هزینه‌های میلیاردی مبارزه ایرانی‌ها با آلودگی هوا

سلامت نیوز : دیروز ورق‌های تقویم دوباره به روز 29 دی ماه روز هوای پاك رسید. روزی كه چندین سال است به‌رغم نامش برای شهروندان با هوای ناسالم آغاز می‌شود و در میان وعده‌های مسئولان گم می‌شود. روزی كه كودكان برای داشتن هوای پاك به برج میلاد تهران می‌روند و آرزو‌های خود را برای دیدن آسمان آبی تهران به دست باد می‌سپارند. روزی كه شركت‌های خودروسازی به جای اجرای قوانین مصوب دو دهه اخیر برای تولید خودرو باكیفیت با اجرای برنامه‌های نمایشی حمایت از آهوی و یوز ایرانی حسرت هوای پاك را به دل مردم می‌نشانند و مسئولان وزارت نفت به جای تولید سوخت با كیفیت تنها وعده می‌دهند كه سوخت با كیفیت در حال تولید است. و بالاخره سال‌هاست كه آسمان تهران در روز هوای پاك هم، آسمانی پاك را به خود ندیده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ آیا وقت آن نرسیده است كه به جای سخنرانی‌های پر زرق و برق مسئولان و متولیان محیط‌زیست و كاهش آلودگی هوا با ایجاد مدیریت یكپارچه آمار مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی هوا را كم كرد؟ آیا هنوز وقت آن نرسیده است كه در روز هوای پاك دیگر بانك جهانی اعلام نكند كه خسارت كشور ایران از آلودگی هوا 8 میلیارد دلار بوده است و خودروسازان از قدرت لابی خود برای اجرا نكردن قوانین و تعهدات قانونی خود به جای حفظ جان تك تك شهروندان استفاده نكنند؟ سیدجعفر تشكری‌هاشمی، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیك شهردار تهران در این باره به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «وقت آن رسیده است كه مسئولان به جای معامله جان شهروندان در مقابل منافع خودروسازان خاتمه دهند.» این در حالی است كه در سال‌جاری تاكنون 42 درصد روزها هوای پایتخت در شرایط ناسالم بوده این یعنی 129 روز از سال؛ البته این آمار بر اساس استانداردهایی است كه تاكنون بار‌ها گفته شده فقط به درد آنهایی می‌خورد كه یك روز خود را در شهری مانند تهران سپری می‌كنند و كسانی كه ساكن این كلانشهر هستند باید بدانند كه بیش از 90 درصد از روزهای سال هوایی به ریه‌هایشان می‌فرستند كه بر‌اساس استانداردهای روز دنیا سمی است.

روز جمعه بود كه محمدهادی حیدرزاده، مدیركل محیط‌زیست استان تهران در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه به آمار وزارت بهداشت و درمان اشاره كرد و به صراحت اعلام كرد: «براساس گزارش وزارت بهداشت سالانه ۲۷۰۰ نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا فوت می‌كنند كه باید علما ورود كرده و مطرح كنند كه مرگ بر این‌اساس یك قتل بوده تا آلوده كنندگان جدی‌تر به موضوع هوا توجه كنند.» او حتی بیان كرد كه در تهران تعداد كودكان سرطانی نسبت به شهرهای دیگر ایران بیشتر است كه باید این امر را مدنظر قرار دهیم. هرچند مدیركل محیط‌زیست استان تهران وعده داد كه به‌رغم آنكه در چند سال اخیر خودروسازان نسبت به تعهد خود برای ارتقای استاندارسازی عمل نمی‌كردند و با توجه به اینكه جلسات متعددی در دولت با خودروسازان داشته‌ایم آنها متعهد شدند تا خرداد سال 93 تمام محصولاتشان به استاندارد یورو 4 برسد.

اما به نظر می‌رسد كه این مقام مسئول به دست‌های پشت‌پرده خودروسازان در سال‌های اخیر درخصوص عدم اجرای تمامی تعهدات قانونی خود بر اساس برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه و همچنین قوانین بالادستی مجلس فعال بوده است و نتیجه این لابی‌ها نیز در سال‌های اخیر نتیجه‌ای جز مرگ 2700 شهروند تهرانی به همراه نداشته است.با گذشت سال‌ها، خودروسازان با خلف وعده و بهانه‌تراشی‌های بسیار، ارتقای استاندارد خودرو را به تعویق انداخته‌اند و هنوز خودرو یورو 2 روانه این شهر و دیار می‌كنند. هنوز بنزین بی‌كیفیت در جایگاه‌های سوخت پایتخت عرضه می‌شود و جان هزاران نفر از شهروندان به دلیل مواد سرطان‌زای بنزین در خطر است. هنوز روزانه 1400 تا 1500‌خودرو بی‌كیفیت شماره می‌شود و به حجم ترافیك و ترددهای شهری افزوده می‌شوند و هنوز پس از دوسال قانون معاینه فنی در مجلس اصلاح نشده است.

سیدجعفر تشكری‌هاشمی با اشاره به اینكه كیفیت سوخت و كیفیت تولید خودرو باید در كشور ارتقایی جهشی بیابد، بیان می‌كند: «اجبار خودروسازان به دلیل منافع بی‌شمار و سرشاری كه دارند، كاری راحت نیست، زمانی كه هنوز موتور پیكان در تولیدات جدید استفاده می‌شود و استاندارد یورو 2 هم با زحمت فراوان در تولیدات خودروهای داخلی لحاظ می‌شود، مادامی كه وزارت صنایع سختگیرانه با خودروسازان برخورد نكند و فضا را برای تحمیل خودروهای بی‌كیفیت به مشتریان باز بگذارد، خودرو ساز منافعش را ترجیح داده و سلامت شهروندان را در نظر نخواهد گرفت.»معاون شهردار تهران تاكید می‌كند: «مسئولان در نظر داشته باشند كه به چه قیمتی داریم با خودروسازان معامله می‌كنیم؟ به قیمت سود خودروساز و چرخیدن چرخ یك كارخانه، سلامت و ضربان قلب ساكنین شهر را به حراج می‌بریم. بنابراین ضروری است مسئولان وزارت صنایع و سازمان حفاظت محیط‌زیست با جدیت در مقابل خط تولید استاندارد یورو 2 بایستند و به معامله جان شهروندان در مقابل منافع خودروسازان خاتمه دهند. چرا كه خودروسازان چند سال است كه در استاندارد یورو 2 در جا می‌زنند و كسی جلویشان نمی‌ایستد، اما همان خودرو بی‌كیفیت در هنگام استفاده در دست شهروند ممنوع‌التردد می‌شود تا چند روزی هوای تهران نفسی بیاساید. از طرفی وزارت نفت نیز باید كیفیت سوخت‌های تولیدی خود را بالا ببرد كه این امر هم هنوز محقق نشده است.»

خودروسازان و آلودگی هوا

شاید بتوان گفت كه نتیجه یكی از همین لابی‌های قدرتمند خودروسازان تصویب قانون 5 ساله شدن سن معاینه فنی خودرو‌ها بوده است. قانونی كه بعد از تصویب آن تازه نمایندگان مجلس را به این فكر انداخت كه چرا با تصویب آن تمامی تلاش‌های سال‌های اخیر خود را برای كاهش آلودگی هوا در تهران و سایر شهرها و كلانشهرهای كشور به هدر دادند و كارشناسان محیط‌زیست و مدیران شهری این قانون را یكی از اشتباهات تاریخی مجلسیان بر شمردند. معصومه آباد، رئیس كمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای اسلامی شهر تهران با انتقاد از اینكه چرا نمایندگان مجلس شورای اسلامی تغییر در قانون معاینه فنی خودروهای نو از 5 سال به دو سال را به تاخیر انداخته‌اند، به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «آلودگی هوا راه تنفسی شهروندان را بسته و این در حالی است كه ایمنی شهروندان هم به واسطه عدم انجام معاینه فنی در معرض تهدید است.»

رحمت‌الله حافظی، رئیس كمیسیون محیط‌زیست شورای شهر تهران درباره دلایلی كه در سال 90 بعد از افزایش اعتراضات كارشناسان و مسئولان از سوی نمایندگان مجلس مطرح شد، نیز به روزنامه تهران امروز توضیح می‌دهد: «در بحث افزایش سن معاینه فنی خودروها زمانی كه با موج بزرگی از اعتراضات كارشناسان محیط‌زیست و مسئولان شهری روبه‌رو شد، نمایندگان مجلس مطرح كردند كه نه تنها مراكز معاینه فنی خودروها استاندارد نیست، بلكه به دلیل ناكافی بودن تعداد این مراكز شهروندان با مشكل روبه‌رو می‌شوند. اما حرف ما این است كه اگر این مشكلات درخصوص مراكز معاینه فنی شهر تهران وجود دارد، نمایندگان كه در مقام قانونگذار هستند می‌توانند در قالب مصوباتی تكلیف كنند كه وزارت كشور و شهرداری‌ها ظرف مدت معینی تعداد مراكز معاینه فنی خودرو را در كشور افزایش دهند. از سوی دیگر در مورد استاندارد بودن این مراكز نیز همین نمایندگان می‌توانند در قالب مصوبه و قانونی تكلیف كنند كه موسسه استاندار درخصوص رعایت استانداردهایی كه این مراكز باید داشته باشند نظارت كنند نه اینكه اصل و صورت مسئله پاك شود و بعد از آن نیز در همایش جایزه ملی بقراط یكی از نمایندگان محترم مجلس به پشت تریبون بیاید و گلایه كند كه چرا هوای تهران آلوده است؟.»

آلودگی هوا، مهم‌ترین چالش محیط‌زیستی كشور

كافی است تمامی قوانین دو دهه اخیر مجلس را در حوزه كاهش آلودگی هوا در كشور بررسی كنیم تا به قوانین اجرایی نشده زیادی در این حوزه برسیم. از طرح جامع كاهش آلودگی هوا گرفته تا قوانین مربوط به توسعه حمل‌و‌نقل عمومی در تهران و سایر كلانشهرها و صد البته قانون تشكیل مدیریت یكپارچه شهری مطابق برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه كشوری. آنطور كه مدیركل محیط‌زیست استان تهران در خطبه‌های نماز جمعه گذشته توضیح داد: «اولین بار در دهه 50 موضوع آلودگی هوا مطرح شد كه در دهه 50 برنامه جامع و مشخص كه بتواند كارساز باشد، وجود نداشت كه این امر باعث شده امسال 3 روز هوای پاك داشته و دیگر روزها در شرایط ناسالم و هشدار قرار بگیرد و لطمات بسیاری بر سلامت شهروندان از جمله كودكان، كارمندان و حتی جانبازان وارد كند.»

واقعیت تلخ است اما باید پذیرفت كه هوای تهران در روزهای گذشته باز هم در شرایط هشدار قرار گرفت، حكایت آلودگی هوای تهران حكایت بیماری است كه به ذات‌الریه مبتلا است اما پزشكان معالجش به مانند یك سرما‌خوردگی كوچك برای آن نسخه پیچی می‌كنند و همین‌كه چند روزی هوا بهتر می‌شود، مداوای اصلی را فراموش می‌كنند. آخرین اطلاعات ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا، آن هم در روز هوای پاك نشان می‌داد كه شاخص كیفیت هوای تهران در شرایط ناسالم قرار دارد. این به آن معناست كه حتی در روز هوای سالم تهرانی‌ها از نفس كشیدن محروم هستند چه برسد به سایر روزهای سال كه در نهایت محكوم به یك مرگ خاموش می‌شوند و نهایت كاری كه مسئولان می‌كنند این است كه مدارس و ادارات تعطیل می‌شود و طرح زوج و فرد به عنوان اولین راهكار از جلو در منازل شهروندان اجرا می‌شود. كافی كه با وزیدن باد یا باریدن باران هوای تهران كمی بهتر شود اما دوباره این سناریو تكرار می‌شود.

سیدجعفر تشكری‌هاشمی، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیك شهردار تهران با بیان اینكه آلودگی هوای تهران در شرایط بحرانی‌ است، به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «آلودگی هوا مهم‌ترین چالش زیست‌محیطی كشور است كه منابع متحرك ریشه اصلی آن محسوب می‌شود، به‌طوری‌كه منابع متحرك از جمله تردد میلیون‌ها خودرو و موتورسیكلت با استاندارد پایین و احتراق سوخت به مراتب بی‌كیفیت بالغ بر 85 درصد تولید آلودگی هوا را شامل می‌شود. این در حالی است كه مهم‌ترین آلاینده‌های موجود در هوای تهران، ذرات معلق با قطر كمتر از 2.5 میكرون است كه محصولی انسان ساخت بوده و از طریق فعل و انفعلات شیمیایی و كاركرد خودرو و وسایل نقلیه و احتراق سوخت تولید می‌شوند.» معاون شهردار تهران اعتقاد دارد كه به جای اجرای طرح‌های سلبی باید به‌دنبال حذف آلاینده‌ها از منبع باشیم، چرا كه اجرای طرح‌هایی مانند طرح زوج و فرد از در منازل تنها باعث بروز مشكلات برای شهروندان می‌شود در حالی‌كه برای حل مشكل آلودگی‌ها در تهران در كنار اجرای راهكارهای كوتاه مدت نیاز به اجرای راهكارهای بلند مدت مطابق با اسناد بالادستی است.

مدیریت یكپارچه، حلقه مفقوده كاهش آلودگی هوا

در سال‌های اخیر آنچه پایتخت‌نشینان به یاد دارند، این است كه متولیان محیط‌زیست به‌دنبال متهم كردن دیگر سازمان‌ها بودند تا افزایش این مشكل را به گردن آن بیندازند. حتی در زمان‌هایی كار آنقدر بالا می‌گرفت كه پای دادستان كل كشور به عنوان نماینده مدعی العموم به این مشكل باز می‌شد اما پیگیری‌ها در همین حد باقی می‌ماند و تنها این پایتخت‌نشینان بودند كه با از دست دادن جان خود مثل برگ درخت روی زمین می‌ریختند و در این میان هم بودند مسئولانی كه آمارهای مرگ‌ومیرهای مردم را بزرگ نمایی رسانه‌ای قلمداد می‌كردند.

اما محمدباقر قالیباف، شهردار تهران اعتقاد دارد: «درست است یكی از مشكلات ما درخصوص رفع آلودگی هوا بحث اعتبارات و بودجه است اما اولین مشكل ما بحث اعتبارات نیست، بلكه اولین مشكل ما آن است كه ساختار این كار، ساختار درستی نیست و ما اشكالات ساختاری داریم. امروز چه كسی مسئول حل مشكل آلودگی هوا است؟ من شهردار؟ اما من ده‌ها دلیل و استدلال قانونی می‌آورم كه این كار در دست شهرداری تهران یا دیگر دستگاه‌ها نیست‌. در واقع ما یك اشكال ساختاری داریم.» شهردار پایتخت در این باره توضیح می‌دهد: «اگر كار چند صاحب داشته باشد، مثل كار بی‌صاحب است، یعنی هیچ‌كس به‌طور مستقیم نمی‌تواند، اقدامی‌كند و باید این هماهنگی ایجاد شود. البته قبول دارم كه موضوع آلودگی هوا یك كار فرابخشی است و در این میان چندین دستگاه حضور دارند اما حتما یك مجموعه و یك دستگاه باید محوریت و مسئولیت این كار را داشته باشد. من مطمئن هستم اگر اینگونه باشد و مدیران ما نیز مدیران محكم و با اراده‌ای باشند، مشكلی نیست كه در مقابل اراده یك مدیر متعهد باقی بماند. بنابراین مشكلات حتما قابل حل است و در كنار این باور باید بررسی‌های دقیق نیز صورت گیرد.»

معاون حمل‌ونقل و ترافیك شهردار تهران نیز با تایید صحبت‌های شهردار تهران اعلام می‌كند: «هرچند طرح‌های مقطعی از جمله اجرای سراسری زوج و فرد و تعطیلی مدارس و اداره‌ها شاید در روزهای آلوده و بحرانی، از انباشت آلودگی كاسته و وضعیت بهبود نسبی بیابد، اما به واقع راهكار كاهش آلودگی هوا باید از منبع تولید كنترل شود. اینكه ما به‌دنبال حذف عناصر آسیب‌پذیر در آلودگی هوا باشیم راهكاری درست نیست چرا كه تعطیلی و ممنوعیت تردد وسایل نقیله برخورد با معلول بوده در حالی‌كه علت جای دیگری‌است، بر فرض كه یك مدرسه را تعطیل كردیم آیا كودكان در خانه‌ها می‌نشینند و درها را می‌بندند تا ذرات آلاینده را استشمام نكنند!؟»

كودكان تهرانی در آرزوی هوای پاك

دیروز كودكان تهرانی به برج میلاد تهران رفته بودند تا با ماشین‌های اسباب بازی خود پازل كوه دماوند را بسازند و به این وسیله اعلام كنند كه دیدن قله برفی دماوند این روزها به یك رویای باورنكردنی برای آنها تبدیل شده است. شاید امروز كودكان سرطانی كه اسیر تخت‌های بیمارستان شده‌اند هم به بهانه روز هوای پاك چشمان خود را می‌بندد تا شاید آخرین خاطره‌ای كه از كوه دماوند دارند را به یاد بیاورند. فرزاد هوشیار پارسیان درباره اجرای برنامه ساخت پازل كوه دماوند به روزنامه تهران امروز می‌گوید: «در این طرح همزمان با هفته هوای پاك خواستیم هم كودكان را با كوه دماوند به عنوان نماد ملی ایران آشنا كنیم و هم اینكه اگر هوای شهر تهران سالم باشد، دیدن كوه دماوند از هر نقطه تهران امكان‌پذیر است. چرا كه معتقدیم كوه دماوند و برج میلاد تهران به عنوان شاخص سنجش آلودگی هوا در میان شهروندان شناخته شده‌اند و به همین دلیل خواستیم با كنار هم قرار دادن این دو نماد ملی، خطرات آلودگی هوا را برای سلامتی شهروندان گوشزد كنیم.»

او با بیان اینكه 60 تا 70‌درصد منابع آلاینده در تهران و كلانشهر‌ها، خودرو است، تاكید می‌كند: «در پروژه طراحی پازل كوه دماوند، تعدادی از كودكان و دانش‌آموزان، تعداد پنج هزار و 200 قطعه ماشین اسباب بازی خود را به رنگ آبی و سفید درآورده و در نهایت این ماشین‌های اسباب بازی را روی پازل كوه دماوند كه به صورت مسطح در ایوان غربی برج میلاد تهران ساخته شده است، قرار دادند.» آنطور كه معاون حمل‌و‌نقل و ترافیك شهردار تهران می‌گوید؛ طبق گزارش بانك جهانی در سال 2006 ایران بابت خسارات ناشی از آلودگی هوا مبلغ هشت میلیارد دلار هزینه پرداخت كرده است. در واقع وضعیت آلودگی هوا از بحران هم گذشته و طبق گفته‌های مسئولان وزارت بهداشت، سالانه چهار هزار و 600 نفر به واسطه تنفس هوای آلوده جان خود را از دست می‌دهند یا در روزهای آلودگی هوا 275 نفر در شهر تهران روانه بیمارستان می‌شوند واینكه مسئولان با صرف وقت و انرژی تنها جلسات و مصوبات كمیته اضطرار را پیگیری می‌كنند تامل برانگیز است.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha