دكتر احمد جلیلی افزود: بی‌توجهی به بیماری‌های روانی مسئله امروز و دیروز نیست، سال‌هاست كه در دولت‌های مختلف شاهد این هستیم كه مسئولان نظام سلامت به مسئله بیماری‌های روانی بی‌توجهند.
وی ادامه داد: با توجه به این موضوع، انجمن روانپزشكان در قطعنامه اخیر كنگره روانپزشكی ایران به وزارت بهداشت پیشنهاد داد كه برای توجه و رسیدگی مناسب به بیماری‌های روانی در كشور، معاونت بهداشت روان را تاسیس كند و ما منتظر جواب وزارت بهداشت در این زمینه هستیم.
شنیدن این عبارات از زبان رئیس انجمن روانپزشكان در حالی است كه گفته می‌شود ۲۰ تا ۲۵ درصد از مردم ایران به انواع اختلالات روانی مبتلا هستند.دكتر محمد‌علی شهركی، روانپزشك و مدیر اجرایی جمعیت آفتاب با تاكید بر این كه ما معتقدیم علاوه بر تاسیس معاونت سلامت روان در وزارت بهداشت، حتی باید رئیس‌جمهور معاون یا مشاوری تحت این عنوان داشته باشد، به همشهری این‌طور توضیح میدهد: این یعنی در سیاستگذاری‌های كلان دولت مقوله سلامت روان باید در اولویت قرار گیرد و حتی در مجلس شورای اسلامی هم لازم است كمیسیونی تحت این عنوان تشكیل شود.
به وضع موجود سامان دهیم
«درست است كه تاسیس معاونت سلامت روان نیازمند یك بستر‌سازی مناسب است، ولی هنوز با توجه به اینكه سال‌ها از تاسیس دفتر سلامت روان در وزارت بهداشت می‌گذرد، این دفتر هیچ فعالیت خاصی ندارد و ما نتوانستیم به وزارت بهداشت این مسئله را بفهمانیم كه اهمیت سلامت روان در چه حد است.به‌طوری كه در حال حاضر حتی دفتر سلامت روان درصورت بروز بحران‌های روانی كه در اثر بلایای طبیعی ایجاد می‌شوند هیچ برنامه خاصی ندارد.»
دكتر شهركی، ضمن بیان این جملات می‌گوید: این یعنی ما از ظرفیت‌هایی كه چنین دفتری می‌تواند داشته باشد استفاده نكردیم چون اگر این اتفاق می‌افتاد، دفتر سلامت روان وزارت بهداشت به‌طور اتوماتیك تبدیل به معاونت سلامت روان می‌شد.
مدیر اجرایی جمعیت آفتاب به‌عنوان مثال به ظرفیت‌های مركز مدیریت بیماری‌ها در این وزارتخانه اشاره می‌كند و معتقد است كه مركز مدیریت بیماری‌های وزارتخانه با وجود فعالیت‌های زیاد و سابقه خوب هنوز در حد یك مركز باقی مانده و زیرمجموعه معاونت سلامت است.
در كنار این مركز دفتر سلامت روان هم بخش سلامت اجتماعی‌اش تعطیل است و دفتر اعتیادش هیچ فعالیت چشمگیری ندارد. پس ما معتقدیم كه رسیدن به مرحله تاسیس معاونت سلامت روان در وزارت بهداشت امری بسیار ایده‌آل است و البته خیلی مهم، ولی ما تا نتوانیم از ظرفیت‌های موجود استفاده كنیم، مسلما تاسیس چنین معاونتی هم بی‌فایده است.
«دفتر فعلی سلامت روان وزارت بهداشت با توجه به كمی پرسنل و بودجه ناكافی كه در امر بیماری‌های روانپزشكی به آن اختصاص داده شده، توانایی لازم را برای پیشگیری از این اختلالات ندارد.»
دكتر پرویز مظاهری، دبیر انجمن روانپزشكان ایران نیز در گفت‌وگو با همشهری و با بیان این عبارات بر ارتقای دفتر سلامت روان وزارت بهداشت تاكید می‌كند و معتقد است كه مسلما وضعیت مردم از نظر كاهش ابتلا به بیماری‌های روانپزشكی هم بهتر خواهد شد.
وی می‌گوید: در حال حاضر این دفتر زیر‌مجموعه‌ای از معاونت سلامت وزارت بهداشت است ولی بیشتر بودجه این معاونت صرف پیشگیری و درمان بیماری‌های جسمی می‌شود و به امر پیشگیری از بیماری‌های روانپزشكی توجهی نشده است.
به عقیده دكتر مظاهری، پیشگیری از بیماری‌های روانپزشكی در 3 فرم است: در فرم اولیه وظیفه مسئولان و روانپزشكان آموزش دادن به مردم از طریق رسانه‌های ارتباط جمعی است برای اینكه به این بیماری‌ها مبتلا نشوند، در فرم ثانویه درصورت مبتلا شدن به این بیماری‌ها، روش‌های تشخیصی و درمانی را به كار می‌بریم؛ البته با تمركز بر قدرت كارایی مراكز درمانی و بیمارستان‌ها و داروها.
در فرم سوم پیشگیری یعنی زمانی كه بیماری در فرد تثبیت شده، هدف فقط توانبخشی و بازگرداندن این بیماران به سطح جامعه است.دبیر انجمن روانپزشكان ایران ادامه میدهد: پس معاونت سلامت وزارت بهداشت باید تمام تلاش خود را روی امر پیشگیری از این بیماری‌ها متمركز كند؛البته از طریق گروه‌های روانپزشكی و بیمارستان‌های دارای تخت‌های روانپزشكی.
امكانات بدوی بیمارستان‌های ایزوله
با توجه به افزایش آمار بیماران رشته روانپزشكی، حدود 20 سال پیش وزارت بهداشت بخشنامه‌ای را مبنی بر اینكه 10 تا 20 درصد تخت‌های بیمارستان‌های جنرال و عمومی باید مجهز به تخت‌های روانپزشكی باشد، صادر كرد، ولی به گفته كارشناسان هنوز با گذشت سال‌ها از صدور این بخشنامه، این امر محقق نشده است.
به گفته دكتر شهركی، در بیمارستان امام خمینی كه پیشانی و قطب درمان در كشور است، انواع و اقسام بخش‌هایی وجود دارد كه خیلی هم مرتبط با یك بیمارستان عمومی نیستند و حتی خیلی از این بخش‌ها آموزشی هستند. با این حال هیچ بخشی از این بیمارستان مخصوص بیماری‌های روانپزشكی نیست.
یعنی فقط بیمارستان ایزوله روزبه با امكانات محدود و بدوی برای این بیماران اختصاص داده شده است. دكتر مظاهری نیز در این باره توضیح میدهد: اگرچه هنوز خیلی از بیمارستان‌های ما دارای تخت‌های روانپزشكی نیستند، ولی بیمه‌ها هم هیچ كدام از هزینه‌های روان درمانی این بیماران را متقبل نمی‌شوند.
علاوه بر اینكه خیلی از داروهای روانپزشكی نیز تحت پوشش بیمه در نیامده‌اند. در این شرایط سؤال این است كه وقتی امكانات ما در همین حد باقی مانده، چطور می‌توانیم به فكر تاسیس معاونت سلامت روان باشیم؟
به عقیده كارشناسان البته كارهایی در امر بهداشت روان جامعه در سال‌های گذشته در وزارت بهداشت انجام شده؛ مانند آموزش به بهورزان در شبكه بهداشتی ـ درمانی كشور در مورد نحوه مشاوره‌های روانی به مردم. ولی با توجه به گستردگی اختلال‌های روانی در كشور این فعالیت‌ها كفایت نمی‌كند.
علاوه بر این روانپزشكان معتقدند بالابودن بار بیماری‌های روانی منحصر به كشور ما نیست و تقریباً در تمام دنیا به درجات مختلف وجود دارد. با این تفاوت كه كشورهای موفق در كنترل اختلالات روانی با اختصاص اعتبار مناسب برای ارتقای سلامت روان جامعه، برای كنترل آن برنامه دارند.
اما در كشور ما به‌علت پایین بودن اعتبارات بهداشتی ـ درمانی كار زیادی در این زمینه نمی‌توان انجام داد. این در حالی است كه معاون درمان وزیر بهداشت در یك دوره زمانی خود، روانپزشك بود ولی به گفته دكتر شهركی او هم نتوانست هیچ‌كدام از این مشكلات را مرتفع كند و این یعنی معاونت سلامت وزارت بهداشت به اندازه یك هیات امنا هم برش ندارد.
«وزارت بهداشت در كشور ما فقط بخشنامه صادر می‌كند كه حتی در خیلی از موارد این بخشنامه‌ها دست و پاگیر هستند و جلوی اجرای خیلی از فعالیت‌های مفید را می‌گیرند.»
دكتر شهركی با بیان این عبارات در پایان خاطر‌نشان می‌كند: از تمام این مشكلات كه بگذریم، دفتر سلامت روان هم با تعداد خیلی كمی از روانپزشكان ارائه می‌شود؛ كسانی كه بعد از ۲ یا ۳ سال از این دفتر می‌روند؛ مدیرانی كه هر چقدر هم نفوذ داشته باشند، باز هم نمی‌توانند چیزی را به نفع بیماران روانپزشكی تغییر دهند.
نظر شما