سلامت نیوز : كودكان كار و خیابان دیگر از نوشته و گزارش و دلسوزی كارشان گذشته است.كافی است سر هر چهارراه پشت چراغ قرمز مانده باشید تا دو چشم به شیشه ماشین دوخته شود و هی بگوید: «دستمال بخر!»،«فال حافظ بگیر»،«گل زرد برای یار بخر»!كودكانی كه در خیابان‌ها،اتوبوس،در مترو،پشت چراغ قرمز،كنار در رستوران‌ها ایستاده‌اند و «آقا،خانم،بخر» را دم گرفته‌اند.این بچه‌ها ساعت كاری ندارند از صبح تا شب در خیابان هستند و واحدهای درسی شان را در خیابان پاس می‌كنند.انگار مدرسه ندارند،نه شیفت صبح می‌روند و نه شیفت بعداز ظهر.تمام شیفت‌های مدرسه را در خیابان مانده‌اند و می‌خواهند شب دست پر به خانه بروند،آخر ضرب و شتم برایشان سنگین است و بدن‌های نحیفشان حوصله كتك خوردن را هم ندارد چه برسد به اینكه به فكر حل مسئله ریاضی باشند!
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تهران امروز ؛ وقتی شكم گرسنه است دیگر انگار درس خواندن زورش كم می‌شود.كودكان كار و خیابان جزو قشری هستند كه همیشه در معرض تهدید قرار دارند.نرخ ابتلای كودكان كار و خیابان به ایدز 45 برابر جامعه است.از سویی دیگر،طبق تحقیقات حدود 30درصد از كودكان خیابانی به مدرسه نمی‌روند و بیسواد هستند.آمارها می‌گوید اوضاع كودكان كار و خیابان مناسب نیست.
پژوهشی كه در مورد بررسی وضعیت كودكان خیابانی انجام شده نشان می‌دهد كه 30.9 درصد كودكان خیابانی 6 تا 11 سال و 9 درصد نیز زیر 6 سال دارند و تعداد كودكان خیابانی غیرایرانی در استان‌های تهران،فارس،خراسان رضوی، بوشهر و اصفهان بیشتر از استان‌های دیگر است و همچنین 30درصد كودكان خیابانی به مدرسه نمی‌روند.پژوهشی كه درخصوص وضعیت كودكان خیابانی در سال گذشته توسط سازمان بهزیستی انجام شده است نشان می‌دهد كه بیشترین آمار كودكان مربوط به گروه سنی 6 تا 11 سال است بنابراین می‌توان گفت كه اغلب كودكان خیابانی به دلیل اینكه از سنین پایین كودكی زندگی در خیابان را تجربه می‌كنند بالطبع از سن كم از شانس یك زندگی رشد دهنده دركنار خانواده محروم شده و فرصت رشد و تكامل رادر كنار خانواده از دست می‌دهند.مطالعات انجام شده نشان می‌دهد بیشترین تعداد كودكان خیابانی را پسران تشكیل می‌دهند و همچنین بررسی اولیه وضعیت تابعیت مراجعان نشان می‌دهد كه كودكان ایرانی 75.1 درصد كودكان خیابانی را تشكیل می‌دهند.
سیدحسن موسوی چلك،رئیس انجمن مددكاری ایران درباره شرایط كودكان كار و خیابان به تهران امروز، می‌گوید: «یكی از موضوعاتی كه همیشه با آن مواجه بوده‌ایم موضوع كودكان كار و خیابان بوده است.در قانون كار هم موضوع كودكان كار پیش‌بینی شده است.ماده 79 كار كودكان زیر 15 سال را ممنوع كرده است.اما ماده 80 گفته است،كسانی كه 15 تا 18 سال دارند،كارگر نوجوان نامیده می‌شود.یعنی در قانون ما طبق شرایطی كار كودكان به رسمیت شناخته شده است.طبق ماده 80 تا 85 ساعت كارشان كمتر باشد،كار سلامت جسم و روانشان را تهدید نكند.حتی در مقابل نامه 182 سازمان بین‌المللی كار كه ایران پذیرفته است،آنجا هم كشورها را مكلف كرده كه سن را تعریف بكنند.عدم تناقض از 12 سال تا 20 سال هم داریم.در آنجا منع اشكال كار كودكان پیش‌بینی شده و در ایران هم مصوب شده و ابلاغ كرده است.برنامه ساماندهی كودكان خیابانی هم سال 78 تصویب می‌شود در هیات دولت و شرح وظایفی برای دستگاه‌های مختلف و مرتبط پیش‌بینی می‌شود.»
كودك خیابانی معلول عوامل اجتماعی است
سید حسن موسوی چلك،تاكید می‌كند: «كودك خیابانی معلول یك سری عواملی است كه آن عوامل دست سازمان‌های اجتماعی نیست.تقریبا قسمت عمده كودكان كار و خیابان برای تامین معاش خود و خانواده شان در خیابان كار می‌كنند.حالا یك عده ممكن است در باندهایی باشند،اما بخش عمده دست كسانی است كه برای تامین معاش خود و خانواده‌ها كار می‌كنند.پس بخش اقتصادی تعیین كننده است.»رئیس انجمن مددكاری ایران،تاكید می‌كند: «ما چقدر به فكر همسایه‌هایمان هستیم.آیا باید همه مسئولیت‌ها را برعهده دولت گذاشت یا نه باید به عنوان شهروندان جامعه اسلامی نسبت به همدیگر احساس وظیفه كنیم.
ما همیشه دولت‌ها را مقصر می‌دانیم و توقع داریم همه كارها را دولت انجام بدهد.یك بخش هم ما باید احساس وظیفه كنیم.»از سویی دیگر، سید حسن موسوی چلك رئیس انجمن مددكاری ایران تاكید می‌كند«یك گروه از این كودكان ایرانی هستند و بخشی دیگر اتباع بیگانه هستند.گروه اتباع بیگانه دارای كارت هویت هستند،گروهی فاقد این كارت هستند.در ساماندهی كودكان خیابانی سیزده سازمان برایشان شرح وظیفه داده شده است.از شهرداری تا نیروی انتظامی،دادگستری،تامین‌اجتماعی، بیمه سلامت و...در زمینه ساماندهی این افراد دارای مسئولیت هستند.»
بهزیستی،متولی اصلی كودكان كار و خیابان
رضا جهانگیری‌فرد، معاون توسعه خدمات اجتماعی سازمان رفاه شهرداری می‌گوید « شهرداری هیچ مسئولیت مستقیمی در امر ساماندهی كودكان كار برایش تكلیف نشده است.تكلیف اصلی براساس مصوبه هیات وزیران با بهزیستی است.سازمان بهزیستی قرار بوده از سازمان‌های همكار مثل شهرداری و سایر نهادها برای هماهنگی و تقسیم كار دعوت كند كه هنوز این اتفاق بعد از سال‌ها نیفتاده است.به بهزیستی تاكید كردند كه دستورالعمل اجرایی تدوین كنند و در مورد ساماندهی كودكان به نتیجه برسند.اما هنوز این اتفاق نیافتاده است.
حتی شهرداری بارها خواسته است كه برویم و راجع این موضوع هم فكری كنیم.طرح‌هایی را هم آماده كرده‌ایم منتهی چون بهزیستی از لحاظ قانونی متولی این امر است،ما نمی‌توانیم خودمان اقدام كنیم.نكته بعدی این است كه كودكان كار،به‌ویژه كودكان كار و خیابان عموما دارای خانواده هستند و وقتی واحدها و مددكارهای شهرداری آنها را جمع می‌كنند،منتقل‌شان می‌كنند به مراكز بهزیستی،ولی مراكز بهزیستی اجازه نگهداری این كودكان را براساس نظر قاضی ندارند و مكلف هستند فرد را تحویل خانواده بدهند و چون خانواده به كار كودك احتیاج دارد،دوباره بچه به خیابان بازمی‌گردد.چون خانواده‌ها به شدت نیازمند و آسیب دیده هستند.خانواده‌هایی كه فرزندانشان را به خیابان می‌فرستند باید ساماندهی بشوند.بنابراین آنچه باید اتفاق بیفتد برای ساماندهی كودكان كار و خیابان در اصل خانواده‌هایشان باید ساماندهی بشوند و مورد حمایت‌های ویژه قرار بگیرند.تا این خانواده‌ها با حداقل‌هایی تامین نشوند،این موضوع ادامه دارد.»
خانواده‌های كودكان كار نیازمند كار كودك
رضاجهانگیریفرد،تاكید می‌كند: «بالغ بر 90 درصد كودكان خیابانی كه با آنها روبه‌رو هستیم دارای خانواده هستند.ناچارا باید تحویل خانواده‌ها بشوند و خانواده‌ها هم نیازمند هستند در نتیجه این كودكان را وادار به كار می‌كنند،از تحصیل محروم می‌كنند از فرایندهای كودكانه محروم‌شان می‌كنند و با اجبار و زور به خیابان می‌فرستندشان تا با پول به خانه بروند.وقتی با میزان پولی كه تعیین كرده‌اند به خانه بازنگردند،با ضرب و شتم روبه‌رو می‌شوند.»جهانگیری‌فرد،تاكید می‌كند: «آنچه كه باید برای ساماندهی این كودكان صورت بگیرد باید از ساماندهی خانواده‌هایشان آغاز شود.»
نهاد متولی امر كودكان كار، جدی نیست
«شهرداری بارها اعلام كرده است آماده‌ایم تا به مشكلات كودكان كار رسیدگی كنیم ولی نهاد متولی استقبالی نكرده است.»این گفته‌های معاون توسعه خدمات اجتماعی سازمان رفاه شهرداری تهران است.رضاجهانگیریفرد،درباره این سوال كه چقدر به سازمان‌های مردم نهاد اجازه كمك برای حل معضلات كودكان كار داده می‌شود،می گوید: «وقتی این خلأ احساس شد كه نهاد متولی خیلی جدی نیست كه با ما كار بكند،خودمان طرحی را اجرا كرده‌ایم كه به‌طور مستقیم در این زمینه دخالت نكنیم و سازمان‌های مردم نهادی را كه در این زمینه فعال هستند را شناسایی كنیم و مورد حمایت قرار داده‌ایم.توافق كرده‌ایم كمك مالی كنیم و ساختمان به آنها اختصاص داده‌ایم.این افراد فقط می‌توانند خدمات حمایتی به این كودكان ارائه بدهند،اما نمی‌توانند آنها را از خیابان جدا كنند.فقط كاری می‌كنند كه این كودكان كمتر آسیب ببینند.» از سویی دیگر،«كودك را ما نمی‌توانیم مستقیم نگه داریم.داخلشان اتباع بیگانه هم هستند.فعلا كاری كه می‌شود كرد استفاده از سازمان‌های مردم نهاد است؛كه این كودكان آسیب نبییند.معتاد نشوند و میزان آسیب را كاهش بدهیم.»
آمار كودكان كار در استان تهران 14/3 درصد
آمار كودكان كار در استان تهران 14.3 درصد، سیستان وبلوچستان و خراسان رضوی6.9 درصد، خوزستان 6.4 درصد،هرمزگان 5.8 و قم 5.7 درصد است.براساس مطالعات انجام شده، حدود 30 درصد از كودكان خیابانی را افرادی تشكیل می‌دهند كه به مدرسه نمی‌روند به همین دلیل با توجه به ضرورت تحصیل كودكان در مدرسه به نظر می‌رسد سیستم آموزشی برای جذب این گروه از كودكان لازم است انعطاف بیشتری در برنامه‌های آموزشی خود داشته باشد.
نرخ ابتلای كودكان كار و خیابان به ایدز 45 برابر جامعه است
چندی پیش علی‌اكبر سیاری معاون وزیر بهداشت از آمار تكان‌دهنده ابتلا به ایدز بین كودكان كار و خیابان در ایران خبر داده بود.بر اساس مطالعه‌ای كه درباره بروز و شیوع ایدز روی هزار كودك كار و خیابان در شهر تهران انجام شده ۵ / ۴ درصد آنها به ایدز مبتلا بوده‌اند. در همین زمینه رئیس مركز تحقیقات ایدز ایران گفته بود: ۴ تا ۵ درصد از كودكان كار خیابان و ۲ درصد از زندانی‌ها و ۶ درصد از زنان روسپی به ایدز مبتلا هستند.دكتر مینو محرز رئیس مركز تحقیقات ایدز ایران اعلام كرده است: «نرخ ابتلای كودكان كار و خیابان به ایدز ۴/۵ برابر جامعه است كه از این افراد، یكسوم كودكان مبتلا ۱۰ تا ۱۴ ساله و دو سوم ۱۵ تا ۱۸ ساله هستند، متاسفانه فقر مستمری در زندگی كودكان كار وجود دارد كه در حوزه سلامت آموزش و تغذیه این كودكان اثر سوء دارد.»
فرشید یزدانی،فعال حقوق كودك نیز درباره منبع اعلام این خبر تكان‌دهنده چندی پیش اعلام كرده بود: «طبق بررسی‌های دكتر راهور ـ مسئول پژوهش مرتبط با فقر بین كودكان خیابانی و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا(س) – رشد فقر در كودكان كار و خیابان از سال ۸۴ تا ۸۸ روند صعودی داشته است. این فعال حقوق كودك با اشاره به خشونتی كه علیه این بچه‌ها اعمال می‌شود، اعلام كرده مسئله كار كودكان به نوبه خود خشونتی است كه علیه كودكان كار و خیابان اعمال می‌شود.» یزدانی،با اشاره به این نكته كه بیش از ۳۲ درصد كودكان كار مورد آزار جسمی، روحی و جنسی قرار می‌گیرند،تاكید می‌كند: «طبق پژوهشی كه در زمینه نرخ ابتلا به ایدز در كودكان كار توسط دكتر محرز- استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی- انجام شده، نرخ ابتلای كودكان كار و خیابان به ایدز ۵/۴درصد است و این نرخ نسبت به نرخ ابتلا به ایدز در جامعه كه ۰/۱درصد است، ۴/۵ برابر محسوب می‌شود.»وی با اشاره به این نكته كه آسیب جدید دیگر نرخ بیسوادی و كم‌سوادی در كودكان كار است، می‌گوید: «۷۲ درصد این كودكان بیسواد و كم‌سواد هستند یا در حد ابتدایی سواد دارند و ۱۷ درصد كودكان كار و خیابان در تهران اصلا مدرسه نرفته‌اند و این بیسوادی و كم‌سوادی در فرایند زندگی این افراد تاثیر سوء دارد.»
حدود 30 درصد از كودكان خیابانی به مدرسه نمی‌روند
آمار كودكان كار در استان تهران 14.3 درصد، سیستان‌وبلوچستان و خراسان رضوی6.9 درصد، خوزستان 6.4 درصد،هرمزگان 5.8 و قم 5.7 درصد است.براساس مطالعات انجام شده، حدود 30 درصد از كودكان خیابانی را افرادی تشكیل می‌دهند كه به مدرسه نمی‌روند به همین دلیل با توجه به ضرورت تحصیل كودكان در مدرسه به نظر می‌رسد سیستم آموزشی برای جذب این گروه از كودكان لازم است انعطاف بیشتری در برنامه‌های آموزشی خود داشته باشد.این نتایج نشان می‌دهد 60 درصد از كودكان خیابانی نه به دلیل نابسامانی وضعیت خانوادگی بلكه به دلیل فقر اقتصادی یا بیكاری و اعتیاد بد سرپرستی و نا آگاهی والدین راهی خیابان‌ها می‌شوند.
زیرا این درصد را كودكانی تشكیل می‌دهند كه دارای هر دو والدین بوده و در كنار آنها زندگی می‌كنند اما باید توجه كرد كه در جامعه فعلی ایرانی با توجه به الگوهای سنتی حا كم، خانواده هسته‌ای وگسترده همچنان بیشترین فراوانی را داشته و خانواده‌های تك والد و اشكال دیگر خانواده هنوز در جامعه متداول نشده‌اند.بنابراین نمی‌توان با رویكردی یكسو نگر وجود والدین در خانواده را مسبب حضور كودكان در خیابان دانست. همچنین این نكته نیز قابل‌توجه است كه در خانواده‌هایی كه یك یا هر دو والد فوت شده‌اند یا طلاق و تعدد زوجین وجود دارد، كودكان علاوه بر مشكلات اجتماعی ناشی از پدید‌ه كودكان خیابانی، با پیامدهای ناگوار این مشكلات نیز روبه رو هستند.همچنین مطالعه مصرف مواد در بین كودكان خیابانی نشان می‌دهد كه حدود ٥ درصد از پسران دارای سابقه مصرف مواد بوده‌اند همچنین این درصد در بین دختران نیز نزدیك یك درصد است بنابراین به نظر می‌رسد همانطور كه برنامه‌های كاهش آسیب و مقابله با اعتیاد برای پسران خیابانی اهمیت دارد، لزوم توجه به دختران معتاد را نیز نباید نادیده گرفت.
كودكان كار و خیابان كه سر هر چهارراه فال می‌فروشند،اما انگار فال خودشان سیاه است.نهادهای متولی آنها را به همدیگر پاس می‌دهند و هیچ‌كس نیست كه به آنها بگوید با این دست‌های كوچك باید مشق بنویسند نه اینكه با دستمال شیشه ماشین‌ها را پاك كنند تا اگر خوش‌شانس باشند، راننده‌ای بی‌حوصله 500 تومانی كف دست‌شان بگذارد یا اگر بدشانس باشند به او حرفی بزنند كه قلبش بشكند اما نفهمد و برود سراغ ماشین دیگری پشت چراغی كه همیشه برایشان قرمز است!
نظر شما