سلامت نیوز : در آستانه روز هوای پاك هستیم. روز 29 دی ماه كه در تقویم ایران به این نام خوانده می‌شود.اما انگار چنین روزی در سرب و دود و آلودگی هوای شهرهای بزرگ ایران گم شده است.آلودگی هوا در جان پایتخت نشسته است و بنزین و گازوئیل نامرغوب،خودروهای فرسوده،وارونگی هوا،عدم وجود فیلتر تهویه كارخانه‌ها،دست به دست یكدیگر داده‌اند تا جان مردم را بگیرند.یك روز كاظم ندافی معاون وزیر بهداشت،اعلام می‌كند: «سالانه 2724 مورد مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا در شهر تهران ثبت می‌شود.» و حالا كار به جایی رسیده است كه مرگ بر اثر آلودگی هوا باید قتل به شمار برود.آنقدر حال كلانشهرهای ایران بد است كه تمام مسئولان اظهارنظر می‌كنند، كارگروه تشكیل می‌دهند و هنوز سرب در هوا می‌چرخد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ آلودگی هوا مهم‌ترین عامل در سرطان است و به همین دلیل است كه تهران از نظر كودكان سرطانی جزو شهرهای اول دنیا محسوب می‌شود و این زیبنده ام‌القری جهان اسلام نیست. این گفته‌های مدیركل حفاظت محیط‌زیست استان تهران،در پیش خطبه‌های نماز جمعه دیروز است.محمدهادی حیدرزاده، با اشاره به اینكه امسال فقط سه روز هوای پاك در استان تهران داشته‌ایم، گفت: «اولین بار مسئله آلودگی هوا در دهه 50 مطرح شد اما متاسفانه به دلیل عدم برنامه جامع و عدم تناسب میان جمعیت و ظرفیت استان تهران،اكثر روزها وضعیت هوا در استان تهران درحالت هشدار بوده است.»با این اوصاف عوامل آلوده كننده هوا در یك یا دو مورد خلاصه نمی‌شوند.
وحید نوروزی،كارشناس ارشد محیط‌زیست نوسازی خودروهای فرسوده را چالش اصلی حل آلودگی هوای تهران می‌داند و می‌گوید: «متاسفانه تاكنون سیستم حاكمیتی خوبی برای حل این مشكل در نظر گرفته نشده است.» این در حالی است كه برزگری،رئیس سازمان ملی استاندارد با بیان اینكه در حال حاضر 70هزار خودرو فرسوده در شهر تهران تردد می‌كنند و می‌گوید: هر خودرو فرسوده 20برابر خودرو نو آلودگی تولید می‌كند.سعید متصدی،معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز تاكید می‌كند: در زمینه از رده خارج كردن خودروهای فرسوده به موفقیت چندانی دست نیافته‌ایم و از سال 80 تاكنون تنها یك میلیون و 300 هزار خودرو فرسوده در كل كشور از رده خارج شده است كه در حد مطلوب نیست!
خودرو فرسوده عامل اصلی آلودگی هوا
این قصه تلخ آلودگی هواست كه با رسیدن فصل زمستان،زكام آلودگی هوا حادتر شده و هی مدارس تعطیل می‌شوند و همچنان نفس‌های پایتخت به شمارش افتاده است.پایتخت در غباری خاكستری فرو رفته و راهكارهای ارائه شده همچنان به نتیجه نرسیده است.در زمینه خودروهای فرسوده محمد حقانی،رئیس كمیته محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران درباره اقدامات شورا برای خارج كردن خودروهای فرسوده از شهر به تهران امروز،می گوید: «بحث خارج كردن خودروهای فرسوده در كمیته كاهش آلودگی هوا در سازمان محیط‌زیست كشور و همچنین در شورای شهر نسبت به خودروهایی كه در مجموعه شهرداری است در كارگروه در حال پیگیری است.
قرار بر این شده كه دو هزار دستگاه از اتوبوس‌های شهرداری و شركت واحد مجهز به دوده گیر یا كاتالیست بشوند.در آخرین جلسه شورا هم تصویب شد فعلا 200 دستگاه اتوبوس مجهز بشوند كه بعد از این دوره و پشت سر گذاشتن این دوره آزمایشی، دو هزار دستگاه اتوبوس شركت واحد مجهز به سیستم كاتالیست بشوند،زیرا اتوبوس‌ها آلودگی شان بسیار بالاست و موجب دودزایی می‌شوند.حقانی در مورد فرسودگی مینی بوس‌ها نیز گفت: «طرح نوسازی مینی بوس‌ها در شورای سوم تصویب شده و حتی بودجه مختصری هم به این مورد اختصاص داده شده بود و شورای چهارم پیگیر این موضوع است.» حقانی،به اهمیت موضوع كاهش آلودگی هوا تاكید كرد و گفت: «پیگیری جریان كاهش آلودگی هوا در حد اجراست و مصوباتی كه در دوره سوم تصویب شده و به شهرداری،سازمان محیط‌زیست و غیره تكلیف شده و اجرا نشده در حال پیگیری است. كارگروه‌های محیط‌زیست در شورای شهر تاكیدشان بر بررسی موارد آلودگی هواست و به‌طور جدی در این زمینه پیگیر هستند.»
حق مردم هوای پاك است
كمال الدین پیرموذن،عضو فراكسیون محیط‌زیست و كمیسیون صنایع و معدن مجلس نهم درباره آلودگی هوا به تهران امروز می‌گوید: «آلودگی هوای تهران ناشی از سه موضوع اصلی است.استانداردسازی سوخت،استانداردسازی خودرو و هزار و خرده‌ای انواع آلاینده كه حداقل آسیب شان از نظر جهانی سالانه 4هزار نفر در تهران بر اثر سونامی سرطان می‌میرند.درخصوص خودروها هم در هفته گذشته كارگروهی در این خصوص تشكیل شده است و خانم ابتكار رئیس سازمان محیط‌زیست و همین طور آیت‌الله لاریجانی رئیس قوه قضائیه هم در این مورد در جریان قرار گرفتند كه خودروها از عوامل اصلی آلودگی شهر هستند.باید دولت اگر به هر علتی قدرت از رده خارج كردن خودروهای فرسوده را ندارند حداقل به كاتالیست،كانداكتور و اگزوز ماشین ها را مجهز كند.ما هم به عنوان نماینده ملت در كمیسیون صنعت و معدن و مجلس در جهت تعویض این خودروها حمایت می‌كنیم.باید دولت از لحاظ مالی از سازمان‌های مربوط به نوسازی خودروها حمایت كند.هوای پاك نیاز اولیه مردم و از حقوق اولیه آنها به حساب می آید.»
جلوگیری از تردد خودرو فرسوده به نفع مردم است
عده‌ای از مردم می‌گویند با وجود اینكه خودروهایشان فرسوده است و می‌دانند باعث آلودگی هوا می‌شود،اما چون قدرت تعویض خودروشان را ندارند از همان استفاده می‌كنند.مسئولان از تعویض خودروهای فرسوده سخن می‌گویند ولی هر روز قیمت خودروها بالا می‌رود و وامی كه برای تعویض این خودروها پرداخت می‌شود بسیار كم است.بنا بر گزارش رسمی معاونت نوسازی ناوگان ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت كشور طی سال‌های ۸۲ تا ۸۴ تعداد خودروهای فرسوده اسقاط شده ۵۴ هزار و ۶۶۶ دستگاه،طی سال‌های ۸۵ و ۸۶ كه ستاد تبصره ۱۳ فعالیت می‌كرد این تعداد به ۳۱۶ هزار و ۷۶۹ دستگاه رسید.همچنین طی سال‌های ۸۷ تا ۹۱ كه ستاد تبصره ۱۳ به ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت تغییر ماهیت داد، مجموعا ۹۷۲ هزار و ۳۹۵ دستگاه خودرو فرسوده اسقاط شده است.اما چه شد كه طرح جایگزینی خودروهای فرسوده با وجود اوجی كه در سال‌های میانی دهه 80 گرفته بود متوقف شد؟ به گونه‌ای كه درسال‌های 91_90 جایگزینی خودروهای فرسوده عملا با ركود مواجه شد؟سید مجتبی شفیعی، رئیس ستاد حمل و نقل و مدیریت مصرف سوخت كشور با بیان اینكه بیشتر مالكان خودروهای فرسوده به‌دنبال اسقاط خودرو و جایگزین كردن خودرو دیگری هستند،به خبرگزاری ایسنا می‌گوید: «با افزایش ناگهانی دو و نیم تا سه و نیم برابری قیمت خودرو تمایل برای جایگزین كردن خودرو از بین رفت اما خوشبختانه با استفاده از اهرم تشویقی مصوبات دولت قرار است كمك‌های بلاعوض و تسهیلاتی برای جایگزینی خودروهای فرسوده افزایش یابد.»
مشوق‌های اقتصادی،بهترین راه حل تعویض خودرو
یوسف رشیدی، سرپرست مركز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره بهترین راه حل برای خروج خودروهای فرسوده برای كاهش آلودگی هوا به تهران امروز، می‌گوید: «در بحث خودروهای فرسوده بهترین راه‌حل این است كه هم مكانیسم‌های قانونی و هم مشوق‌های اقتصادی را در بحث خودروهای فرسوده داشته باشیم.بیمه خودروهای فرسوده و عوارض شان اگر سال به سال افزایش پیدا كند و این بحث با بحث معاینه فنی انطباق داشته باشد،می توان با مكانیسم‌های غیرمستقیم این خودروها را از رده خارج كنیم.باید بدانیم مكانیسم‌های اقتصادی،مشوق‌ها و تنبیه‌های اقتصادی در این بحث مهم هستند.
از سویی دیگر،قوانین بازدارنده كه از تردد خودروهای فرسوده در سطح شهرهای بزرگ خودداری شود به این امر كمك می‌كند.»رشیدی،در جواب سوال نقش خودروسازان در این قسمت چگونه است؟قیمت خودرو هر روز بالاتر می‌رود و قشر كم درآمد جامعه نمی‌تواند به تعویض خودرو اقدام كند.در این زمینه چه باید كرد؟می گوید: «در بحث خودروسازان ما معتقدیم باید یكسری از تجهیزات كنترل خودرو دارای ضمانت مادام العمر باشد.مانند:كاتالیست یا تجهیزات كنترل آلودگی باید ضمانت مادام العمر داشته باشد،تا صاحب خودرو برای معاینه فنی یا تعویض قطعه می‌رود وقتی قطعه گران است بتواند آن را تهیه كند.نكته اساسی اینجاست كه در دنیا تمركز بر این است كه وقتی فردی قطعه‌ای یا محصولی را تولید می‌كند،از لحظه تولد تا مرگش متولی آن است.یعنی در بحث اسقاطش یا به‌كارگیری قطعاتش و مصارف مختلفش و كارایی آن مسئولیتش را برعهده بگیرد و خودروسازان به عنوان نهاد متولی سازندگان خودرو باید استاندارد قطعات و تعویض آن را برعهده بگیرند.»
در مورد اصلی‌ترین نهادی كه وظیفه دارد جلوی تردد خودروهای فرسوده را بگیرد،یوسف رشیدی می‌گوید: «در قانون مشخص است،نیروی انتظامی و راهنمایی رانندگی وظیفه این مورد را برعهده دارند و دیگر این موضوع از ید قدرت شهرداری و سازمان محیط‌زیست هم خارج است.» رشیدی تاكید كرد:یكی از محورهای فعالیت سازمان حفاظت محیط‌زیست كاهش خودروهای فرسوده است كه باید با همكاری و تلاش دستگاه‌های ذی‌ربط انجام شود.كاهش آلودگی هوا با انجام راهبردهای تلفیقی و گوناگون امكان‌پذیر است از این رو همكاری دستگاه‌های ذی‌ربط را می‌طلبد.وی در مورد برقی كردن ناوگان حمل و نقل عمومی گفت: «سازمان محیط‌زیست برای تشویق استفاده از خودروهای برقی به دولت پیشنهاد داده است كه تعرفه ورود این خودروها بین صفر تا 4 درصد كاهش یابد.»رشیدی اظهار داشت: «خودروهایی كه اكنون تولید می‌شوند با استاندارد یورو 2 هستند كه با پیمایش 60 تا 70 هزار كیلومتر كاتالیست آنها از رده خارج و باید تعویض شود و از آنجا كه تاكسی‌ها پیمایش زیادی دارند كاتالیست آنها زودتر فرسوده می‌شود بنابراین برای تعویض در اولویت قرار دارند.»
اهرم تشویق و فشار برای خروج خودروهای فرسوده از شهر
وحید نوروزی،كارشناس ارشد محیط‌زیست، در حال حاضر راه حل كوتاه مدت و عملی برای جمع‌آوری خودروهای فرسوده را چنین عنوان می‌كند؟«خروج خودروهای فرسوده دو راهكار دارد،اگر این دو راهكار عملی شود این معضل حل می‌شود و اگر عملی نشود،مانند 20 سال گذشته به روال سابق ادامه پیدا می‌كند.اول اینكه بایست یك بودجه مشخصی را دولت تعیین كند و بعد سن خودرو فرسوده را اعلام كنند و به‌طور مثال 6 ماه یا یك سال در شهر تهران فرصت دهند تا یك حمایت یارانه‌ای خاص از افرادی كه قشر مستضعف‌تر هستند،انجام بگیرد.باید از قشر كم درآمد حمایت بشود تا بتوانند خودروشان را كه اندازه چندین برابر یك خودرو معمولی شهر را آلوده می‌كند،تعویض كنند.بعد از این فرصت 6 یا یكساله،باید مجلس وارد عمل شود و در قانون بودجه كل كشور به صورت پله‌ای برای خودروها عوارض ببندد.
باید خودرو 7ساله،از خودرو 5 ساله بیشتر عوارض بدهد و به سمتی برویم كه برای خودرو 30 ساله صرف نداشته باشد كه بخواهد عوارض بدهد.البته این قانون چند سال پیش تصویب شد و تا یك سال اجرا شد،اما متاسفانه این قانون لغو شد.» وحید نوروزی، تاكید می‌كند: «كسی كه می‌خواهد شهر را آلوده كند و ایمنی جامعه را به خطر بیندازد،باید مسئولیت‌های پرداخت عوارض آن را برعهده بگیرد.بیمه مركزی هم باید به این موضوع ورود كند و قاعدتا بایستی حق بیمه خودروها هم به صورت پله‌ای تغییر كند.این درست نیست كه خودرویی كه می‌تواند جان انسان‌ها را با آلودگی‌اش بگیرد،بیمه‌اش پایین باشد.اما متاسفانه در كشور ما برعكس است،هر چقدر قیمت خودرو بالاتر است،بیمه شخص ثالث‌اش سنگین‌تر است؛در حالی كه در بحث شخص ثالث به هركسی لطمه بخورد،چه خودرو معمولی باشد و چه گران‌قیمت،دیه‌اش یكی می‌شود.پس باید بدانیم یك خودرو فرسوده كه می‌تواند به جان انسان‌ها آسیب بزند،فرقی ندارد و دیه دارد و جان انسان‌ها اهمیت دارد،حالا چه با آلودگی هوا بمیرند یا با تصادف با خودرو!»
این كارشناس ارشد محیط‌زیست،تاكید می‌كند: «كار آلودگی هوا به‌دلیل وجود خودروهای فرسوده به مرحله بحران رسیده است و دیگر با كارهای فرهنگی و اجتماعی نمی‌شود جلوی تردد خودروهای فرسوده را گرفت.» حال هوای تهران،اراك،اهواز،شیراز،اصفهان و كلانشهرهای ایران بد است.تا جایی‌كه محمدهادی حیدرزاده،مدیركل حفاظت محیط‌زیست استان تهران از علمای فقهی و حقوقی خواسته است به این مسئله ورود پیدا كنند و گفته است: «اگر مرگ براثر آلودگی هوا را بر اساس ادله فقهی و حقوقی نوعی قتل به حساب بیاوریم كسانی كه آلوده كننده هستند و به تكالیف دستگاهی خود عمل نمی‌كنند جرم‌شان معاونت در قتل محسوب می‌شود.»مرگ براثر آلودگی هوا شاید باید به جرم قتل متوقف شود،بلكه هوا پاك شود در روز هوای پاك!
نظر شما