«مراجعه مردم به پزشك متخصص در كشورما 8 برابر بیش از نیاز واقعی و خارج از استاندارد است»، این نكتهای بود كه چند روز قبل دكتر حسن كرانی، رئیس اداره امور بیمارستانهای وزارت بهداشت اعلام كرده بود.
دكتر كرانی در گفتگو باهمشهری میگوید: تا زمانی كه طرح پزشك خانواده در شهرها اجرا نشود، مردم میتوانند بهطور خود جوش برای خود یك پزشك عمومی را بهعنوان پزشك خانواده انتخاب كنند و همه مراجعات درمانی خود را از طریق او انجام دهند. به گفته كرانی این پزشك عمومی میتواند برای آنها پرونده تشكیل دهد، راهنماییشان كند و درصورت نیاز به پزشك متخصص، ارجاع از طریق این پزشك انجام شود.
سیستمی كه كرانی به آن اشاره میكند، البته مستلزم وجود همكاری بسیار میان پزشكان عمومی و پزشكان متخصص است: پزشك عمومی میتواند با گروهی از پزشكان متخصص مرتبط شود و بیماران و مراجعان خود را درصورت لزوم به آنان ارجاع دهد و پزشكان متخصص نیز باید خود را ملزم بدانند جواب نامه ارجاع پزشك عمومی را بدهند تا اطلاعات لازم در پرونده بیمار نزد پزشك عمومی ثبت شود.
رئیس اداره امور بیمارستانهای وزارت بهداشت با اشاره به نظام سلامت كشورهایی چون انگلیس كه در آنها داشتن پزشك خانواده برای افراد اجباری است، یا كانادا كه فروش بلیت قطار به افراد مشروط به اعلام كد پزشك خانوادهشان است، ادامه میدهد: ما نمیتوانیم به مردم بگوییم به پزشكان متخصص مراجعه نكنند اما میتوانیم با شتاب دادن به اجرای طرح پزشك خانواده و تسری آن به همه كشور اعم از مناطق محروم و غیرمحروم، این مسئله را قانونمند و مشروط كنیم.
اصلاح خدمات در شهرهابا پزشك خانواده
از یك پزشك خانواده انتظار ارائه چه نوع خدماتی میرود؟ كرانی در پاسخ به این سؤال میگوید: پزشك خانواده با قبول مسئولیت یك جمعیت هدف و با معاینات لازم، برای آنها پرونده سلامت تشكیل میدهد تا در مراحل بعدی آزمایشها، نسخهها و امور پاراكلینیكی و داروهای مصرفی آنها را ثبت كند تا در مواقع ضروری مراجعه به پزشك متخصص، بیمار با نامه و شرح حال كامل خود كه از سوی پزشك خود آرشیو شده است ویزیت شود.
تفاوت میان خدمت پزشك خانواده در شهر و روستا مورد دیگری است كه از سوی این كارشناس به آن اشاره میشود: در روستا خدمتی ارائه نمیشده و طرح پزشك خانواده ایجاد خدمت میكند ولی در شهرها خدمت ارائه میشده و قرار است اصلاح و تكمیل شود و با لحاظ كردن مقدمات لازم برای اجرای طرح، تدریجاً زمینه برای اصلاح نظام سلامت كشور فراهم شود.
اصلاح نظام پرداخت به پزشكان، تلاش برای فرهنگسازی طرح پزشك خانواده و توضیح مزیتهای نظام ارجاع به مردم و همچنین پیشقدم شدن خودجوش پزشكان عمومی برای اجرای این طرح در شهرها پیش از فعالیت رسمی وزارت بهداشت در این زمینه از جمله مواردی است كه به گفته این متخصص روند اجرای طرح پزشك خانواده را در شهرها تسریع میكند.
50درصد مراجعه بیماران به متخصصان بیربط است
كارشناسان میگویند بهطور كلی استاندارد دنیا این است كه مردم حداكثر بین 10تا 12درصد موارد بیماری به خدمات تخصصی پزشكی نیاز دارند و مشكل در بقیه موارد با خدمات پزشك عمومی و غربالگری از سوی وی حل میشود اما در كشور ما میزان مراجعه مردم به پزشك متخصص 7 تا 8 برابر نیاز واقعی آنهاست.
از سوی دیگر، پزشكان متخصص و فوقتخصص اذعان دارند كه ناراحتی بیش از 50درصد مراجعان آنها اساساً ربطی به تخصص آنها ندارد.دكتر كرانی با این مقدمه میگوید: برای رفع این مشكل بهترین راهی كه در دنیا وجود دارد، غربالگری همه بیماران از طریق پزشك خانواده در مراحل اولیه است.
به گفته وی، هر پزشك متخصص باید حداقل 12دقیقه برای هر بیمار وقت بگذارد و تعداد بیمارانی كه طی یك ساعت ویزیت میشوند نباید از 6 نفر تجاوز كند، هر پزشك عمومی نیز در یك ساعت نباید بیش از 6 بیمار ویزیت كند و برای هر بیمار باید حداقل 10دقیقه وقت بگذارد.
این زمان برای فوق متخصصان كاملا متفاوت است و براساس وضع هر بیمار چه بسا معاینه و مشاوره فوق تخصصی با یك بیمار 2 ساعت وقت ببرد.اما باید به این نكته هم توجه داشت كه اجرای طرح پزشك خانواده بهصورت كامل و بهینه در مطب پزشكان امكانپذیر نیست زیرا خدمات باید براساس بستههای خدماتی تعریف شده باشد.
دكتر كرانی در این زمینه میگوید: خدمات باید بهصورت شبانهروزی و همراه با تشكیل پرونده سلامت برای افراد تحت پوشش باشد، علاوه بر آن تیم پزشك خانواده موظف به بیماریابی فعال، واكسیناسیون، ارائه خدمات بهداشت روان، مشاوره، تنظیم خانواده و چكآپ دورهای باشد و برای این كار حداقل نیازمند یك تیم متشكل از 3 پزشك، یك پرستار و یك ماما هستیم.
وی ادامه میدهد: هر كدام از این مراكز جمعیت تعریف شدهای از شهرنشینان را تحت پوشش خواهند داشت، هر یك از این تعاونیها نیز باید یك داروخانه، آزمایشگاه و رادیولوژی طرف قرارداد داشته باشند تا در اسرع وقت خدمات مورد نیاز مردم را با تعرفه دولتی به جمعیت تحت پوشش ارائه كنند.
كرانی یكی از مزایای مهم اجرای طرح پزشك خانواده را پوشش 100درصدی بیمه برای همه آحاد مردم در شهرها و روستاها اعلام میكند و میگوید: مهمترین پایه و مشخصه بارز اجرایی شدن طرح پزشك خانواده در قالب سه موضوع جمعیت مشخص زیر پوشش، بسته خدمتی زیر پوشش و مسیر ارجاع مشخص میشود.
در هر حال با تصویب نهایی این طرح احتمالاً فراخوان جذب پزشك در سطح شهرها داده میشود و قطعاً این فراخوان علاوه بر كل جامعه پزشكی به سازمان نظام پزشكی نیز ارائه میشود و بدین ترتیب ایران به جمع بیش از 50كشور جهان میپیوندد كه در سیستم درمانی خود به نوعی جایگاه پزشك خانواده را تعریف كردهاند. این كشورها در بهرهبرداری بهینهتر از تداركات و امكانات موجود خود و همچنین در تامین و پایداری سلامت جامعه به موفقیتهای چشمگیری دست یافتهاند.
اجرای طرح حاكمیت بالینی در كشور
رئیس اداره امور بیمارستانهای وزارت بهداشت در رابطه با اجرای طرح حاكمیت بالینی در كشور كه یكی دیگر از برنامههای وزارت بهداشت در سالجاری است، میگوید: طرح حاكمیت بالینی با 4محور افزایش پاسخگویی و رضایتمندی، استانداردسازی و تضمین كیفیت خدمات درمانی، بازآموزی همه پرسنل و اعتبار بخشی امسال اجرا میشود.
یكی از برنامههای مهم در اداره امور درمانی كشور نظارت و اعتباربخشی مراكز درمانی است كه وزارت بهداشت وظیفه اصلی را در این زمینه برعهده دارد و به همین منظور طرح حاكمیت بالینی یا نظام اعتبار بخشی مستمر مراكز درمانی تدوین شده است كه البته اجرای آن بدون همكاری و مشاركت سازمان نظام پزشكی امكانپذیر نیست.
این طرح ۴ محور اصلی دارد: محور اول آن شامل تنظیم مقررات و ضوابط مسئولیت پذیری و پاسخگویی بیمارستانها، نظام نوین بودجه ریزی مراكز درمانی، اصلاح تعامل این مراكز و سازمانهای بیمه گر، بازنگری و افزایش اختیارات مسئولان بیمارستانها و جدا كردن تختها و بیمارستانهای آموزشی از غیر آموزشی است.
به گفته دكتر كرانی، تضمین كیفیت خدمات درمانی براساس استانداردهای تعریف شده بیمارستانهای كشور، تضمین ایمنی بیماران در مراكز درمانی و كنترل اشتباهات پزشكی، محور دوم این برنامه است.
سومین محور این برنامه شامل توسعه نیروی انسانی بیمارستانی شامل بازآموزی حرفهای نیروها از پایینترین سطح شامل نگهبان و باغبان تا بهیار، پرستار و پزشك و حتی سطوح مدیریتی است كه براساس نظام نوین مدیریت بیمارستانی انجام میشود و تلاش میشود همان طور كه مراكز صنعتی با دریافت ایزوهای خاص صنعتی استاندارد میگیرند، بیمارستانها نیز استانداردهای خاص این حرفه را دریافت كنند.
در نظام نوین مدیریت كیفیت خدمات درمانی خواستههای بیمار و همراه بیمار و پرسنل اهمیت زیادی دارد و بهعنوان اصل مورد توجه است، برخورد مناسب با بیماران یكی از اصولی است كه در این طرح به آن توجه بسیار میشود.
مشكل اعتبار باید حل شود
اما محور چهارم این طرح اعتبار بخشی و نظارت مستمر بر بیمارستان ها و مراكز درمانی است كه به گفته كرانی متأسفانه تاكنون اعتبار بخشی بیمارستانهای دولتی در كشور انجام نشده است و اعتبار بخشی بیمارستانها امسال براساس استانداردهای بیمارستانی كه تا اواخر اریبهشت امسال ابلاغ میشود برای اولین بار در سال ۸۷ اجرایی میشود.
بر این اساس رتبه هر بیمارستان و مركز درمانی مشخص میشود و مردم با توجه به جایگاه و رتبه هر بیمارستان میتوانند از میزان كیفیت خدمات آن آگاه شوند و براساس آن از یك بیمارستان انتظار داشته باشند.
رئیس اداره امور بیمارستانهای وزارت بهداشت همچنین از امكان واگذاری كار اعتباربخشی بیمارستانها به بخش خصوصی سخن میگوید: این امكان وجود دارد كه پس از ۲یا ۳ سال كه این كار از سوی دولت انجام شود، كار اعتبار بخشی بیمارستانها را به بخش خصوصی كه میتواند سازمان نظام پزشكی باشد واگذار كنیم اما نظارت مستمر بر این مراكز كماكان در اختیار دولت میماند.
وی اضافه میكند: طرح حاكمیت بالینی براساس توصیههای سازمان بهداشت جهانی آماده شده و قطعاً اجرای آن نیازمند همكاری نزدیك سازمان نظام پزشكی بهعنوان متولی صنف پزشكان است چراكه ارتقای كیفی خدمات بیمارستانی و افزایش رضایتمندی بیماران در همه جای دنیا فقط با همكاری بخش خصوصی و دولت و همفكری و همكاری ۲ طرف برای رفتار سازی جامعه پزشكی امكانپذیر است كه میزان تعرفههای پزشكی نیز در این رفتارسازی بسیار مؤثر است و در واقع كلید اصلی این برنامه است.
نظر شما