سلامت نیوز : باز هم یك معضل زیست‌محیطی و منطقه‌ای گریبان زاگرس را گرفته است. خبرگزاری‌ها نقل می‌كنند كه اكنون به غیر از، از بین رفتن مراتع جنگلی در منطقه زاگرس، زباله‌ها هم در جنگل‌های آن تلنبار شده‌اند.به نوشته خبرگزاری نسیم،«یك‌ماه است كه زباله‌های پنج روستای این بخش در كنار روستای حاجی‌آباد تخلیه می‌شوند و بر اثر آن علاوه بر نارضایتی مردم،محیط‌زیست و منابع طبیعی نیز به خطر افتاده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ این اتفاق در حالی رخ داده است كه منابع طبیعی كوه‌های زاگرس جنوبی سفیدپوش شده و عاری از هر نوع زباله است.مكانی كه این روزها محل تجمع زباله‌ها شده با توجه به تابلوی نصب‌شده منابع طبیعی،حتی چرای دام نیز در آن ممنوع است.»هومان خاكپور،كارشناس منابع طبیعی و دیده‌بان طبیعت بختیاری در گفت‌وگو با تهران امروز،درباره بحث مدیریت زباله‌ها می‌گوید: «بحث مدیریت زباله در سكونت‌گاه‌های شهری با شهرداری‌هاست و در مناطق روستایی ما با دهیاری‌هاست كه زیر نظر وزارت كشور فعالیت می‌كنند.یعنی در اصل وزارت كشور و شهرداری‌ها متولی ساماندهی زباله‌های روستایی و شهری هستند.
در هر منطقه و روستایی كمیته‌ای تشكیل شده است تحت عنوان كمیته مكان یابی دفن زباله‌های روستایی یا شهری كه جهت هركدام از شهرها یا چند تا روستایی كه كنار هم هستند با توجه به شرایط پوشش گیاهی،فاصله منابع آب پایین دست،شیب زمین مناطقی جهت دفن بهداشتی زباله مشخص شود.دهیاری‌ها هم موظف هستند كه زباله‌های روستایی را جمع‌آوری كنند و در محل‌های دفن اصول بهداشتی دفن زباله را رعایت كنند.اما متاسفانه حقیقت این است كه در مناطق روستایی محلی برای دفن زباله نداریم و رهاسازی زباله توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها داریم.حتی از سوی سازمان‌های متولی هم مانند:سازمان محیط‌زیست،سازمان جنگل‌ها و وزارت بهداشت هیچ گونه نظارتی صورت نمی‌گیرد و متاسفانه همین محل‌هایی هم كه مشخص شده است تبدیل شده‌اند به كانون‌های رهایی زباله كه اگر در محل منابع آب و خاك ریخته شوند باعث آلودگی می‌شوند و تنوع جانوری و زیستی را به خطر می‌اندازند.»
معضلات منطقه زاگرس جنوبی
هومان خاكپور در ادامه می‌گوید: «یكی از موضوعات دیگری كه منطقه زاگرس را تهدید می‌كند بحث استفاده از چوب‌های هیزمی در منطقه زاگرس و زغال‌سازی است كه متاسفانه در سال‌های اخیر به یكی از تهدیدهای خیلی جدی منطقه تبدیل شده است،بخصوص بعد از هدفمندی یارانه‌ها و اینكه قیمت حامل‌های انرژی و سوخت بالا رفته است.»از سویی دیگر،«نرخ بیكاری كه در روستاها در سال‌های اخیر افزایش پیدا كرده و با تعطیلی برخی از كارخانه‌ها و صنایع اینكه كارگران روستایی به روستاها برگشته‌اند،نیروی كار ارزان موجود است و حامل‌های انرژی هم قیمت شان بالا رفته است و متاسفانه تمایل مردم برای استفاده از سوخت‌های هیزمی و همچین تولید زغال و قاچاق زغال به خارج از مناطق جنگلی بخصوص به فلات مركزی،شدت پیدا كرده است.»
این دیده‌بان طبیعت بختیاری تاكید می‌كند: «اتفاقی كه در حال حاضر به وقوع پیوسته است به‌طور مستقیم با مسائل اجتماعی و اقتصادی ارتباط دارد و متاسفانه اثرش را دارد روی جنگل‌ها می‌گذارد.خیلی از مناطق زاگرس هستند كه متاسفانه با توجه به افزایش قیمتی هم كه در بحث زغال داریم،تولید و قاچاق زغال به خارج از ارض‌های جنگلی به شدت بالا رفته است و علاوه بر اینكه مصارف خود روستاهای داخل منطقه تامین می‌شود،خارج از مناطق جنگلی هم این زغال‌ها در حال قاچاق است،چون به عنوان یك منبع درآمد خوب مطرح شده است.»هومان بختیاری درباره قاچاق چوب در منطقه زاگرس می‌گوید: «با توجه به بضاعت ناچیزی كه سازمان جنگل‌ها یا سازمان حفاظت محیط‌زیست در بحث جلوگیری یا برخورد با پدیده قاچاق چوب و زغال در منطقه زاگرس دارند به‌رغم تلاشی كه دارد صورت می‌گیرد ولی كمتر از 10درصد از حجم كالای قاچاقی كه از منطقه خارج می‌شود،توقیف می‌شود و متاسفانه به عنوان یكی از تهدیدهای جدی به شمار می‌آید.»
قاچاق زغال در زاگرس
هومان خاكپور،فعال محیط‌زیست تاكید می‌كند: «حتی بسیاری از خودروهایی كه اكنون متوقف می‌شود،بخصوص در بخش‌هایی كه نیروی انتظامی همكاری با سازمان جنگل‌ها و سازمان حفاظت از محیط‌زیست را انجام می‌دهد،خودروهایی است كه دارای یخچال هستند و حمل‌كننده مواد خوراكی باید باشند، متاسفانه رو آورده‌اند به اینكه قاچاق زغال می‌كنند به خاطر اینكه در یك فضای كاملا بسته است كه از چشم‌ها دور است.حتی بسیاری از خودروهای سواری صندلی‌شان را برداشته‌اند و اقدام به قاچاق زغال به خارج از مناطق جنگلی می‌كنند.»
مردم بومی مقصر آسیب به زاگرس نیستند
عده‌ای از مسئولان،مردم بومی را عامل اصلی ضربه‌زدن به محیط‌زیست می‌دانند.اما در این زمینه رئیس هیات مدیره توسعه پایدار و محیط‌زیست گفته است: «بزرگ‌ترین متخصصان حفاظت از محیط‌زیست عشایر هستند.محمدتقی فرور در كنفرانس ملی مخاطرات محیط‌زیست زاگرس افزوده است: متاسفانه امروزه دیدگاهی كه در حفاظت از محیط‌زیست به وجود آمده این است كه جوامع بومی را مخرب و دشمن محیط‌زیست می‌دانند.وی اضافه كرد: این در حالیست كه دامداران 10 تا 12 هزار سال است كه در طبیعت زندگی می‌كنند و به نوعی متخصص جنگل‌ها هستند و می‌دانند چطور رفتار كنند كه محیط اطرافشان زنده بماند.
پروفسور فرور با بیان اینكه باید بدانیم حفاظت از محیط‌زیست چیست تا بتوان در این راستا كار كرد ادامه داد: حفاظت از محیط‌زیست سه بعد دارد كه شامل نگهداشت برای ابد،بهره‌برداری پایدار و احیای و بازسازی است و می‌توان حفاظت را بهره‌برداری پایدار نامید.رئیس هیات مدیره توسعه پایدار و محیط‌زیست تصریح كرد: در سیاست‌هایی كه برای حفظ محیط‌زیست به كار برده می‌شود به مواردی چون طرح تعادل دام و مرتع بر می‌خوردیم كه این دیدگاه غلط است.وی اظهار كرد: انسان امروز طی 50 سال اخیر با دولتی كردن عرصه‌های طبیعی آنها را روز زوال داشته و روزبه‌روز این نابودی‌ها در حال افزایش هستند.فرور تصریح كرد: طرح ملی شدن اراضی سیاست دولت آمریكا برای حذف تولیدكنندگان خود و صاحبان اصلی این قاره یعنی سرخپوستان بوده است.رئیس هیات مدیره توسعه پایدار و محیط‌زیست افزود: برای حفاظت از محیط‌زیست باید از متخصصین استفاده كرد كه در این بین بزرگ‌ترین متخصصان، جوامع بومی و عشایر هستند این افراد جزو پاسدارترین اقشار جامعه بوده و باید از این ظرفیت و پتانسیل استفاده شود.
وی با اشاره به اینكه حفظ طبیعت با اسلحه سیم خاردار به وجود نمی‌آید بیان كرد: «تا زمانی كه این دیدگاه عوض نشود و در حفاظت از طبیعت فرهنگسازی صورت نگیرد الگوهای توسعه درست نخواهد شد.»هومان خاكپور،دیده‌بان طبیعت بختیاری،درباره این دیدگاه آیا مردمان بومی به طبیعت زاگرس آسیب وارد می‌كنند یا خیر؟به تهران امروز،می‌گوید: «در پاره‌ای مواقع صحبت‌های برخی از متخصصین به خاطر اینكه خیلی آشنایی ندارند به اتفاقاتی كه در جوامع محلی رخ می‌دهد شكل عوام فریبانه می‌گیرد.حقیقت این است كه مشكل ما فقط این نیست كه بگوییم: مردم گناهی ندارند،به خاطر مشكلاتشان مجبورند جنگل را قطع كنند.حقیقت این است كه درست است بخشی از این موضوع به دلیل نیاز است،اما بخشی از آن هم به دلیل سودجویی است كه در مناطق اتفاق افتاده است.یعنی اینكه به هرحال تخریبی كه در منطقه زاگرس داریم همه‌اش براساس نیاز نیست و بخشی از آن به دلیل دست اندازی به اراضی ملی و دولتی است.»
خاكپور،درباره اینكه آیا برخورد قهری با افراد در این منطقه نتیجه بخش است،می گوید: «اینكه بعضی‌ها مدعی می‌شوند باید برخورد قهری و برخورد پلیسی را مقداری حذف كرد،سودمند نیست.من به عنوان دیده‌بان این بخش و تجربه كاری و برخورد با پرونده‌های مختلف معتقدم ضمن اینكه مشاركت مردم را می‌خواهیم،برخورد سخت هم به‌طور جدی مورد لزوم است.برخورد سخت باید در كنار فعالیت‌های آموزشی برای جلب مشاركت باشد.اگر آن محدودیت‌ها نباشد تن دادن مردم به طرح‌های توسعه‌ای و احیای جنگل كم می‌شود.یكی از طرح‌های جایگزین كه سازمان جنگل‌ها و بسیاری از متخصصان حوزه زاگرس مدنظر دارند،جایگزینی كشت گیاهان دارویی و خوراكی به جای زارعت یكساله گندم و جو در زیر درختان جنگلی است كه هم زادآوری در جنگل‌های زاگرس را تضمین كند و هم درآمدزایی برای مردم روستا داشته باشد.ولی تا وقتی كه آن قوه قهریه و محدودیت و ممنوعیت مردم برای عدم ورود برای كشت یكساله به اشكوب جنگل نباشد،تمایل و رغبت مردم به این كار پایین می‌آید و شاهد هستیم سازمان جنگل‌ها پنج سال است در حال تلاش است و هنوز توفیقاتی به دست نیاورده است.»
نظر شما