اجرا شود و از طرف دیگر زیربناهای مدیریتی کشور تقویت گردد. »
این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه آیا با توجه به شرایط اقتصادی کشور، در صورت رشد جمعیت، این توانایی وجود دارد که دولت غذا، بهداشت و درمان مناسب و دیگر امکانات لازم را برای جمعیت افزایش یافته تامین کند؛ گفت:« همانطور که در سؤال قبلی اشاره کردم با یک مدیریت صحیح می توان رشد و توسعه اقتصادی کشور را افزایش داد و وضعیت بهداشتی و تغذیه آحاد جامعه و سایر زیر بناهای کشور را بهبود بخشید.»
وی در پایان در پاسخ به این سئوال که از میان پیامدهای افزایش جمعیت و یا کاهش جمعیت در هر کشوری کدام یک زیانبارتر است؛ گفت:« به صراحت نمی توان گفت که برای یک کشور افزایش جمعیت زیان بارتر است یا کاهش جمعیت. چون افزایش و یا کاهش جمعیت نسبی است و می بایست هر گونه رشد جمعیتی با امکانات زیر بنائی ، نحوه توزیع و پراکندگی و تراکم زیستی جمعیت و حتی با رشد اقتصادی مورد سنجش قرار گیرد.»
نظر شما