سلامت نیوز : دلت آتش می‌گیرد وقتی می‌بینی جای سیلی محکم پدر سنگدل روی صورت طفل معصوم نقش بسته است. امیر محمد کودک مشهدی که هنوز 5 سالش تمام نشده هزاران خاطره بد در ذهنش از رفتارهای ناهنجار پدر و مادرش نسبت به او ثبت شده است. حدوداً دو سال پیش پرونده او فضای رسانه‌ای کشور را چند روزی تحت تأثیر خود قرار داد. برای امیر محمد 5 ساله نوازش معنای خود را از دست داده یا اساساً بی‌معنی است و کتک‌های گاه و بیگاه پدر و مادر برای این کودک خردسال امری طبیعی است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ امیرمحمد دوست دارد مثل همه همسن و سال هایش برای خودش بازی کند، بدود، فریاد بکشد و در آخر خودش را در آغوش پدر و مادرش رها کند اما والدین بی‌حوصله امیر محمد که این روزها برای طلاق به دادگاه مراجعه می‌کنند هیچ وقت آغوشی برای فرزند 5 ساله شان باز نکرده‌اند. ماجرای این پرونده تلخ که جزو مصادیق کودک آزاری به شمار می‌آید،پرونده‌ای خاص و منحصر به‌فرد نیست و متأسفانه عارضة کودک آزاری به اشکال گوناگون، وجود دارد و حتی رو به گسترش است. نگاهی به صفحات حوادث رسانه‌ها یا مراجعه به مراکز حقوقی و درمانی یا پزشکی قانونی، این واقعیت تلخ را ثابت می‌کند.

اینجا یکی از مراکز پزشکی قانونی در پایتخت است و آن طور که دکتر امیرحسین دلاور یکی از کارشناسان این مرکز می‌گوید: بر اساس حجم پرونده‌هایی که به این مرکز ارائه می‌شود پدیده کودک آزاری در حال افزایش است.وی می‌گوید: شاید یکی از مهمترین علت‌های افزایش کودک آزاری نبود یک قانون محکم و در عین حال فقدان اطلاع‌رسانی و آموزش است.به گفته وی اگرچه بهزیستی در سال‌های اخیر با راه‌اندازی اورژانس اجتماعی و اختصاص تلفن 123 درصدد حمایت از کودکان آسیب دیده برآمده اما واقعیت این است که این اقدامات به تنهایی کافی نیست و همه باید برای به حداقل رساندن پدیده زشت و ناهنجار کودک آزاری وارد شوند.

 اعتیاد و بازهم اعتیاد
دکتر دلاور با اشاره به این‌که کودک آزاری دلایل گوناگونی دارد می‌گوید: مهمترین نکته در بررسی پرونده‌های کودک آزاری این است که در بیشتر این پرونده‌ها یکی از والدین یا هر دوی آن‌ها به مواد مخدر و یا مشروبات الکلی و یا قرص‌های روانگردان اعتیاد داشته‌اند. وی ادامه می‌دهد: والدینی که به هر دلیلی به این بلای خانمانسوز اعتیاد پیدا کرده‌اند به‌طور طبیعی با کاهش احساسات رو به رو شده و رفته رفته خانواده برای آن‌ها معنای خود را از دست داده و برای انجام اعمال ناهنجار خود یا از کودک سوء‌استفاده کرده و یا از آنجایی که کودک را مزاحم رفتارهای زشت خود می‌دانند با او به نحو ناشایستی برخورد می‌کنند.

وی با اشاره به ارسال لایحه جدید مربوط به حمایت از کودکان و نوجوانان می‌گوید: وضع چنین قوانینی در کنار فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها و آموزش همه جانبه می‌تواند منجر به کاهش کودک آزاری ‌شود. به گفته این کارشناس مرکز پزشکی قانونی، مجلس شورای اسلامی در سال 1381 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان را به تصویب رساند اما این قوانین به تنهایی نمی‌تواند مانع وقوع کودک آزاری شود. به گفته وی، این قانون 9 ماده‌ای تمام افراد زیر 18 سال را تحت حمایت قرار می‌دهد و بر اساس این قانون هر نوع آزار و اذیتی که موجب صدمه جسمی و روحی کودک شود و به هر نحوی سلامت جسمی و روانی کودک را به خطر بیندازد، برای آن مجازاتی در نظر گرفته شده است.

دکتر دلاور می‌گوید: بر اساس این قانون ضرب و شتم، ممانعت از تحصیل، به کار گرفتن کودکان برای اعمال خلاف مثل قاچاق و انواع بهره کشی از کودکان از مصادیق کودک آزاری است.وی در ادامه صحبت‌های خود به پرونده‌هایی که آن‌ها را مطالعه کرده اشاره می‌کند و می‌گوید: شاید باورتان نشود اما در پرونده‌هایی که به دست ما می‌رسد گاهی اوقات انواع زجرآوری از کودک آزاری را می‌بینیم که حتی تصور آن سخت است.وی می‌گوید: در یکی از پرونده‌ها پدرسنگدلی بدن کودکش را با قاشق داغ کرده و قسمتی از پوست و گوشت بدن کودک را با انبردست کنده بود.

وی با بیان این‌که شاید این گونه رفتارها فقط از سوی افرادی سر می‌زند که با اختلالات روانی رو به رو هستند ادامه می‌دهد: در یکی دیگر از این پرونده‌ها مادر معتادی برای ساکت کردن نوزاد 11 ماهه خود به او تریاک می‌خوراند که متأسفانه این نوزاد برای همیشه ساکت می‌شود و جان خود را از دست می‌دهد.
دکتر دلاور در ادامه صحبت‌های خود با تأکید بر ضرورت اطلاع‌رسانی و آموزش همه جانبه برای کاهش کودک آزاری و جلوگیری هرگونه اجحاف به کودکان می‌گوید: در این میان نقش رسانه‌ها خصوصاً رسانه ملی از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در کنار قوانینی که دولت و مجلس تدوین می‌کنند رسانه‌ها نیز با آموزش و اطلاع‌رسانی به کاهش این پدیده ناهنجار کمک کنند.

 کودک آزاری روحی، کودک آزاری جسمی
اما به عقیده کارشناسان و پژوهشگران حوزه‌های اجتماعی کودک آزاری تنها به آزار جسم کودک خلاصه نمی‌شود بلکه آزار روحی کودک نیز می‌تواند از مصادیق کودک آزاری باشد.به گفته دکتر علیرضا شمس خراسانی روانشناس و پژوهشگر اجتماعی اجبار کودک به کار، ممانعت از تحصیل، بهره‌کشی و استثمار کودک و... نیز می‌تواند از مصادیق کودک آزاری باشد.

این روانشناس به اثرات کودک آزاری اشاره می‌کند و می‌گوید: خانواده یک محیط امن برای کودک به حساب می‌آید اما درمحیطی که محیط امن کودک به حساب می‌آید و کودک انتظار حمایت دارد اگر مورد کودک آزاری قرار گیرد در آینده اثرات مخرب و جبران ناپذیری دارد.وی ادامه می‌دهد: دو سال پیش لایحه جدید مربوط به حمایت از کودکان و نوجوانان از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی ارسال و اعلام وصول شد که در این لایحه موارد مخاطره‌آمیز برای کودکان ذکر و سعی در پیشگیری از وقوع کودک آزاری شده‌است.

این روانشناس با اشاره به اثرات نامطلوب کودک آزاری در روحیه کودک در آینده می‌گوید: وقتی کودک حمایت خانواده را احساس نمی‌کند و از نظر او محیط خانواده یک محیط ناامن و پرخطر است و کسی در محیط خانه نیست که از او حمایت کند رفته رفته به محیط‌های خطر آفرین نزدیک شده و وارد محیط‌های مجرمانه می‌شود. وی در ادامه می‌گوید: بیشتر کودک‌آزاری‌ها در خانواده‌هایی رخ می‌دهد که معمولاً والدین با یکدیگر دچار مشکلاتی هستند و حتی برخی از آنان تا مرحله طلاق و جدایی پیش رفته‌اند.به گفته این روانشناس والدینی که در دوران کودکی از سوی پدر و مادر خود از نظر محبت و عاطفه ارضا نشده‌اند و یا این‌که کودکی خود را در محیط متشنج ناامنی در خانواده سپردی کرده‌اند بیشترین آزار را به کودک خود می‌رسانند.

این روانشناس ادامه می‌دهد: برخی از والدین نیز در انتخاب روش تربیت کودک دچار مشکلاتی هستند و فکر می‌کنند با تنبیه و آزار کودک می‌توانند کودک را تربیت کنند حال آن‌که روش‌های مختلف تربیت در حال حاضر از سوی روانشناسان و کارشناسان امور تربیتی ذکر شده که یکی از مهمترین روش‌های تربیتی تشویق به موقع و نیز تنبیه به موقع است که به دور از افراط و تفریط باشد.

دکتر شمس خراسانی ادامه می‌دهد: والدین باید توجه داشته باشند هرچقدرروش محبت آمیزی را برای تربیت کودک خود در نظر گیرند به همان اندازه کودک نیز برای والدین خود احترام قائل است و نمی‌توان با استفاده از حربه زور و کتک کودک را مجبور به احترام به والدین و انجام کارهای مورد انتظار آن‌ها کرد چرا که کودک شاید در سنین کودکی به دلیل فشار والدین و ترس از تنبیه به والدین خود توجه داشته باشد اما در زمانی که سن کودک افزایش یافته و به دوران نوجوانی و جوانی برسد نسبت به توصیه‌ها و رفتارهای والدین خود بی‌توجه خواهد بود.وی خاطرنشان می‌کند: کودک آزاری یک پدیده زشت و ناهنجار اجتماعی است که بیشتر از سوی والدینی صورت می‌گیرد که آموزش‌های لازم را در خصوص زندگی مشترک ندیده و هنوز به درک صحیحی از ازدواج و تشکیل خانواده نرسیده‌اند.

 والدینی که گناه می‌کنند
در کودک آزاری گاهی اوقات شاهد رفتارهای خشنی هستیم که کمتر توقع وقوع این رویدادهای ناهنجار را داریم. زمانی که پدر یا مادری کودک خود را به وضع فجیعی تنبیه می‌کند و یا او را به طرز وحشتناکی کتک می‌زند ناخودآگاه هربیننده‌ای تحت تأثیر قرار می‌گیرد. شاید شما هم تا کنون واکنش برخی از افراد را در خصوص کودک آزاری دیده باشید که با دیدن جای تنبیه وحشتناک پدر بی‌عاطفه یک کودک با خود می‌گویند، این پدر سنگدل چگونه می‌خواهد روز قیامت جواب دهد؟

اگرچه این یک واکنش عاطفی به وضعیت ترحم‌آمیز کودک آزار دیده است اما به گفته حجت‌الاسلام و المسلمین سید مهدی میرکریمی کارشناس مذهبی، والدین بی‌عاطفه در خصوص تنبیه وحشیانه کودک خود باید در پیشگاه خداوند جوابگو باشند.وی می‌گوید: گاهی اوقات شاهدیم که کودک بی‌پناه و مظلومی به بدترین شکل ممکن توسط پدر یا مادر خود تنبیه می‌شود به گونه‌ای که آثار جسمی و روحی این تنبیه تا مدت‌ها روی کودک باقی است و به‌طور حتم این والدین باید در پیشگاه عدل الهی پاسخگو باشند. به گفته حجت‌الاسلام میرکریمی فرزند هدیه‌ای است که خداوند متعال به انسان‌ها می‌دهد و حتی اگر بگوییم یک امانت و ودیعه الهی از سوی خداوند است سخن گزافی نگفته‌ایم بنابراین والدین وظیفه دارند تا از این ودیعه الهی به بهترین شکل محافظت و مراقبت کنند.

وی اضافه می‌کند: به عنوان مثال در صفحه حوادث یکی از روزنامه‌ها نوشته شده بود پدر سنگدلی برای تربیت پسر بچه چهار ساله خود او را زیر دوش آب داغ حمام می‌برده و با آب جوش او را تنبیه می‌کرده است. مسلم است که این پدر بی‌عاطفه و سنگدل باید در پیشگاه خداوند جوابگو باشد. این کارشناس مذهبی در ادامه می‌گوید: کودک و والدین نسبت به هم دارای حقوق و تکالیفی هستند که با رعایت این حقوق و تکالیف و نیز توجه به آنچه در تربیت اسلامی برای کودکان ذکر شده می‌توان به شیوه‌ای صحیح و بدون نیاز به خشونت به تربیت کودک پرداخت.به هر روی، معضل کودک آزاری به عنوان یک آسیب اجتماعی، واقعیتی تلخ در جامعه ماست. اینکه کدام عوامل به بروز این عارضه می‌انجامد، بحثی جداگانه و مهم است اما نکته اساسی آنجاست که چگونه و از چه راه‌هایی می‌توان آن را مهار و حتی ریشه‌کن کرد.