دكتر مریم نوروزیان، دانشیار بیماری‌های مغز و اعصاب و سرپرست كمیته علمی انجمن آلزایمر ایران در گفت‌وگو با ایسنا، آلزایمر را یكی از علل شایع زوال عقل (دمانس) عنوان كرد و گفت: آلزایمر به تدریج و آهسته آهسته بروز كرده به طوری كه حتی اطرافیان نزدیك فرد متوجه تغییرات نمی‌شوند. در فرد مبتلا به آلزایمر، حافظه دچار اختلال شده و پرسش سوالات تكراری، گم كردن وسایل شخصی و در موارد شدید پیدا نكردن محل سكونت و نشناختن اطرافیان دور و نزدیك را به دنبال دارد.
سرپرست دپارتمان حافظه دانشگاه علوم پزشكی تهران با اشاره به اختلالات روانپزشكی بیماری آلزایمر گفت: در بیماری آلزایمر فرد ممكن است به تدریج به اطرافیان بدبین شده كه این بدبینی پایه واقعی ندارد. در موارد پیشرفته نیز پرخاشگری كلامی و حتی فیزیكی مشاهده می‌شود. به طور كل علایم آلزایمر پیش رونده بوده اما سیر بیماری حدود سه تا 10 سال به طول می‌انجامد و خانواده سال‌های زیادی با بیمار درگیر هستند.
به گفته وی، در مراحل پیشرفته، بیمار قدرت شناخت نزدیكان، درخواست آب و غذا و همچنین كنترل نظافت را از دست می‌دهد، به طور كلی توانایی‌های مغز یكی یكی از دست رفته و قوای عقلانی مغز دچار آسیب می‌شود تا مرحله آخر كه فرد بی اختیار بوده و كنترل ادرار و مدفوع را نیز از دست می‌دهد.
دكتر امید رضائی، متخصص اعصاب و روان، شاخص بیماری آلزایمر را اختلال در حافظه عنوان كرد و به ایسنا، گفت: در بیماری آلزایمر با وجود اختلال در حافظه، هوشیاری دست نخورده و بیمار كاملا هوشیار است، اما از به یادآوردن برخی مسایل عاجز است. گروهی از كاركردهای عالی عصبی – روانی مانند هوش، یادگیری، گفتار و زبان دچار آسیب شده و قدرت حل مسایل را از دست می‌دهد.
به گفته این متخصص اعصاب و روان، در بیمار مبتلا به آلزایمر آگاهی نسبت به زمان، مكان و اشخاص آسیب دیده و بیمار قادر به تمركز بر یك موضوع نیست. همچنین قضاوت و توانایی‌های اجتماعی فرد دچار پس رفت می‌شود. با پیشرفت بیماری به تدریج بیمار گذشته خود را فراموش كرده و در نهایت حتی خود را نیز به یاد نمی‌آورد.
دكتر رضائی گفت: در پی افزایش ناتوانایی‌ها، فرد مبتلا به آلزایمر گاهی نسبت به اطرافیان و مراقبان بدبین شده و در پی این بدبینی رفتارهای خصمانه از خود بروز می‌دهد. حتی بیمار مبتلا به آلزایمر می‌تواند تحریك پذیر و انفجاری باشد. علاوه بر تغییرات شخصیتی، اضطراب و افسردگی در این بیماران زیاد است.
این متخصص اعصاب و روان با اشاره به عوامل خطر ساز دمانس نوع آلزایمر، گفت: آلزایمر در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است. همچنین در صورتی كه از خانواده درجه یك كسی مبتلا به آلزایمر باشد احتمال بروز در دیگر اعضا بیشتر است. سابقه ضربه به سر و سندرم داون (كه در عوام مونگولیسم خوانده می‌شود) با بروز آلزایمر ارتباط دارد. این مجموعه عوامل تغییراتی در ساختار سلولی – مولكولی مغز را به دنبال داشته و باعث بروز علایم بالینی آلزایمر می‌شود.
دكتر نوروزیان، رسوب پروتئین آمیلوئید در مغز را از علل اصلی بروز آلزایمر دانست و تصریح كرد: پروتئین آمیلوئید در حالت طبیعی باید در مغز شكسته و حل شود؛ این در حالی است كه در بیماری آلزایمر این پروتئین به دلایلی حل نشده و رسوب می‌كند.
وی به ایسنا گفت: در خانواده‌های دارای سابقه ابتلا به آلزایمر احتمال بروز این بیماری سه تا چهار برابر بیشتر از دیگران است. آلزایمرهای زودرس (حدود 35 تا 40 سالگی) بسیار ژنتیكی بوده و سیر تندی دارد.
این متخصص مغز و اعصاب، آلزایمر را بیماری مربوط به سالمندان دانست و ادامه داد: در سنین جوان و میانسال عواملی مانند اضطراب، افسردگی، زندگی شلوغ، ذهن نامنظم و ... علت اختلال حافظه است.
نوروزیان، تشخیص بیماری آلزایمر را این چنین توضیح داد: استفاده از جمله‌های تكراری با ساختار كلامی اشتباه و مشاهده علایم فراموشی طی مصاحبه پزشك با بیمار، آلزایمر تشخیص داده شده و استفاده از MRI مغز، آزمایش‌های خون، بررسی تیروئید، تست‌های روانشناسی و در صورت نیاز نوار مغز، به روش كمی در تشخیص آلزایمر موثر است.
وی علت مرگ در بیماران مبتلا به آلزایمر را عفونت‌های ادراری و تنفسی یا ذات الریه ناشی از اختلال در بلع عنوان كرد.
سرپرست كمیته علمی انجمن آلزایمر با بیان اینكه درمان ریشه كن كننده‌ای برای آلزایمر شناخته نشده است در عین حال گفت: امروزه پرخاشگری‌ها، عصبانیت‌ها، بی قراری و به طور كلی اختلالات رفتاری بیمار مبتلا به آلزایمر به وسیله داروهای مناسب قابل كنترل بوده و بوسیله درمان‌هایی كه امروزه به كار گرفته می‌شود می‌توان امیدوار بود كه هم فرد مبتلا و هم خانواده وی از كیفیت زندگی بهتری برخوردار باشند. امروزه برخی از داروها به منظور كند كردن سیر بیماری به كار گرفته می‌شوند.
وی با بیان اینكه مغزی كه دچار بیماری آلزایمر می‌شود اساسا نسبت به دارو حساس است، تاكید كرد: از آنجا كه سالمندان نسبت به انواع داروها حساس بوده و احتمال بروز عارضه دارو در آنها زیاد است، بهتراست تجویز دارو برای این افراد باید به دقت و با دوز مناسب انجام شود.
دكتر نوروزیان، متخصص مغز و اعصاب گفت: در دوران پیری و سالمندی فراموشی به صورتی نیست كه زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین با بروز علائم آلزایمر اگر خانواده‌ها به موقع مراجعه كنند هم بیمار و هم خانواده با مشكلات كمتری مواجه خواهند شد. بنابراین كلیه افراد باید نسبت به اختلال حافظه در سالمندی حساس باشند.
دكتر رضایی متخصص اعصاب و روان نیز در ادامه عمده درمان در بیماری آلزایمر را معطوف به خود بیمار دانست اما درعین حال برنقش خانواده در این بیماران نیز تاكید كرد و گفت: در درمان آلزایمر دو گروه درمان‌های روانی – اجتماعی و درمان‌های دارویی به كار گرفته می‌شود. در درمان‌های روانی – اجتماعی، ورزش و رژیم غذایی مناسب گنجانده می‌شود. همچنین بهتر است راهكارهایی برای مدارای بیمار با عملكرد معیوب سیستم عصبی – روانی مانند استفاده از تقویم برای آگاهی به زمان، تنظیم برنامه به منظور سازمان دادن به فعالیت‌ها و یادداشت برداری برای رفع مشكل حافظه در دستور كار قرار گیرد.
به گفته این متخصص اعصاب و روان، بیماران مبتلا به آلزایمر بهتر است در گروه‌هایی به منظور ابرازهیجانات گرد یكدیگر جمع شوند كه این گروه‌ها معمولا شامل خود بیماران آلزایمری است. البته افرادی كه برای این گروه درمانی انتخاب می‌شوند باید به میزانی از حافظه و عملكرد شناختی مغز برخوردار باشند كه قادر به انجام فعالیت گروهی باشند.
وی با بیان اینكه بهتر است خانواده‌ها و مراقبان بیماران مبتلا به آلزایمر هرچند وقت یكبار به منظور تخلیه احساسات خود جلسات گروه درمانی تشكیل داده و با یكدیگر گفت‌وگو كنند، تصریح كرد: مراقبان بیمار با مشاهده پس رفت تدریجی بیمار با گروهی از احساسات مانند گناه، خشم، فداكاری و همچنین تحلیل رفتن قوای خود روبرو هستند. مراقبان از خود گذشتگی كرده و خود را وقف مراقبت از بیمار می‌كنند. گاهی احساس نفرت تدریجی از این فداكاری شكل گرفته و از طرفی دیگر بااحساس گناه ناشی از اینكه ما بیمار داریم و در قبال وی مسوول هستیم روبرو هستند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی و توانبخشی خانواده به تقسیم وظایف در مراقبت از بیمار مبتلا به آلزایمر توصیه كرد و ادامه داد: به منظور كاهش احساسات ناخوشایند، مراقبان بیمار مبتلا به آلزایمر نیز باید در جلسات گروه درمانی متشكل از خانواده‌های بیماران شركت و با یكدیگر گفت و گو كنند. به این ترتیب مشاهده این كه دیگران هم مشكلات آنها را دارند می‌تواند در تخلیه احساسات ناخوشایند آنها موثر باشد.
این متخصص اعصاب و روان، پیگیری درمان بیماری، ایجاد آرامش و برقراری ارتباط با بیمار به شكل یادآوری و به كار گرفتن حافظه را از وظایف مراقبان بیماران مبتلا به آلزایمر عنوان و در عین حال به تقسیم كار در جهت جلوگیری از خستگی مراقبان تاكید كرد و گفت: خانواده‌های این بیماران در صورت بروز مشكل به كارشناسان در این زمینه مراجعه كنند؛ چرا كه احساس حمایت از طرف یك فرد صاحب علم می‌تواند در تسكین خانواده موثر باشد.
دكتر رضایی ضمن اشاره به درمان‌های دارویی آلزایمر، به كنترل بیماری‌های دیگر بیمار مانند دیابت و كنترل فشار خون تاكید كرد و ادامه داد: فشار خون بیمار مبتلا به آلزایمر باید در بالاترین حد طبیعی تنظیم شود؛ چرا كه فشارخون پایین تشدید علایم آلزایمر را به دنبال دارد. همچنین برخی هورمون‌های زنانه در زنان یائسه به عنوان كمك درمان آلزایمر استفاده می‌شوند.
وی از یك داروی گیاهی به نام «جینكو بیلوبا» به عنوان تقویت كننده حافظه یاد كرد و افزود: گفته می‌شود، «آسپرین» می‌تواند در كنترل پیشرفت این بیماری موثر باشد. به طور كلی داروهای پیشنهاد شده در درمان آلزایمر، سیر بیماری را كند یا متوقف كرده و در بهترین حالت با استفاده از این داروها سیر بیماری معكوس می‌شود.
این متخصص اعصاب و روان در مورد توانایی‌های جسمی و فیزیكی بیماران مبتلا به آلزایمر گفت: گاهی به دلیل كاهش استفاده از عضلات،افت توانایی‌های فیزیكی و جسمانی در بیماران مشاهده می‌شود. به طور كلی آلزایمرناتوانایی‌های فیزیكی سالمندان را تشدید می‌كند. بنابراین در جهت تقویت عضلات و همچنین كنترل سیر بیماری، ورزش و فعالیت‌های جسمانی توصیه می‌شود.
به گفته دكتررضائی، آلزایمر یك بیماری قابل كنترل بوده و طبق آمار حدود 15 درصد این بیماری به طور كامل مهار می‌شود.
بر اساس آنچه گفته شد، بروز آلزایمر در برخی افراد و در سنین 50-45 سال به بالا تقریبا اجتناب ناپذیر است. این در حالی است كه با انجام فعالیت‌های بدنی مناسب، ورزش و به كار گرفتن حافظه می‌توان آن را به تعویق انداخت. در این میان نقش تغذیه را نمی‌توان نادیده گرفت.
به گزارش ایسنا در ادامه دكتر مسعود كیمیاگر، متخصص تغذیه، اسیدهای چرب امگا 3 را در پیشگیری و تخفیف عوارض آلزایمر موثر دانست.
وی از گردو، ماهی و روغن‌های كلزا، به عنوان منابع سرشار از امگا 3 یاد كرد و گفت: اسیدهای چرب امگا 3 را می‌توان به صورت مكمل نیز دریافت كرد. نظرات مخالف و موافق درباره تاثیر برخی ویتامین‌ها بر این بیماری زیاد است. اما ویتامین E و برخی ویتامین‌های دیگر با دوز مناسب، می‌توانند در این زمینه موثر باشند.
دكتر كیمیاگر به استفاده از یك تغذیه سالم، متنوع و شامل همه مواد مغذی در جهت پیشگیری و تخفیف عوارض آلزایمر توصیه كرد و در عین اینكه استفاده از انواع سبزی‌ها و میوه‌ها در حد فراوان را برای مبتلایان به آلزایمر موثر دانست، بر نقش پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه در مغز تاكید كرد.
به گفته وی به نظر می‌آید بروز آلزایمر در بسیاری از موارد به دلیل كمبود پروتئین است. همچنین كمبود آهن نیز می‌تواند تاثیر منفی بر درك، شناخت، حافظه و تمركز داشته باشد. بنابراین یك تغذیه سالم حاوی میوه و سبزی فراوان، استفاده از روغن‌های سالم و مصرف دوبار ماهی در هفته، یك توصیه كلی برای بیماران مبتلا به آلزایمر است.
دكتر كیمیاگر با اشاره به اینكه ممكن است بیمار مبتلا به آلزایمر گاهی خوردن غذا را فراموش كند، ادامه داد: این بیماران به منظور رسیدگی به امور روزانه و همچنین یادآوری صرف غذا نیاز به پرستار دارند. به طور كلی غذاهای خشك مانند كتلت، تخم مرغ پخته، كوكو، نان و پنیر، گردو و ماست كمتر در معرض فساد قرار می‌گیرند. به طور كلی می‌توان گفت اعتدال و تنوع در مورد سالمندان و مبتلایان به آلزایمر مصداق دارد.
نظر شما