سلامت نیوز : کافی است در مترو یا اتوبوس نگاهی به اطرافتان بیندازید تا دختران و پسران هدفون به گوشی را ببینید که نه عبارات همسفرانشان در سفرهای درون شهری در باب آلودگی هوا را تأیید می‌کنند و نه حتی به نشانه حضورشان لبخندی می‌زنند. گویی تنها همسفرشان همان هدفونی است که بر گوش دارند. هدفونی که هر آنچه خودشان از پیش انتخاب کرده‌اند را در گوششان می‌گوید: موسیقی دلخواه، آموزش زبان خارجی یا سخنان ضبط شده استادی که سر کلاسش غایب بوده‌اند...
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ؛ آن‌ها همه جا هستند. دختران و پسرانی که هدفون در گوش دارند؛ شاید در خیابان نزدیک شما راه بروند یا بر صندلی اتوبوس بی‌تفاوت به شما و محیط اطرافشان کنار شما نشسته باشند. هرچند برخی از جامعه‌شناسان می‌گویند که خواست جوان امروز استفاده مفید از حداکثر زمان است و از این منظر می‌توان به این پدیده به دید مثبت نگریست اما بسیاری از جامعه شناسان نیز چنین پدیده‌هایی را نشانه‌ای از تنهایی و فردگرایی آدم‌ها در شهرها بویژه شهرهای بزرگ می‌دانند. آن‌ها معتقدند این پدیده وقتی در شهر چشمگیر می‌شود که شهروندان نسبت به دیگران احساس بی‌تفاوتی کنند. احساسی که سبب می‌شود بسیاری از جوانان بی‌اعتنا به هشدارهای متخصصان گوش و حلق و بینی در باب احتمال ابتلا به کم‌شنوایی یا ناشنوایی، پیش از بیرون آمدن از منزل هدفون‌شان را مهیا کنند و به گوش بگذارند و سپس از خانه خارج شوند.
هدفون، مرز بین خود و محیط
انتهای کوچه، پلاک 7 ندارد. یک‌بار دیگر نگاهی به تکه کاغذی که نشانی بر آن نوشته شده می‌اندازم. دختر جوانی که از دور می‌آید تنها فردی است که در کوچه دیده می‌شود اما وقتی از او نشانی را می‌پرسم نه تنها پاسخی نمی‌دهد بلکه حتی نگاهم هم نمی‌کند. دستم را توی هوا به نشانه این‌که سؤالی دارم تکان می‌دهم. با دو انگشت از زیر مقنعه‌اش سیم سفید هندزفری را بیرون می‌کشد و در پاسخم فوری می‌گوید: «نمی‌دانم» تا دوباره فوری بتواند هندزفری را به گوش بگذارد و ادامه موسیقی را گوش کند که صدای بلندش را من هم به وضوح می‌شنوم.
در اتوبوس هم شرایط چندان متفاوت نیست. دختر دانشجویی که سرانجام با تکان‌های دست راضی می‌شود هدفون را از گوش بردارد معتقد است که چیزی در اتوبوس برایش جذاب نیست:«برای همین ترجیح می‌دهم در دنیای خودم باشم. مردم یا از آلودگی هوا حرف می‌زنند یا از گرانی. این موضوعات هم با حرف زدن حل نمی‌شود. حداقلش این است که می‌توانم با گوش کردن به یک موسیقی سنتی قبل از رسیدن به دانشگاه کمی آرام شوم.» اما این همه ماجرا نیست.
رضا جوان 22 سالهای است که در رستوران و در جمع دوستانش هم هدفون به گوش دارد. او کمی بعد از این‌که دوستان هم سن و سالش میز را ترک می‌کنند می‌گوید:«راستش جوان‌های امروزی یا می‌خواهند بامزه باشند و شوخی کنند یا از حسرت‌هایشان بگویند. زیاد دلم نمی‌خواهد به این حرف‌ها گوش کنم. با هم دوست هستیم اما آن‌ها خیلی از دنیای من دورند. مشکلات و دغدغه‌های آن‌ها ذهنم را مشغول می‌کند و من برای این دغدغه‌ها وقت ندارم.»
هدفون فرهنگش را با خود آورده است
دکتر افسرافشار نادری متخصص مدیریت فرهنگی و استاد دانشگاه در این باره به ایران می‌گوید:«پدیده استفاده از هدفون نشان دهنده بروز فردگرایی در جامعه ماست و این موضوع که افراد دیگر توجهشان به خودشان است و به موضوعات مربوط به خودشان فکر می‌کنند. افراد دیگر نمی‌خواهند به دیگری بپردازند و حتی ارتباط حضوری و رودررو با دیگران داشته باشند یا به عبارتی می‌خواهند در عالم خودشان باشند.»
او ادامه می‌دهد: «از زمانی که کتاب چاپ شد افراد به کتاب پناه بردند و می‌خواستند همه چیز را از توی کتاب‌ها یاد بگیرند و این موضوع ارتباط اجتماعی را متأثر کرد. به دنبال آن با همه‌گیر شدن رسانه‌ها و فضای مجازی نیز شاهد این امر با شدت بیشتری هستیم. افراد می‌خواهند در محیط فردی خودشان به همه پاسخ‌ها دست یابند و اطلاعات را از همانجا به دست آورند.» دکتر افشارنادری می‌گوید:«جوانان و نوجوانان امروز در کشور ما نسل نت هستند. یعنی ارتباط برقرار کردن از طریق فضای مجازی را آموخته‌اند و به همین دلیل از برقراری ارتباط رودررو پرهیز می‌کنند. استفاده از هدفون در شهر نیز نشانه همین امر است.» او تأکید می‌کند: «کمرنگ شدن ارتباطات انسانی و اصل اصالت جمع سبب شده تا فردگرایی شدت یابد. متأسفانه انسان امروز با تکنولوژی احاطه شده و راه فراری از آن ندارد. هر تکنولوژی هم فرهنگ خودش را به جامعه می‌آورد. تکنولوژی در سالهای اخیر همراه با فرهنگ فردگرایی عرضه شده و این امر جامعه را متضرر کرده است. تنها راه برای رهایی از آن این است که ارتباطات اجتماعی را با صحبت چهره به چهره در خانواده و آموزش از طریق رسانه‌ها و نظام آموزشی جذاب کنیم.»
هدفون و احساس تنهایی
دکتر امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز در گفت‌و‌گو با ایران می‌گوید:«این جوان‌ها اینجا هستند اما دلشان جای دیگری است. درست به این معنا که در دنیای بیگانگان زندگی می‌کنند. دلایل متفاوتی هم دارد. در نظر بگیرید که در تهران و سایر کلانشهرها – که بیشتر استفاده از هدفون در این شهرها دیده می‌شود- مهاجران از سایر شهرها در کنار هم زندگی می‌کنند.» او از «بیگانگی فرهنگی» نام می‌برد و می‌گوید: «بیگانگی فرهنگی بیداد می‌کند. از یک طرف هویت به تعریف ما در نسل جوان کمرنگ شده. آن‌ها با فرهنگ خود بیگانه‌اند و از طرف دیگر کسی علاقه ندارد بداند در اطرافش چه خبر است. به همین دلیل برای رسیدن به بی‌خبری از محیط اطراف به هدفون و هندزفری پناه می‌برند چون از صحبت کردن با دیگران لذت نمی‌برند. به واقع این جوانان از دیگران بریده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «افراد با خرده فرهنگ‌های مختلف در کنار هم زندگی می‌کنند و این امر سبب شده تا شهرهای بزرگ دیگر تجانس فرهنگی نداشته باشند. از طرف دیگر با تکنولوژی بمباران شده‌ایم و روابط اجتماعی از شکل واقعی خارج شده است. این جوان‌ها جهانی می‌اندیشند اما در موقعیت مکانی محلی زندگی می‌کنند و نتوانسته‌اند بین این دو تعادل برقرار کنند.» قرایی مقدم بر شیوه کار در نظام آموزش و پرورش و سازمان صدا و سیما نیز انتقاداتی وارد می‌کند و می‌گوید:«باید با استفاده از متخصصان امر تمهیداتی اتخاذ شود که جوانان به سمت فرهنگ اصیل کشورمان بازگردند.»
روی دیگر سکه؛ استفاده بهینه از زمان
اما دکتر محمدامین قانعی راد، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه معتقد است که استفاده نسل جوان از هدفون از ابعاد مختلفی قابل بررسی است و چندان هم بد نیست. او به ایران می‌گوید: «از این حیث که جوان می‌خواهد از همه زمان خود استفاده کند پدیده‌ای قابل توجه است. مثلاً جوان سخنرانی‌های آموزشی گوش می‌کند یا زبان انگلیسی می‌آموزد. این‌ها برایش مفید است.»
او تأکید می‌کند: «هدفون در حال حرکت استفاده می‌شود. یعنی یا فرد درحال راه رفتن و ورزش کردن است یا این‌که در وسیله نقلیه در حال حرکت است. پس در حد فاصل دو موقعیت مکانی ثابت استفاده می‌شود اگر به این دید به آن نگاه کنیم می‌توانیم بگوییم که نسل جوان ذهنی فعال دارد و در شرایطی که سرعت، شاخصه جامعه امروزی شده است و جوانان نیز پروژه‌های فراوانی را برای خود در نظر دارند می‌خواهند به موسیقی خاصی گوش کنند یا چند کلمه خارجی جدید بیاموزند یا از آلودگی‌های صوتی مثل بوق ماشین و سر و صدا در امان باشند.»
او ادامه می‌دهد: «جوان استفاده از تکنولوژی را دوست دارد و برعکس نسل‌های گذشته که نوعی تکنولوژی هراسی در آن‌ها دیده می‌شود، همان‌طور که در خانه‌اش از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کند در بیرون از خانه هم می‌خواهد نوعی از تکنولوژی یا مولتی مدیا را با خود به همراه داشته باشد.»
اما این همه ماجرا نیست. دکتر قانعی راد با اشاره به این‌که «جوانان ما به مصرف‌کننده فرهنگی مبدل شده اند»، ادامه می‌دهد: «این امر وجه دیگری نیز دارد و آن این که ممکن است توجه به اطراف ذهن جوان را از نظر روانی نیز درگیر کند. اگر محیط اطراف برای جوان جذاب نباشند او فاصله گرفتن از محیط را انتخاب می‌کند. این همان احساس غریبگی در جامعه را به دنبال دارد و نوعی بی‌تفاوتی مدنی را با خود می‌آورد.
فرد مثل یک غریبه در جامعه حرکت می‌کند و دنیای خودش را می‌سازد و این امر تبلور حس فردیت در اوست. او از جامعه فاصله می‌گیرد و حس متمایز بودن دارد.» او می‌گوید:«اما جوان با استفاده از تکنولوژی هم ارتباط اجتماعی را تجربه می‌کند. اگر موسیقی گوش می‌دهد به همراه جمع کثیری که به نوع خاصی از موسیقی علاقه‌مند هستند عضو جامعه طرفداران موسیقی است اگر زبان دوم می‌آموزد هم به همراه افراد دیگری که همین کار را انجام می‌دهند جامعه دیگری را تشکیل داده است. این شیوه‌ای از ارتباط است که با وساطت تکنولوژی محقق شده است و به معنای انقطاع از جامعه نیست. اما در این روند تغییر سبک زندگی و شیوه مصرف فرهنگی اگر به اعتیاد به تکنولوژی برسیم، موضوعی مخرب است و باید فکری به حال آن بکنیم.»
او ادامه می‌دهد: «بنابراین اگر در فضاهای گمنام شهری و در جاهایی که نوعی ناشناسی بین آدم‌ها حکمفرماست از هدفون استفاده شود ضرری متوجه جامعه نیست چرا که در چنین فضاهایی بیشتر صحبت از شرایط آب و هواست و بحث فرهنگی و اجتماعی جدی صورت نمی‌گیرد.»دلیلش بهره بردن از دقایق باشد یا بروز فردگرایی، کافی است در مترو یا اتوبوس نگاهی به اطرافتان بیندازید تا دختران و پسران هدفون به گوشی را ببینید که فرقی نمی‌کند پیرزن یا پیرمردی که کنارشان نشسته از امور روزانه گلایه می‌کند یا از سردی و گرمی هوا، آن‌ها هدفون به گوش دارند و در دنیای خودشان سیر می‌کنند.
نظر شما