سلامت نیوز : یک روانپزشک با بیان اینکه آموزش برنامه های مهارت زندگی در جامعه ورزشی ایران جدی گرفته نمی شود گفت: اگر چه امکان بروز رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت آمیز در جامعه ورزشی به دلیل فضای رقابتی و عوامل ناکام کننده در آن بیشتر است اما این رفتارها با ارائه آموزش های لازم و کنترل خشم در بین ورزشکاران به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می کند.

دکتر ابوالفضل محمدی در گفت وگو با شفقنا ؛ در خصوص دلایل روانی رفتارهای پرخاشگرانه ورزشکاران افزود: بررسی ریشه های روانی خشونت و پرخاشگری در جامعه ورزشکاران نیازمند توجه دقیق به عوامل اجتماعی، محیطی، ژنتیکی، فرهنگی و روانشناختی دارد. در واقع این پرخاشگری باید از تمامی ابعاد و جنبه ها مورد توجه قرار گیرد. از دیدگاه روانشناختی دیدگاه، باور و نگرش فرد پرخاشگر در خصوص حقوق خود و اطرافیان در بروز رفتارهای خشونت آمیز بسیار اهمیت دارد.

عوامل ناکام کننده، زمینه رفتارهای پرخاشگرانه ورزشکاران را فراهم می کند

وی در ادامه تصریح کرد: اغلب افرادی که رفتارهای خشونت آمیز و پرخاشگرانه دارند جزو آن دسته افرادی هستند که تصور می کنند حق و حقوق آنها از سوی اطرافیان نادیده گرفته می شود و دیگران آنها را در دست یابی به اهدافشان ناکام می کنند، در جامعه ورزشی نیز به دلیل اینکه فضای رقابتی و عوامل ناکام کننده در آن بیشتر است و این تصور همواره وجود دارد که حریف و رقیب در تلاش است که حقوق ورزشکار را پایمال کند، بنابراین این نوع باورها اگر چه در مواردی هم ممکن است درست باشد اما فرد را مستعد رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت آمیز کرده و در نتیجه ورزشکار خصومت درونی خود را به شکل فیزیکی و کلامی ابراز می کند.

برخی افراد به لحاظ ژنتیکی استعداد بیشتری برای بروز رفتارهای پرخاشگرانه دارند

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران،  با تاکید بر اینکه برخی افراد از لحاظ ژنتیکی و بیولوژیکی استعداد بیشتری برای بروز رفتارهای پرخاشگرانه دارند گفت: همانطور که در بیماری های پزشکی افرادی از لحاظ ژنتیکی و خانوادگی استعداد بیشتری برای ابتلا به بیماری های دیابت، قلبی و عروقی و غیره دارند بنابراین باید پیشگیری های بیشتری برای عدم ابتلا داشته باشند، در رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت آمیز هم علاوه بر نقش موثر فرایند رشدی و تربیت افراد و باورهای شخصی، استعداد ذاتی و ژنتیکی هم نقش اساسی را ایفا می­کند.

توانایی تنظم هیجان در بسیاری از افراد بویژه ورزشکاران پایین است

دکتر محمدی همچنین توانایی تنظیم هیجان در کنترل رفتارهای پرخاشگرانه افراد را مهم ارزیابی کرد و اظهار داشت: بر اساس این توانایی می توان به راحتی از ابراز خشم و خشونت جلوگیری و آن را کنترل کرد،  این در حالی است که متاسفانه توانایی تنظم هیجان در بین بسیاری از افراد بخصوص ورزشکاران بسیار پایین است. وقتی مهارت تنظیم هیجانی در فرد شکل گرفته باشد، سعی می­کند در مواجه با خشم بصورت منطقی رفتار کند، در واقع برخی افراد به دلیل عدم چنین مهارتی و همچنین نداشتن توانایی بیان ابراز احساسات، به کمترین و ساده ترین موارد ناکام کننده و ضایل شدن حق خود، سریعا واکنش کلامی و فیزیکی نشان می دهند.

استعداد انجام رفتارهای پرخاشگرانه در ورزشکاران به دلیل فضای رقابتی است

این روانشناس در ادامه یادآور شد: گروهی دیگر از افراد نیز هستند که خشم و خشونت خود را در برخورد با هر نوع ناکامی، ابراز نمی کنند بلکه هیجانات خود را سرکوب می­کنند و بصورت انفعالی و با جابجا کردن خشم واکنش نشان می­دهند. همچنین ورزشکاران نیز به دلیل فضای رقابتی حاکم در آن، بیشتر برای ابراز خشم و انجام رفتارهای خشونت آمیز تقویت می شوند. ممکن است آنها یاد گرفته باشند که برای رسیدن به اهداف خود پرخاشگری کنند.

باید فضای لازم برای ابراز خشم طبیعی افراد در جامعه فراهم شود

به گفته وی بسیاری از افراد بطور نادرست بر این اعتقاد هستندکه با انجام رفتارهای خشونت آمیز بخصوص در فضای ورزشی می توانند خشم طبیعی درون خود را به طرز صحیحی تخلیه کنند تا از لحاظ روانی سالم باشند در حالی که این تصور صحیح نیست و از دیدگاه روانشناسی تخلیه خشم به شیوه ناصحیح باعث تشدید خشم درونی آنها می شود. بهترین راه کنترل خشم نیز پیشگیری از عوامل و شرایط ایجاد کننده خشم است، البته باید شرایط و فضای ابراز و بیان درست خشم در جامعه به افراد داده شود تا آنها بتوانند بطور صحیح خشم خود را بروز دهند.

زمینه های بروز خشم در فضاهای ورزشی به دلیل جوان بودن ورزشکاران بیشتر است

ضرورت توجه به برنامه های مهارت زندگی در بین ورزشکاران

این روانشناس بیمارستان روزبه با تاکید بر اینکه زمینه های بروز خشم در فضاهای ورزشی به دلیل جوان بودن ورزشکاران بیشتر است گفت: در واقع افراد در سنین پایین تر بخصوص در دوران نوجوانی و جوانی به دلیل نامنظمی در عملکرد هورمودن ها و عدم توانایی بر کنترل خشم از لحاظ روانی بیشتر مستعد بروز رفتارهای خشونت آمیز و پرخاشگرانه هستند بنابراین لازم است در این دوران آموزش های لازم در جهت کنترل خشم را داشته باشند. خوشبختانه امروزه برنامه های آموزشی در مورد مهارت های زندگی در جامعه ارائه می شود اما جای خالی آن در جامعه ورزشی فضایی که بیشتر افراد آن نوجوان و جوان هستند احساس می شود.

راهکارهای درست تخلیه هیجان در افراد

دکتر محمدی با بیان اینکه هیچ گاه با خشونت و انجام رفتارهای پرخاشگرانه تخلیه هیجان اتفاق نمی گیرد تصریح کرد: متاسفانه دیده می شود بسیاری از افراد با رفتارهایی فیزیکی و کلامی مثل مشت کوبیدن به دیوار، فریاد زدن و غیره سعی دارند به نوعی هیجان خود را تخلیه کنند در صورتی که از لحاظ روانشناسی فرد سالم در مواقع مواجه با عوامل بروز خشم نیز سعی می کند با روش های آرامسازی و فنونی مثل پرت کردن حواس خود، فاصله گرفتن از منبع ایجاد خشم، دور شدن از محیط و غیره هیجان خود را کنترل کند.

خودآگاهی از دیگر مهارت کنترل خشم در انسان

این روانشناس خودآگاهی را از دیگر مهارت های مهم در مدیریت خشم در افراد دانست و گفت: برخی از عوامل ایجاد کننده خشم به دلیل تفاوت دیدگاهها، باورها و ارزش های در افراد مختلف فرق می کند. بنابراین ورزشکاران با خودآگاهی و شناختی که از اتفاقات درونی خود دارند و با ارتباط سالم می­توانند از پرخاشگری پیشگیری کنند.

وی درادامه وجود هیجان خشم در درون انسان را امری کاملا طبیعی خواند و افزود: نباید به هیچ عنوان هیجان خشم در درون افراد سرکوب شود در واقع وجود این هیجان همانند هیجان های دیگری نظیر ترس، اضطراب و غم طبیعی و برای ادامه حیات در طبیعت و دفاع از حقوق افراد ضروری است اما خشم زمانی غیر طبیعی است که افراد بخواهند در بروز این هیجان خود افراط نشان دهند و حقوق دیگران را تضییع کنند. بنابراین وجود خشم به خودی خود در درون افراد مشکل نیست هدف از مدیریت خشم این است که هیجان خشم در درون خود را از بین نبریم بلکه آن را متعادل و به شیوه ای مناسب هدایت کنیم.

دکتر محمدی در پایان به دیگر مهارت های کنترل خشم در افراد اشاره کرد و گفت: از دیدگاه روانشناسی علل و عوامل مختلفی در بروز خشم انسان موثر است بنابراین برای پیشگیری و کنترل آن لازم است مهارت هایی مثل جرات مندی،  مهارت نه گفتن، گوش دادن فعال، ارتباط موثر، تنظیم هیجانی و خودآگاهی در افراد تقویت شود تا بر اساس آن بتوانند بطور صحیمی هیجان خشم خود را مدیریت کنند. این تواناییها با ارائه آموزش های لازم بخصوص در مراکز ورزشی در درون افراد نهادینه می شود.