سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت با بیان اینکه:«خودمراقبتی به عنوان اولین منبع در دسترس افراد هنگام مواجهه با یک مشکل بهداشتی است. » بر کاهش هزینه های سلامت با آموزش خودمراقبتی به مردم تاکید کرد و از اجرای برنامه «سلامت در تمام خانه ها» از سال 93 توسط دفتر آموزش و ارتقای سلامت خبر داد.

افزایش سرعت رشد رویکرد سلامت متکی بر مردم/مراقبت بهداشتی به شیوه «عصرصنعت پزشکی » در حال خروج از رده است

سلامت نیوز: سرپرست دفتر آموزش و ارتقای سلامت با بیان اینکه:«خودمراقبتی به عنوان اولین منبع در دسترس افراد هنگام مواجهه با یک مشکل بهداشتی است. » بر کاهش هزینه های سلامت با آموزش خودمراقبتی به مردم تاکید کرد و از اجرای برنامه «سلامت در تمام خانه ها» از سال 93 توسط دفتر آموزش و ارتقای سلامت خبر داد.


به گزارش سلامت نیوز، دکتر شهرام رفیعی فر، سرپرست دفتر آموزش وارتقای سلامت طی یادداشتی اختصاصی برای سلامت نیوز، نوشت:
به هنگام مواجهه با هر مشکل بهداشتی و برای حفظ  و ارتقای سلامت، 5 منبع اصلی در دسترس اشخاص است که شامل «خود شخص »،«سایرافراد غیرماهر»، «افراد ماهر بهداشتی »، «شبکه اطلاعات موجود» و «محیط» می باشد. تخمین زده می شود که 65 تا 85 درصد همه مراقبت های بهداشتی به وسیله خود شخص و خانواده اش بدون دخالت متخصصان اعمال می شود .

هر مثال خاص از مراقبت بهداشتی، در طیفی که دامنه اش ازخودمراقبتی 100 درصد مثل مسواک زدن منظم روزانه تا مراقبت حرفه ای 100 در صد مثل جراحی اعصاب می باشد، قرار می گیرد اما بیشتر مراقبت ها مشارکتی است .


در هرم خود مراقبتی ،«خود مراقبتی » در رأس هرم قرار گرفته که نشان دهنده اهمیت آن به عنوان اولین منبع در دسترس افراد هنگام مواجهه با یک مشکل بهداشتی است. «مراقبت توسط خانواده و مراقبت داوطلبانه » یکی دیگر از پایه های هرم و«مراقبت های تخصصی و سازمانی» نیز پایه دیگرآن می باشند. البته تمامی اضلاع این هرم ازمحیط اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی جامعه تاثیر می پذیرند.


امروزه مراقبت بهداشتی به شیوه «عصرصنعت پزشکی » در حال خروج از رده است .در این عصر، مراقبت بهداشتی به صورت هرمی با سه پله پیشگیری اولیه ،ثانویه و ثالثیه تقسیم می گردید و پله بزرگ و حیاتی خودمراقبتی در قاعده هرم مذکور نادیده گرفته می شد. اما در «عصر نوین اطلاعات سلامت »،اشخاص و خانواده ها با اصول خود مراقبتی آشنا می شوند که این تغییر، مدیون «توسعه همگانی ارتباطات برای سلامت »است.


«عصر اطلاعات سلامت» به شکل یک هرم واژگون 6 پله ای قابل ترسیم است که در آن افراد حل مشکلات بهداشتی خود را با استفاده از منابع شخصی شان آغاز می کنند.اگر خودمراقبتی مشکل شان را حل نکرد، در قدم های بعدی خانواده ودوستان ، گروه های مراقبت خود یار و شبکه های حمایتی قرار می گیرند و سر انجام ،متخصصان هستند که به ترتیب در نقش های تسهیل گر،همکار و در نهایت منشاء صدور فرامین ظاهر می شوند.

در واقع ،«عصراطلاعات برای سلامت »، حقانیت و اهمیت خود مراقبتی را اثبات می کند.


«خود مراقبتی »شامل اعمالی است اکتسابی، آگاهانه و هدفدار که مردم برای خود، فرزندان و خانواده شان انجام می دهند تا تندرست بمانند، از سلامت جسمی ،روانی واجتماعی خود حفاظت کنند، نیازهای جسمی ،روانی واجتماعی خود را برآورده سازند، از بیماری ها یا حوادث پیشگیری کنند، بیماری های مزمن خود را مدیریت کنند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کنند.

حیطه های خود مراقبتی شامل ارتقای سلامت، اصلاح سبک زندگی، پیشگیری از بیماری ،خود ارزیابی،حفظ سلامت ، مشارکت در درمان و توان بخشی است.
خودمراقبتی جایگزین مراقبت های تخصصی و سازمانی نیست بلکه مکمل آن و یکی از عوامل تعیین کننده میزان و نحوه استفاده از آن است.خود مراقبتی بیشتر به معنای تعامل با سیستم مراقبت بهداشتی است تا استقلال از آن.


خودمراقبتی موجب ارتقای سلامت و کیفیت زندگی، افزایش رضایت بیماران، منطقی شدن استفاده از خدمات (نیاز کمتر به مشاوره ارایه دهندگان خدمات در مراکزبهداشتی ،کاهش ویزیت بیماران سرپایی وکاهش استفاده از منابع بیمارستان) و نیز کاهش هزینه های سلامت می شود ( در انگلستان:کاهش ویزیت پزشکان عمومی تا 40 در صد، کاهش ویزیت های سرپایی تا 17 در صد، کاهش ویزیت های بعدی بیماری ها تا 50 در صد، کاهش بستری شدن دربیمارستان تا 50 در صد، کاهش طول دوره اقامت بیمار در بیمارستان تا 50 در صد، کاهش یا تعدیل مصرف داروها وکاهش روزهای غیبت ازکار تا 50 در صد گزارش شده است).


خودمراقبتی، بستگی به «فرهنگ و موقعیت افراد » دارد و «ظرفیت اقدام وانتخاب » آنها را در برمی گیرد. به طورخلاصه باید گفت برای داشتن انتخابی توانمند وآگاهانه، فرد باید:


1.    اطلاعات کافی در مورد موضوع داشته باشد(دانش) .برای کسب چنین دانشی وی به سواد بهداشتی کافی، اطلاعات مناسب ومعتبر و در دسترس و مهارت بهره مندی از منابع سلامت نیاز دارد؛


2.    توانایی انجام اقدام موثر را در خود ببیند (خود- کارآمدی ) .حصول این توانایی ناشی از مؤلفه های «کنترل درک شده » و«خودانگاره»است. «کنترل درک شده » به این معنی است که آیا فرد به طورکلی حس می کند که می تواند بر زندگی خود کنترل داشته و در سرنوشت خود سهیم شود یا نه ؟و«خود انگاره» یعنی مجموعه افکار و احساسات فرد درباره خودش؛


3.    مهارت های لازم برای ارزیابی وضعیت سلامت خو د،تصمیم گیری واقدام را کسب نماید ومهمترین این مهارت ها عبارتند از مهارت تصمیم گیری وحل مساله ،خود آگاه ی،مهارت های ارتباطی ، مهارت اقدام و کار گروهی وهمکاری با متخصصان سلامت است؛


4.    ازحمایت های محیطی برخوردار شود تا بتواند مجموعه عوامل فوق را به «رفتار سلامت بخش» تبدیل نماید چنین حمایتی می تواند شامل ایجاد تسهیلات لازم برای کسب دانش، مهارت وانگیزه، تشویق و ترغیب وافزایش گزینه های انتخاب سلامت باشد.

شواهد متقن، نشان از آن دارند که با ترویج خود مراقبتی به عنوان یک رویکردسلامت متکی برمردم ، می توان پیش بینی صرفه جویی 7 در صدی رادر هزینه ها شاهد بود. این صرفه جویی ها ،هزینه مراقبت های سطوح پایه وتخصصی وهمچنین پذیرش برنامه ریزی شده و بدون برنامه بیماران و پذیرش های سر پایی را کاهش می دهد. در انگلستان، ارزش مالی این صرفه جویی 7 در صدی معادل 4.4 میلیارد پوند است. البته شواهد دیگری هم هستند که گرچه خیلی واقع بینانه نیستند اما از ظرفیت صرفه جویی 20 در صدی با اجرای رویکرد سلامت متکی برمردم ،خبرمی دهند .


هدف این طرح، افزایش سرعت رشد رویکرد سلامت متکی بر مردم از طریق اتخاذ رویکرد های تازه درباب آموزش سلامت، توانمند سازی مردم، آموزش بیمار، مشاوره، توسعه نیروی های فعال برای سلامت، توسعه مسئولیت پذیری ومشارکت مردمی وهمچنین طیف وسیعی ازخدمات توانمندی سازی مردم برای خودمراقبتی است.


رویکرد سلامت متکی برمردم ،به خدمات بهداشتی ودرمانی نگاهی خاص دارد. در این رویکرد:
1.    نظام مراقبت بهداشتی ، مردم را توانمند ساخته و آنها را بر آن می دارد تا نقاط قوت و توانمندی های خود، خانواده، دوستان وجامعه را شناسایی کرده وداوطلبانه درصدد حمایت وپشتیبانی از یکدیگر برآیند تا در بلندمدت زندگی سالمی داشته باشند .


2.    اساس زندگی سالم برحسب ارتباط و نیز مشارکت برابر افراد غیر ماهر و متخصصان حوزه سلامت باز تعریف می شود .چنین ارتباطی باید مبتنی بر اعتماد متقابل بوده و جهت گیری آن، با توجه به نیازهای فرد و نه نظام سلامت صورت می گیرد.


3.    نظام ارایه خدمات بهداشتی و درمانی ، درمان را به گونه ای حول محوربیمار سازمان دهی می کند که مرزهای موجود میان نیروهای تخصصی وداوطلب فعال در عرصه سلامت، بهداشت عمومی ومراقبت های اجتماعی را از میان برده و موانع ارتباطی موجود میان حمایت های رسمی و غیر رسمی ازسلامت را نیز، برطرف می سازد.

تحقق چنین چشم اندازی که ریشه در ابداعات بیست سال گذشته در حوزه سلامت و مراقبت های اجتماعی دارد ، نیازمند تلاشی فوری برای ادغام در نظام سلامت و ایجاد تعادلی نوین میان ارایه خدمات درمانی به مردم ،مدیریت فعال حوزه سلامت به دست مردم وحمایت متقابل مردم است.


این برنامه حامی تحول در سه عنصر حیاتی نظام سلامت فعلی است :


1.    تحول در امرتوانمندسازی مردم ،مشارکت مردمی وآموزش بیمار با گفتگوهای هدفمند وسازنده؛ که به این ترتیب ، تخصص پزشکی را با اهداف سلامت متکی برمردم درهم آمیخته وموجب نوآوری در حوزه سلامت شده ودر نتیجه رویکرد سیستم سلامت به مردم وبیماران را تغییر می دهد.


2.    مشاوره هایی که ساختاری انعطاف پذیر، مشارکتی ومستمر دارند. چنین مشاوره هایی مشتمل برمشاوره های گروهی مبتنی برشرایط فرد و بیمار است.


3.    مدیریت فردی، که از مجرای برنامه ریزی آموزش سلامت، آموزش بیمار و تصمیم گیری مشارکتی تحقق می یابد.


4.    ارائه خدمات جدید به بیمارمبتنی برنیازهای بیمار، که علاوه بر تجویز دارو و درمان پزشکی، ساختار وعملکرد شبکه های اجتماعی پشتیبان فرد را متحول می سازد.


5- گروه های پشتیبانی که در آن، بیماران و کاربران سالم خدمات با تجربیات یا اهداف مشترک گرد هم می آیند تا یکدیگر را از پشتیبانی و پیشنهادهای خود بهره مند سازند.


6- ایجاد بسترهایی که تبادل مهارت ها را میان افراد تسهیل می کنند.


7- رهبری، مشاوره و همراهی متخصصان یا نزدیکان بیمار، که در کسب اطلاعات، مهارت ها و ایجاد خودکارآمدی، به افراد و بیماران کمک می کنند. این همکاری ها، کمک های آموزش دهندگان سلامت را هم در برمی گیرد که افراد را برای برگزیدن سبک زندگی سالم، هدایت و پشتیبانی می کنند.


8- ارتباط مشترک بیمار و متخصص، که بر نتایج بلند مدت بهداشتی، بهبود شرایط بیمار و پیشگیری تمرکز می یابد. این ارتباطات، خدمات داوطلبانه و اجتماعی را هم در بر می گیرد.


9- مراقبت و درمان جامعی که در سایه مشارکت، همکاری و همیاری پدید می آید، این اطمینان را به فرد می دهد که متناسب با نیازش، از درمان ها و کمک های داوطلبانه بهره مند شود.


10- پشتیبانی فرد محور که به کاربر خدمات سلامت امکان انتخاب، جلب حمایت، ارائه راه حل های مورد نیاز، انتخاب گزینه ها، کنترل و شخصی سازی مراقبت را می دهد.


11- ارائه خدمات مشارکتی که اساس آن، توجه به نظر بیمار و مشارکت او در طراحی و اجرای خدمات است.


در برنامه سلامت در تمام خانه ها:
1-    «خانه» اولین سطح ارایه مراقبت های بهداشت، «خودمراقبتی» اولین مراقبت و هر «فرد»ی اولین مراقب بهداشتی است. لذا در هر خانه/خانواده حداقل یک نفر به عنوان «سفیر سلامت خانواده» برای خودمراقبتی از خود/اعضای خانواده توانمند شده و مورد حمایت آموزشی، بهداشتی و درمانی نظام ارایه خدمات بهداشتی و درمانی کشور قرار می گیرد.


2-    «راهنمای ملی خودمراقبتی خانواده»، به عنوان ابزار برنامه در اختیار تمامی خانواده های تحت پوشش قرار می گیرد. راهنمای مذکور، مجموعه ای خودآموز شامل دانش و مهرت لازم برای خودمراقبتی، ابزارهای خودارزیابی و مدیریت فردی تغییر رفتار برای اصلاح سبک زندگی، مراقبت های ممکن در زمینه بیماری های خفیف و راهنمای نحوه مراجعه برای دریافت خدمات تخصصی بهداشتی درمانی و مشارکت در فرایند درمان و توانبخشی است.


3-    سفیران سلامت در محل های کار، مراکز بهداشتی درمانی،توسط تیم سلامت در مناطق تحت پوشش برنامه پزشک خانواده، در خانه های سلامت کلان شهرها، در مساجد... در مورد راهنمای ملی خودمراقبتی در خانواده آموزش می بینند. اگر اولیای خانواده بی سواد بودند اما فرزند دبیرستانی داشتند، فرزند آنها در دبیرستان تحت آموزش قرار می گیرد تا مطالب مورد نظر را به والدین منتقل نماید. برای خانواده هایی که چنین امکانی ندارند، یک فرد داوطلب از اقوام ،همسایگان و یا رابطان سلامت نقش سفیرسلامت خانواده را ایفا می کنند.


4- پورتال راهنمای ملی خود مراقبتی در خانواده راه اندازی شده وتمام برنامه های آموزش سلامت همگانی کشور در رسانه های ارتباط جمعی با هدف توانمندسازی خانواده های ایرانی برای خود مراقبتی – مبتنی بر ابزار مذکور- ساماندهی و ارزیابی خواهد شد.


5- برای ظرفیت سازی در پرسنل بهداشتی کشوردر زمینه ترویج خودمراقبتی برای توسعه سلامت در تمام خانه ها ، انواع دوره های آموزش ضمن خدمت طراحی و اجرا می شود.


6- سواد سلامت و دانش، نگرش ومهارت بهداشتی خانواده های ایرانی برای خودمراقبتی در ابتدای سال 93 وانتهای سال 96 ارزیابی می شود.
منابع مورد نیاز برای اجرای این برنامه در قالب برنامه ارزشمند دولت تدبیر و امید برای ارتقای  عادلانه سلامت واستقرار سامانه جامع خدمات سلامت در کشورتامین واز سال 1393 توسط دفتر آموزش و ارتقای سلامت اجرا می گردد .

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha