سلامت نیوز : در بخش نخست گفتوگو با معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خواندیم که وی معضل آلودگی هوا را قابل حل و تحقق آن را نیازمند اراده و استمرار و جدیت در اجرای برنامهها میداند.به اعتقاد او در دولت یازدهم از نخستین اقداماتی که انجام شد تعیین ساز و کار مدیریتی برنامه کاهش آلودگی هوای 8 کلانشهر بود که قبلاً روند اجرای آن کند و تقریباً متوقف شده بود. ابتکار ضمناً اظهار کرد: همه برنامههای مربوط به اجرای قوانین و استانداردهای محیط زیست را دنبال میکنیم و سازوکارهای عالی برای هماهنگی مجلس و دولت تا گرفتن برنامهها و تعهدات و تدوین یک برنامه همه جانبه فراگیر بین بخشی را انجام میدهیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ ابتکار این اطمینان را داد که سازمان حفاظت محیط زیست هیچگونه مماشاتی نخواهد کرد و گفت: مجبوریم فرصت دهیم چون عقبماندگیها را یک شبه نمیتوان جبران کرد. قطعاً ما در این موضوع واقع بینانه عمل میکنیم، شعاری عمل نمیکنیم و وعدهای را که شدنی نباشد به مردم نمیدهیم. نسبت به مسائلی که پیش میآید هم پاسخگو هستیم و مطالبات مردم را بر حق میدانیم؛ اما متقابلاً از مردم هم درخواست داریم که برای رفع این مشکلات همکاری داشته باشند. در بخش دوم این گفتوگو وی درباره سقوط 60 پلهای محیط زیست ایران، خشک شدن 40 تالاب، نجات دریاچه ارومیه، حفاظت از حیات وحش، جنگلها و حمایت از محیط بانان به سؤالات ما پاسخ داد.
ارزیابیهای بینالمللی نشان میدهد که در طول 8 سال گذشته بیش از 60پله سقوط در حوزه زیست محیطی در کشور داشتیم؛ به عقیده شما میتوانیم به جایگاه گذشته برگردیم؟
در این مدت آسیب زیادی به زیرساختهای طبیعت کشور ما وارد شده که دلایل متعددی دارد ولی یقیناً یکی از دلایل عمده آن، فقدان برنامه، اراده جدی و مدیریت کارآمد است. مدیریت محیط زیست یکی از شاخصهای مهم حکمرانی خوب دولتهاست و بالاتر از آن، یکی از مسئولیتهای مهم انسانی و دینی ماست. ما به عنوان یک کشور اسلامی رسالت سنگینی داریم که کشور و منابع آن را خوب اداره کنیم. این رسالت معنوی و دینی است؛ بنابراین از این بابت اتفاقی که افتاده و جایگاه ایران در محیط زیست نزول پیدا کرده، خیلی جای نگرانی دارد.
با این حال در پاسخ به اینکه آیا این جایگاه قابل اصلاح است، باید گفت واقعیت این است که طبیعت قوانینی دارد که اگر این قوانین نادیده گرفته شود یا تقابلی با آن اتفاق بیفتد، طبیعت هم قدرت خود را نشان میدهد. قدرت طبیعت خیلی زیاد است و اینطور نیست که بشر بتواند در مقابل قهر طبیعت ایستادگی کند؛ ولی امیدواریم با برنامهریزی، سیاستگذاری درست، مشارکت مردم و حضور قوی سازمانهای مردم نهاد و همکاری خوب رسانهها و با فضای امید و تدبیری که در کشور ایجاد شده بتوانیم چرخشی نسبت به گذشته داشته باشیم.
برای تحول در وضعیت محیط زیست کشور به یک نگاه علمی و کارشناسی نیاز داریم. ما در گذشته از اینکه مسائل محیط زیست خارج از چارچوبهای علمی با سیاستهای عجولانه و تبلیغاتی مدیریت میشد خیلی رنج میبردیم. این روند باید تغییر کند و به نگاه علمی، کارشناسی و تخصصی برگردد. مسائل باید واقعاً درست و با زاویه دید علمی بررسی شود و با استفاده از این پژوهشها، برنامه، سیاست و اراده شکل بگیرد و سیاستها اجرایی شود.
به نظر میرسد وضعیت تالابها بیشترین نقش را در این سقوط داشته باشد.
متأسفانه بسیاری از تالابهای کشور یعنی بیشتر از 40 تالاب در شرایط بحرانی هستند که ارومیه بدترین شرایط را دارد. آبهای زیرزمینی هم شرایط بسیار بدی دارد چون نگاه جامعی به مدیریت منابع آب نداشتیم. در مورد این موضوع جلسات مشترکی بین بخشهای مختلف برگزار کردیم و در جلسه شورای عالی محیط زیست هم خیلی دقیق اشاره شد که چرا تالابهای بختگان، پریشان، هامون و گاوخونی به این وضعیت دچار شده اند؟ و چرا نباید یک مدیریت جامع و فراگیر را در بحث منابع آبی اجرا کنیم؟ در این خصوص سازمان یک برنامه مشترک بین بخشی دارد و امیدواریم بتوانیم از همکاریهای بینالمللی هم در این زمینه استفاده کنیم؛ به ویژه تالابهای مرزی مانند هامون که تالاب بینالمللی محسوب میشود. برای هر کدام از تالابها اقداماتی را آغاز کردهایم و امیدواریم برای حل این مشکل همگرایی لازم وجود داشته باشد.
دولت در این موضوع خیلی مصمم است و پنجشنبه گذشته رئیس جمهوری در جلسه شورای اداری خوزستان که در آبادان تشکیل شد، مفصل به اهمیت تالابها و مدیریت صحیح آنها اشاره و اعلام کرد که باید نگاه خود را در بحث مدیریت منابع آب اصلاح کنیم.
موضوع تالابها را باید جدی بگیریم چون اگر خشک شوند معیشت مردم هم تحت تأثیر قرار میگیرد. به عنوان نمونه ما در خوزستان تالابهایی داشتیم که هزاران نفر با آن زندگی میکردند و معیشت آنها با تالاب بوده اما حالا با از بین رفتنشان، معیشت از بین رفته و منشأ ریزگرد شده که آسیبهای زیادی به طبیعت وارد میکند. بنابراین باید برای احیای تالابها برنامهریزی کرد تا درست مدیریت شوند، حقابه آنها داده شود و از این شرایط خارج شوند.
به عقیده شما دریاچه ارومیه نجات پیدا میکند؟
خیلی امیدواریم و از طرق مختلف تلاش میکنیم. شورای عالی آب که کارگروه نجات دریاچه ارومیه است و کارگروههایی که داخل سازمان داشتیم و داریم موضوع را پیگیری میکنند و در این مسأله جدی هستند. 19راهکار اصلی برای نجات ارومیه تعریف شده و برای اجرای بعضی از آنها که در حیطه فعالیت سازمان حفاظت محیط زیست بوده، اقداماتی انجام دادیم.
همچنین به تازگی طی مکاتباتی از وزیر نیرو درخواست کردیم با توجه به بارشهای مناسب در فصل زمستان، مقداری از حقابه دریاچه از طریق سدها تأمین شود. این طرح براساس پیشنهاد یکی از استادان دانشگاهی بوده که در این زمینه مطالعه داشته و تأیید کارشناسی سازمان را هم دارد. پیشنهاد دیگری هم داریم که باز نظر کارشناسی بوده و خیلی از صاحبنظران روی آن تأکید دارند و آن اصلاح هندسی و ساختاری میانگذر ارومیه است؛ چون میانگذر مانع تبادل آب در خیلی از بخشها شده و این شرایط سریعاً باید تغییر کند. همه تلاش خود را برای احیای دریاچه ارومیه میکنیم البته کمی هم نگران هستیم و امیدواریم تأخیرهایی که در بخشهای دیگر اجرایی وجود دارد جبران شود. انتظار داریم زودتر به این موضوع پرداخته شود و تصمیمگیری ملی اتفاق بیفتد تا مسأله حل و فصل شود. در این خصوص چند جلسه هم در سطح بینالمللی برگزار کردیم تا بتوانیم تجربه جهانی را در این زمینه کسب کنیم.
جادهسازی در مناطق بکر و جنگلی هم یکی از معضلات همیشگی محیط زیست است و بزرگترین طرح در این زمینه که شما هم با آن مخالف بودید، ساخت آزادراه تهران شمال است. وضعیت فعلی ساخت این راه را چگونه میبینید؟
براساس طرح اولیه، اراضی دو طرف آزادراه را بخشیده بودند و قرار بود از محل فروش و بهرهبرداری اراضی، تأمین درآمد کنند تا آزادراه ساخته شود که این خیلی خطرناک بود. مسیر اول، مسیری بود که از داخل جنگلها و مناطق حفاظت شده بکر میگذشت و سازمان با همه این طرحها مخالفت کرد. یکی از علل تأخیر در ساخت آزادراه تهران شمال همین مواضع سازمان بود که به نظرم این مواضع خیلی اصولی بود.
این جاده جزو مسیرهایی بود که به ارزیابی زیست محیطی نیاز داشت و جزو نخستین مطالعات ارزیابی بود اما مطالعات خوبی در آن زمان انجام نشد.
همچنین اقدامات و کارهای بسیاری باید از طرف مشاوران و پیمانکاران صورت میگرفت تا آثار و عوارض اجرای این طرح روی رودخانهها کنترل شود چون رودخانه چالوس را بشدت تحت تأثیر قرار میداد. تمام مشکلات از سوی ما اعلام شد و سازمان یک چارچوب برای این مسأله گذاشت ولی به هر حال نحوه اجرا، پیگیری و جدیت سازمان در این مسأله هنوز ادامه دارد.
مرگ البرز یا همان پلنگ ایرانی، برای دوستداران محیط زیست بسیار تلخ بود و تعدادی از آنها هم به نشانه اعتراض به شکار حیات وحش در محوطه سازمان تجمع کردند؛ چه برنامهای برای ساماندهی شکار در کشور دارید؟
از زمان قانون برنامه چهارم توسعه یک تکلیف قانونی وجود داشت تا تولید سلاح، به ویژه سلاح شکاری مجاز و غیرمجاز در سطح کشور مدیریت شود و کاهش پیدا کند اما جدی گرفته نشد. حالا دوباره ساز و کار را فعال کردهایم و بشدت دنبال این هستیم که با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح تولید سلاح شکاری را به حداقل برسانیم. وزیر دفاع هم در این موضوع رویکرد خوبی دارد.
حیات وحش ایران بشدت در معرض تهدید است و باید پایش و کنترل خود از مناطق را بیشتر کنیم. نیروهای محیط بان باید تقویت شوند و مناطق تحت مدیریت را با روشهای جدید مانیتورینگ دوربینها کنترل کنیم. این اتفاق مهمی خواهد بود که در سطح کشور سیستمها را به این سمت ببریم تا کنترل بیشتری داشته باشیم.
مشارکت جوامع محلی هم خیلی مهم است و قطعاً باید از مردم محلی کمک بگیریم. سازمانهای مردم نهاد هم میتوانند کمک زیادی کنند تا ما تجربه مدیریت جوامع محلی را بدست آوریم و بتوانیم مردم را درگیر منافع، مدیریت و حفاظت از منطقه کنیم تا جلوی شکار را بگیرند. تعدادی از پلنگهای ما به دلیل تصادف، شکار غیرمجاز و صدمههایی که مردم ناآگاه به آنها وارد میکنند، آسیب دیدهاند؛ پس باید تلاش همگانی داشته باشیم و یاد بگیریم چگونه از این گونه محافظت کنیم. همچنین لازم است جادههای محل تردد پلنگها علامتگذاری و سرعت خودروها مهار شود. باید همه تلاش خود را انجام دهیم تا مصائب توسعه و صنعتی شدن را برای حیات وحش کاهش دهیم.
داستان چاپ لوگوی یوزپلنگ ایرانی روی پیراهن تیم ملی به کجا رسید؟ در خبرها خواندیم که سپبلاتر با این طرح مخالفت کرده است.
این خبر تکذیب شد و ظاهراً اشتباهی در مکاتبات بوده و مشکلی وجود ندارد، طرح هم مورد تأیید بوده است.
به عقیده شما این اقدام میتواند به حفظ این گونه در معرض انقراض کمک کند؟
یکی از کارهای مهم ما فرهنگسازی است. مردم و کودکان ما باید بدانند گونههایی از حیات وحش داریم که آسیب دیدهاند و نیاز به کمک دارند. این گونهها با زندگی ما ارتباط دارند و خود مردم هم میبینند که یک پلنگ یا یوزپلنگ چه ارزشی دارد. پلنگ نمادی از چرخه حیات است و اگر نباشد این چرخه، حلقهای گمشده خواهد داشت. یوزپلنگ زیباترین گربهسان دنیا است. همه موجودات دنیا جذابیت خاص خود را دارند و در این زیبایی رمز و رازی و پیامهایی وجود دارد که این پیام ها موجب میشود انسان قدر و منزلت حیات را بداند. تمام عناصر و اجزای طبیعت مخلوق خداوند و مخلوقی در حال سجده هستند و ما هم جزئی از یک اکوسیستم هستیم. این ارتباط انسان را وادار به تفکر میکند تا ارزش خود و طبیعت خداوند را بداند و برای حفظ آن تلاش کند.
به عنوان آخرین سؤال؛ برای رفاه حال محیطبانان چه برنامههایی در دست اجرا دارید؟
با کمیتهای که برای حل و فصل مشکلات محیطبانان تشکیل دادیم توانستیم برای حل مشکل دیه و مسائل خاص تعدادی از محیط بانان که مشکلات حادی داشتند، گامهای مؤثری برداریم. برای حل مشکلات معیشتی محیطبانان و پشتیبانی از آنها هم در حال تلاش هستیم.
به هر استانی که سفر میکنم از نزدیک با محیطبانان دیدار و گفتوگو دارم. اخیراً هم یک پیام تصویری برای محیطبانان داشتم چون اعتقاد دارم روحیه نیروهای محیطبان خیلی مهم است. آنها در شرایط سختی کار میکنند و امیدواریم تلاشها برای افزایش حقوق و مزایا و تأمین تجهیزات مورد نیاز آنها به نتیجه برسد تا وضعیت آنها بهتر شود و با خیال راحت و آسودهتری کار کنند.
نظر شما