سلامت نیوز : آخرین جلسه کمیسیون علمی - راهبردی چشم‌انداز دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 92 درحالی برگزار شد که پژوهشگران حاضر، بیش از جلسه قبل به اختلافات دیدگاه درباره افزایش یا کنترل جمعیت ایران رسیدند و هریک از بُعد تخصصی خود نکاتی را نسبت به کاهش یا افزایش جمعیت متذکر شدند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شرق ؛ دکتر مهریار، جمعیت‌شناس در ادامه گزارش آماری خود از وضعیت جمعیتی ایران، نگاهی به چشم‌انداز آینده جمعیت ایران داشت و با طرح این پرسش که وضعیت ایران در 70 یا 80 سال آینده چطور خواهد بود؟ بیان کرد: طبق محتمل‌ترین پیش‌بینی جدید سازمان ملل، جمعیت ایران از یک‌صدمیلیون‌نفر نیز افزایش می‌یابد. او با بیان اینکه جمعیت ایران حدود 50 سال زمان می‌برد تا دوبرابر شود، به پیش‌بینی‌های سازمان ملل از جمعیت ایران اشاره کرد و گفت: جمعیت تا سال 2050 بالا می‌رود و این محتمل‌ترین سناریو پیش‌بینی جمعیتی درباره ایران است که تا 2060 جمعیت اضافه می‌شود و به 9/101میلیون می‌رسد و بعد تا سال2100 کاهش می‌یابد و به 44/99 می‌رسد.
وی عمده‌ترین دلایل تغییرات اجتماعی را باروری، مرگ‌ومیر و مهاجرت خواند و بیان کرد: تا 2015 نسبت مرگ‌ومیر در حال پایین‌رفتن و از آن به بعد نسبت مرگ‌ومیر بیشتر از نسبت باروری می‌شود. نسبت باروری ما بین 1986 و 2010 با نوسانات کمی ادامه پیدا کرده و در 2055 کمتر از 10باقی می‌ماند. مهریار در ادامه بیان کرد: بعد از 1990 کم‌کم پنجره فرصت جمعیتی ایجاد شد. پنجره فرصت جمعیتی تا 2100 هم ادامه پیدا می‌کند و وابستگی سالمندی جمعیت افزایش می‌یابد.
او در ادامه با ارایه نمودارهایی از جمعیت و تاثیر آن بر محیط زیست، بخشی از دلایل آلودگی هوا را ناشی از افزایش جمعیت خواند و با اشاره به تخریب محیط زیست در پی افزایش جمعیت، گفت: میزان مصرف آب و... در ایران بسیار زیاد است و این‌بار جمعیت را روی محیط خیلی سنگین کرده است.
مهریار درباره ظرفیت جمعیتی ایران افزود: اگر گمان شود که می‌توان جمعیت ایران را تا 150 و 200میلیون افزایش داد باید گفت که با توجه به رفتار کنونی ما ایران ظرفیت چنین جمعیتی را نداشته است و گفتن اینکه به افزایش جمعیت بیش از آنچه در حال اتفاق‌افتادن است نیاز داریم نیازمند بررسی و تامل بیشتری است.
در ادامه این جلسه، پژوهشگران حاضر هریک دیدگاه خود را به صورت کوتاه منعکس کردند.
دکتر فرجادی، اقتصاددان با اشاره به اینکه بحث‌ها و آمارهای جلسات مجمع باید رسانه‌ای شود چون در روزنامه‌ها عدد و رقم‌هایی دیده می‌شود که با منطق جور در نمی‌آید، یادآور شد جمعیت‌شناسان می‌گویند نرخ رشد جمعیت کاهش یافته نه کل جمعیت و ارقامی که از تریبون‌ها و در رسانه‌ها بیان می‌شود، ارقامی معتبر نیستند. او به نگرانی ذهنی برخی مسوولان اشاره کرد و گفت: اگرچه پنجره جمعیتی در حال افزایش است که همه هم فکر می‌کنند خیلی خوب است اما باید توجه کنیم در حال حاضر در برابر 21میلیون شاغل تعداد زیادی بیکار داریم و توجه به مسایل اقتصادی و افزایش توان تولیدی در تحلیل پنجره جمعیتی باید مدنظر قرار گیرد. این پنجره فقط یک فرصت است که باید از آن استفاده کرد. در ادامه جلسه مهندس عباس‌عبدی، آینده وضعیت جمعیتی ایران را نگران‌کننده دانست و دلیل آن را رشد نامتوازن جمعیتی در گذشته و بعد از انقلاب و سپس کاهش یک‌باره جمعیت در دهه‌های70 و80 عنوان کرد و گفت: الان پنجره جمعیتی داریم ولی در آینده به پیری جمعیتی می‌رسیم و با توجه به عادتی که در جامعه ایرانی وجود دارد، این سالمندان روی دست جامعه می‌مانند چون اصلا فرزندی ندارند که بخواهد به آنها رسیدگی کند.
او توضیح داد: البته باید پذیرفت که نگرانی کنونی که درباره کاهش یا افزایش جمعیت مطرح می‌شود، از منظر جمعیت‌شناسی نیست بلکه فرهنگی است و منتقدان، نگران تبعات فرهنگی کاهش رشد جمعیت و افزایش فردیت افراد هستند در حالی که اشتباه می‌کنند، کاهش رشد جمعیت و بی‌علاقگی به داشتن فرزند، معلول رشد فردیت است و نه علت آن. آنان گمان می‌کنند کاهش جمعیت موجب ایجاد این نگاه فردگرایانه شده است در حالی که نوع نگاه، موجب این کاهش جمعیت شده است.
عبدی در ادامه با طرح این پرسش که آیا اصولا می‌توان افزایش باروری و جمعیت ایجاد کرد؟ گفت: توانایی دولت‌ها در این کار بسیار محدود است چون اصلی‌ترین عناصر موثر بر کاهش جمعیت، متغیرهای توسعه‌ای است که راه خود را می‌رود.
در ادامه خانم نوروزی نیز بر ضرورت انتشار و رسانه‌ای‌شدن پیش‌بینی‌شده تاکید کرد و گفت آنچه در برخی رسانه‌ها بیان می‌شود 180درجه متفاوت با واقعیت‌های جمعیتی است و به شکلی ساده‌انگارانه به جمعیت می‌پردازند. واقعیت این است که از سال 83 کاهش نرخ رشد جمعیت نداشته‌ایم ولی این واقعیت در هیچ‌جا مطرح نمی‌شود. در حالی که مرگ‌ومیر حدود 400هزارنفر ثابت بوده است ولی به دلیل رشد جمعیت، پایه هرم جمعیتی در حال پهن‌شدن است.
نوروزی به تبعات تشویق برای افزایش جمعیت و موالید کم‌بضاعت‌ها یادآور شد: وقتی ابزار تنظیم خانواده کاهش یابد، سالی 250هزار سقط غیرقانونی رخ می‌دهد و این رقم در ادامه نیز افزایش می‌یابد و ممکن است اثرات منفی بر باروری بعدی این زنان بگذارد. او به وجود بیماری ایدز اشاره کرد و گفت اگر ابزار رایگان تنظیم خانواده را حذف کنیم چطور جلو رشد چنین بیماری‌هایی را خواهیم گرفت؟ در ادامه این جلسه دکتر طباطبایی گفت: جمعیت 22میلیونی برای منابع ایران تخریب ایجاد نمی‌کند اما با وضع فعلی، بیش از این رقم موجب تخریب می‌شود. او سیاست تبلیغاتی افزایش جمعیت را مبهم دانست و افزود: اگر بتوانیم با کمک تکنولوژی مدیریت مصرف و تقاضا داشته باشیم کمی از این مشکلات حل خواهد شد. عبدی نیز نمونه کلیدی در رشد جمعیت را وضعیت رشد جمعیت تهران خواند و گفت که تهران همیشه یک فاز جلوتر از دیگر مناطق است و رشد جمعیت آن بدون درنظرگرفتن خالص مهاجرت بسیار کم است و اگر روند کاهش رشد جمعیت هنوز اثرات خود را در کشور نشان نداده برای این است که این موج هنوز از تهران به مناطق دیگر نرسیده است.
او با تاکید بر اینکه حذف برنامه تنظیم خانواده هیچ کمکی به جامعه و جمعیت نمی‌کند افزود: کاهش جمعیت اگر ناشی از توسعه است نمی‌توان کار چندانی کرد اما اگر به دلیل کاهش سطح اقتصادی است رفع مشکل اقتصادی، این وضعیت را حل می‌کند.
عبدی گفت: اگر قرار است جمعیت افزایش یابد، باید هزینه بچه‌دارشدن را پایین آورد.
دکتر محسنی عضو کمیسیون زیربنایی دبیرخانه مجمع نیز در این جلسه گفت: اگر روندی که رشد جمعیت داشته طی 12سال آینده ادامه یابد، 12میلیون جمعیت جدید متولد می‌شود و با حذف برنامه‌های تنظیم خانواده که در حال حاضر از روستاها گرفته شده، هفت تا هشت‌میلیون اضافه می‌شود و سه‌میلیون زوج نابارور با دریافت رایگان خدمات به‌دلیل تشخیص به‌عنوان بیماری‌های خاص بر جمعیت می‌افزایند و در مجموع با کسر مرگ‌ومیر 20میلیون‌نفر افزایش جمعیت خواهیم داشت حال باید فکر کنیم اگر جمعیت اضافه شود باید چه کنیم؟ سال گذشته ایران 56درصد وابستگی غذایی داشته یعنی واردات داشته است و اگر جمعیت نیز 20میلیون افزایش یابد این وابستگی غذایی افزایش می‌یابد. او یادآور شد باید اطلاعات شفاف و قابل‌فهم و بدون استفاده از واژه‌های جمعیتی به جامعه ارایه شود.
مهندس علی حسین نیز در این جلسه به بیان دیدگاه خود پرداخت و با انتقاد از اینکه در پژوهش‌ها و نظرات ارایه‌شده نکاتی مورد توجه نبوده، یکی از این نکات را مقایسه‌نکردن جمعیت ایران با جمعیت افغانستان و پاکستان دانست و گفت: حضور وهابیون در این مناطق می‌تواند برای ایران خطرناک باشد.او با انتقاد از اظهاراتی که سیاست افزایش جمعیتی را موجب افزایش جمعیت فقیر و بی‌بضاعت جامعه می‌دانند، گفت: فقیر و غنی مطرح نیست و مهم ارزش یک فرد است. بچه نعمتی است که خدا می‌دهد و این هنر ماست که چگونه برنامه‌ریزی کنیم.
او با اشاره به آیات قرآن درباره روزی افراد، نگرانی درباره تامین نیازهای غذایی افزایش جمعیت را بی‌مورد خواند و بر لزوم برنامه‌ریزی و استفاده از سیاست‌های مهاجرتی تاکید کرد. در ادامه این جلسه، دکتر مردوخی با تاکید بر ضرورت رسیدن به یک تصویر درست از جمعیت در سال 1404 گفت: مساله اصلی ما معیشت و اشتغال و توانایی اقتصاد ایران در تغذیه این جمعیت است.
او مساله آب را نگران‌کننده خواند و بیان کرد: روزی می‌رسد که ما برای رهایی از بی‌آبی کاری نمی‌توانیم کنیم.مردوخی با اشاره به مشکلاتی که متوجه سیاست‌های مهاجرتی است، به جرم‌زابودن برخی مهاجرت‌ها در شهرهای بزرگ اشاره کرد و گفت: اگر واقع‌بینانه و انسان‌دوستانه به موضوع نگاه کنیم باید توسعه را مدنظر قرار دهیم و آن‌وقت دیگر لازم نیست تا این حد نگران جمعیت، از جمله در مناطق مرزی باشیم.
در پایان و جمع‌بندی موضوع جلسه سوم چشم‌انداز، دکتر مهریار گفت: مساله جمعیت مهم‌تر از آن است که صرفا به جمعیت‌شناسان سپرده شود و جمعیت‌شناسان با تهیه مواد خام این قدرت را به متخصصان مختلف می‌دهند که وضعیت آینده را پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کنند. او با اشاره به اینکه اگر سیاست افزایش جمعیت با مشوق‌های انگیزشی همراه شود بر خلاف انتظار برنامه‌ریزان جمعیت مرزی ایران بسیار سریع‌تر افزایش می‌یابد و این نیاز به تامل دارد، گفت: آموزش مردم و توزیع منطقی جمعیت از جمله اقداماتی است که باید انجام شود.
نظر شما