سلامت نیوز : اگرچه درصد دانشجویان مصرف کننده مواد مخدر در ایران پایین تر از میانگین جهانی است اما الگوی مصرف موادمخدر در میان دانشجویان ایرانی رو به تغییر است. دانشجویان در سال‌جاری در مقایسه با سال 1376 بیشتر به سمت موادی همچون حشیش، شیشه، قرص‌های اکستازی و متامفتامین‌ روی آورده‌اند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شرق ؛ در همین رابطه روز گذشته، مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر با بیان اینکه موادمخدر و روانگردان‌ها عامل قتل‌عام نوجوانان و جوانان است، گفت: بیشترین شیوع مواد در گروه نمونه دانشجویان به‌ترتیب حشیش، تریاک، قرص اکس و شیشه بوده و در بین داروها بیشترین شیوع به‌ترتیب به کدئین، ‌ترامادول، دیازپام و ریتالین اختصاص داشته است.

تمایل به مصرف حشیش، قرص اکس، شیشه و داروهایی همچون کدئین، ‌ترامادول، دیازپام و ریتالین در حالی در میان دانشجویان افزایش یافته است که بررسی آماری «شرق» در میان 30 پژوهش شیوع‌شناسی اعتیاد در میان دانشجویان (به نقل از پژوهش بررسی دو دهه تحقیقات شیوع‌شناسی مصرف مواد در بین دانشجویان دانشگاه‌های ایران از سوی فصلنامه اعتیادپژوهی ستاد مبارزه با موادمخدر در سال 1392) نشان می‌دهد، در اوایل دهه 80 تریاک، حشیش، هرویین و الکل بیشترین مواد مصرفی، در اواسط دهه 80 در سال 1386، تریاک، حشیش، الکل و هرویین و در سال 1388، الکل، اکس، کراک و هرویین بیشترین مواد مصرفی در میان دانشجویان بود.

این درحالی است که بر اساس اطلاعات مطرح‌شده از سوی حمید صرامی، مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر این الگوی مصرف به‌ترتیب به حشیش، تریاک، قرص اکس، شیشه و قرص‌های روانگردان تغییر کرده است. مساله نگران‌کننده‌ای که با توجه به تاثیرات مخرب موادمخدر صنعتی، می‌تواند آسیب‌های فراوانی را در میان دانشجویان مصرف‌کننده ایجاد کند. در حال حاضر بر اساس آخرین آمار اعلام‌شده، مواد مصرفی در میان تمامی معتادان کشور به‌ترتیب اولویت شامل: تریاک، شیشه، کراک، هرویین، حشیش و اکستازی است. ضمن آنکه نرخ شیوع مصرف مواد به نسبت جمعیت در استان‌های کرمان، مازندران، خوزستان، آذربایجان‌غربی، لرستان، سیستان‌وبلوچستان، کرمانشاه، فارس، تهران، خراسان‌رضوی، قم و البرز بالاتر از متوسط نرخ شیوع در کشور است. در میان معتادان کشور، اقشار مختلف با سطح تحصیلات گوناگون مشاهده شده که افراد با سطح تحصیلات لیسانس، دومین رتبه را به خود اختصاص داده‌اند. با این حال با بررسی آمار سوء مصرف موادمخدر در میان دانشجویان در سا‌ل‌های 1376، 1381، 1383، 1388 و 1392 نشان می‌دهد این الگوی مصرف چگونه تغییر کرده است.

آمار سوء مصرف مواد در میان دانشجویان در سال 1376
نتایج تحقیقی که روی دانشجویان مذکر شش دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، شهید بهشتی، اصفهان، شیراز، تبریز و مشهد و شش دانشگاه تحت‌نظر وزارت علوم شامل دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، اصفهان، شیراز، تبریز و مشهد در مقاطع کارشناسی و بالاتر ورودی سال 1374 انجام شد، نشان داد، 18/9 درصد از کل دانشجویان به سیگار معتاد بودند، 25/6 درصد از کل دانشجویان دست‌کم یک‌بار از مواد (حشیش، تریاک، هرویین، شیره، الکل، آمفتامین، ال‌اس‌دی، کوکایین یا مواد دیگر) استفاده کرده بودند. همچنین در رابطه با مواد مصرفی تفننی، 17‌درصد از کل دانشجویان به صورت تفننی (مصرف گاه‌وبیگاه مواد که فاصله آن بیش از سه‌روز، باشد) از مواد (شامل حشیش، تریاک، هرویین، شیره، الکل، آمفتامین، ال‌اس‌دی و کوکایین یا مواد دیگر) استفاده کرده بودند.

آمار سوء مصرف مواد در میان دانشجویان  در سال 1381
از سوی دیگر، بر اساس تحقیقی که برای بررسی سوء مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در سال تحصیلی 1380 تا 1381 صورت گرفت، از میان 565 نفر از دانشجویان مورد مطالعه، 82‌درصد پسران و 15‌درصد دختران حداقل یک‌بار سیگار مصرف کرده بودند. این رقم در مورد الکل، پسران 6/27‌درصد و دخترها 1/1‌درصد، در مورد تریاک، پسران 7/8 درصد و دخترها 0/3 درصد، در مورد حشیش، پسران 6/6‌درصد و دختران 0/3 درصد، در مورد هرویین، پسران 1/1‌درصد و دختران صفر‌درصد بوده است، ضمن آنکه، 1/7 ‌درصد از پسران نیز روزانه مصرف الکل داشتند.

آمار سوء مصرف مواد در میان دانشجویان  در سال 1383
از سوی دیگر، اداره پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد وزارت بهداشت، در گزارش خود به نام«همه‌گیری سوء مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی اعلام کرد، سابقه حداقل یک‌بار مصرف سیگار در دانشجویان مذکر از 24/3  تا 57/44 درصد و در دانشجویان مونث از 1/8 تا 27/8 درصد و در مجموع از 17/3 ‌درصد تا 31/5 درصد بود. مصرف منظم سیگار در دانشجویان مذکر 15/6  تا 3/6 درصد و در دانشجویان مونث از 5/8  تا 13‌درصد و در مجموع 14/2  تا 20‌درصد بوده است. در مورد حشیش، سابقه حداقل یک‌بار مصرف حشیش در میان دانشجویان مذکر از 6/6 تا 24/7 درصد و در دانشجویان مونث 1/3  تا 12/9 درصد بود. همچنین سابقه حداقل یک‌بار مصرف مشروبات الکلی در دانشجویان مذکر از 20 تا 45/9 درصد و در دانشجویان مونث از 0/26  تا 1/1‌درصد و در مجموع از 5/7 تا 38/7 درصد بوده است. مواد افیونی (تریاک و هرویین) در میان دانشجویان مذکر از 9/8  تا 31/8 درصد و در دانشجویان مونث از 0/3  تا 13/5‌درصد و در مجموع 1/1 تا 34/1 درصد بود.

آمار سوء مصرف مواد در میان دانشجویان در سال 1388
بر اساس پژوهشی با عنوان شیوع‌شناسی مصرف مواد در میان دانشجویان دانشگاه‌های علوم‌پزشکی شهر تهران که در میان دانشجویان دختر و پسر در سال 1388 انجام شد، از میان یک نمونه چهارهزارنفری که به تفکیک از میان سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی انتخاب شده بودند نتایج زیر به دست آمد: بیشترین میزان مصرف متعلق به قلیان با 25/7 و پس از آن به ترتیب متعلق به سیگار با 18‌درصد، مشروبات الکلی با 11/8 ‌درصد بود. همچنین، مصرف شیشه و کراک نیز به ترتیب با 0/91 درصد دارای کمترین مصرف هستند. همچنین، مصرف داروهایی مانند، مورفین، ریتالین، ترامادول به ترتیب رتبه‌های چهارم، پنجم و ششم مصرف مواد را در دانشجویان علوم پزشکی دارد.

آمار سوء مصرف مواد در میان دانشجویان در سال 1392
یافته‌های تحقیق، بررسی شیوع و عوامل موثر بر مصرف مواد روانگردان در دانشگاه‌های شیراز و علوم پزشکی شیراز که روی 640 نفر از دانشجویان انجام گرفت، نشان داد که میزان مصرف روانگردان در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز 10/8 درصد و در دانشگاه شیراز 9/2 درصد بود. میزان مصرف مواد روانگردان در مردان بیشتر از زنان بود (1/9  در مقابل 8/7 ) همچنین سابقه مصرف در متاهلان بیشتر از مجردان بود. دانشجویان دانشگاه شیراز در مقایسه با علوم پزشکی، مصرف مشروبات الکلی (17/7  در مقابل 9/4 درصد) موادمخدر (9/8 در مقابل 3/3) و سیگار (21/5  در مقابل 17/5 ) بیشتری داشته‌اند که این تفاوت آماری، معنا‌دار بود.

مصرف دارو در دانشجویان دختر بیشتر از دانشجویان پسر
با این حال، حمید صرامی با بیان اینکه موادمخدر و روانگردان‌ها به‌دنبال ضربه‌زدن به سیستم اجتماعی یعنی دانشگاه‌هاست، اظهار کرد: میزان شیوع مصرف مواد در سال گذشته براساس نتایج مطالعه شیوع‌شناسی مصرف مواد در بین دانشجویان دانشگاه‌های تابعه وزارت علوم، معادل 2/6 ‌درصد بوده و بیشترین شیوع مواد در گروه نمونه دانشجویان به ترتیب حشیش، تریاک، قرص اکس و شیشه بوده و در بین داروها بیشترین شیوع به ترتیب به کدئین، ‌ترامادول، دیازپام و ریتالین اختصاص داشته است. مدیرکل دفتر تحقیقات ستاد بیان کرد: شیوع مصرف مواد در دانشجویان گروه نمونه در قشر پسر سه‌برابر دانشجویان دختر بوده ولی مصرف دارو در دانشجویان دختر بیشتر از دانشجویان پسر بوده است. صرامی افزود: طبق این مطالعه، مصرف مواد در دانشجویان گروه نمونه که در منازل مجردی سکونت دارند بیشتر از دانشجویانی بوده که در خوابگاه یا همراه خانواده خود زندگی می‌کنند و اکثر دانشجویان گروه نمونه اولین تجربه مصرف خود را قبل از ورود به دانشگاه عنوان کردند به گونه‌ای که 56‌درصد دانشجویان گروه نمونه اعلام کردند که در مورد موادمخدر اطلاعات کافی ندارند و این یک زنگ خطر جدی است.

مصرف موادمخدر در میان دانشجویان
 سایر کشور‌های جهان
بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده، سوء مصرف مواد روانگردان در بین دانشگاهیان سراسر دنیا کم‌وبیش وجود دارد. براساس پژوهش‌های متعدد در دانشگاه‌های کشور‌های صنعتی، دانشجویان به روش‌های مختلف تجربه انواع مواد را داشته‌اند. الکل اولین و بیشترین مواد مصرفی در بین دانشجویان جهان است که تقریبا 44‌درصد دانشجویان از آن استفاده کردند. ماری‌جوانا دومین ماده مصرفی دانشجویان آمریکاست که تقریبا 28 تا 34‌درصد سابقه مصرف آن را داشته‌اند و 13 تا 18‌درصد نیز سایر دارو‌های غیرقانونی را تجربه کرده‌اند. در این کشور همچنین دانشجویان به ماری‌جوانا، هشت‌درصد، توهم‌زا 7/4 درصد، آمفتامین 7/1 درصد، کوکایین 5/4 درصد و به اکستازی 4/4‌درصد وابسته هستند. از سوی دیگر شیوع مصرف مواد در بین دانشجویان هندی در پژوهش‌های متعدد 53/2 درصد گزارش شده است که عمده آن قلیان و سیگار بوده است. در انگلستان نیز یک مطالعه ملی نشان داده است 89‌درصد از دانشجویان، الکل مصرف می‌کنند، 15‌درصد مصرف در حد خطرناک، 28‌درصد مصرف در حد میگساری دارند. همچنین در این کشور، مصرف منظم هفتگی یا بیشتر حشیش در 20‌درصد از افراد گزارش شده و مصرف ال‌اس‌دی، آمفتامین و اکستازی نیز نادر نبوده است. نتیجه مطالعه‌ای در کانادا روی دانشجویان 16 دانشگاه نشان داد که 62/7  و 34/8 درصد از دانشجویان به ترتیب طی سه ماه گذشته حداقل یک‌بار مصرف پنج گیلاس و هشت گیلاس الکل داشتند. در استرالیا نیز شایع‌ترین مواد مورد سوء مصرف توسط دانشجویان به ترتیب الکل، ماری‌جوانا و در درجات بعدی آمفتامین و اکستازی بوده است.