سلامت نیوز :توسعه شهرنشینی، افزایش جمعیت و رشد نامتوازن تولید خودرو در سال های گذشته موجب آلودگی های زیست محیطی شده است و نیاز به فضای سبز و گسترش آن به عنوان یکی از مهم ترین عوامل موثر در کاهش آلاینده ها بیش از پیش احساس می شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ؛ بیش از ۲ دهه است که آلودگی هوا در تهران و کلان شهرهای هفت گانه ایران مهم ترین مسئله مدیران شهری بوده و از این رو برای حل این معضل طرح هایی را ارائه داده و پروژه هایی را نیز اجرا کرده اند.
کارشناسان کارآمدترین پروژه های اجرایی برای مهم ترین مشکل محیط های شهری را گسترش فضای سبز می دانند و از لزوم بالا بردن سرانه فضای سبز برای شهروندان سخن به میان می آورند.
ایجاد بوستان های محله، احداث کمربندهای سبز کلان شهرها، الزام احداث فضای سبز توسط کارخانجات آلاینده و همچنین احداث بوستان های منطقه ای در فضای مسکونی شهرها تا حدودی مشکل را رفع کرده اما به نظر می رسد تا رسیدن به نقطه مطلوب راه های نرفته زیادی پیش روی مدیران شهری قرار دارد.
ایده شهرهای سبز
برای اولین بار در سال ۱۹۶۳ شهرداری پاریس واژه ای را به فرهنگ شهرنشینی وارد کرد: «شهر سبز» که بر اساس آن سرانه فضای سبز برای هر شهروند متناسب با متوسط عمر شهروندان طراحی شد به این معنا که همزمان با ثبت هر تولد در پاریس شهرداری موظف به غرس یک نهال یک ساله در بوستان عمومی محله محل سکونت شهروند شد و پس از آن وظیفه نگه داری آن نهال به عهده والدین نوزاد تا ۱۶ سالگی و سپس این وظیفه به شهروند واگذار می شد. این پروژه ادامه دار هم اکنون هم اجرا شده و در مدت کمتر از ۳۰ سال سرانه فضای سبز پاریس ۴۵ درصد افزایش یافته است.
پژمان شهردار سابق کلان شهر مشهد بر این باور است که باید به نقطه ای برسیم به جای آن که درخت ها را در فضای شهرها بکاریم، شهرها را در دل جنگل ها احداث کنیم.
وی در ادامه گفت وگو با خراسان افزود: سلامت محیط شهری با سرانه فضای سبز ارتباط مستقیم دارد پس روز درختکاری نباید در ۱۵ اسفندماه محدود شود بلکه همه روزهای سال باید روز درختکاری باشد.
مهندس علیایی کارشناس شهرسازی و معماری نوین شهری نیز به خراسان می گوید: رفع آلودگی هوا فقط در توسعه فضای سبز و ارتقای سرانه فضای سبز محقق می شود بنابراین پیشنهاد می کنم که ایده شهر سبز متناسب با فرهنگ عمومی ایران نیز اجرا شود و متعاقب آن آلودگی صوتی و بخش اعظم مشکل ترافیک و کمبود آب نیز حل خواهد شد.
وی ترویج فرهنگ پیاده روی و سلامت عمومی را منوط به گسترش فضای سبز شهرها می داند و می افزاید: با توسعه فضای سبز شهری استفاده از وسایل نقلیه غیرموتوری و پیاده روی نیز گسترش یافته و بخش قابل توجهی از آلودگی هوا و آلودگی صوتی نیز حل خواهد شد و سلامت عمومی شهروندان نیز ارتقا خواهد یافت.
سرانه فضای سبز
مهم ترین شاخص سلامت محیط شهری شاخص فضای سبز یا سرانه فضای سبز نامیده می شود.
در ایران سرانه پیشنهادی بوستان ها و فضای سبز سطح شهرها بر اساس پیشنهاد سال ۱۳۸۱ وزارت مسکن و شهرسازی ۷ تا ۱۲ متر مربع است البته این میزان با توجه به شرایط آب و هوایی، خصوصیات اقلیمی و دسترسی به آب در بین شهرهای ایران متفاوت است به همین دلیل نمی توان برای سراسر ایران استاندارد واحدی را ارائه کرد.
مهندس ابوالحسن مجیدیان کارشناس معماری و طراحی فضای سبز در این باره به خراسان می گوید: از وظایف عمده شهرداری ها حل مسائل زیست محیطی و تبدیل محیط شهری به محیط سالم و قابل زیست برای ساکنان آن است و از این روست که ایجاد و توسعه فضای سبز همواره جزو فعالیت های اصلی شهرداری های کشور بوده است.
وی کاربرد اکولوژیکی فضای سبز را فراتر از حل مشکل آلودگی هوا می داند و می افزاید: فضای سبز پارکی و جنگلی یعنی درخت و کمربند سبز در شهرها مشکل آلودگی صوتی را هم حل می کند، گردش آب و نفوذ پذیری باران به سفره های زیرزمینی را هم تسهیل می کند و شاید مهم ترین کارکرد فضای سبز آرامش روانی و تلطیف روحی شهروندان است و دقیقاً به این خاطر است که شهروندان باید در ایجاد فضای سبز در محیط زندگی خود احساس مسئولیت داشته باشند و برای افزایش سرانه فضای سبز در شهرها مشارکت کنند.
سقوط ۶۳ پله ای رتبه زیست محیطی
در آذرماه امسال معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از سقوط ۶۳ پله ای رتبه زیست محیطی کشور در ۹ سال گذشته خبر داد و گفت: تا سال ۲۰۱۴ این روند نزولی را نتوانستیم جبران کنیم از این رو شرایط زیست محیطی کشور بسیار نگران کننده است.
«ابتکار» که این سخنان را در بازدید از صداوسیمای جمهوری اسلامی بیان می کرد افزود: در این شرایط آگاهی دادن هرچه بیشتر رسانه ملی به مردم از طریق پیام های اثرگذار محیط زیستی و پخش فیلم های سینمایی و مستند بسیار موثر است.
ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما نیز به عقب ماندگی دستگاه متبوع خود در زمینه محیط زیست اشاره کرد و گفت: با وجود کارهای زیادی که در مورد محیط زیست در این رسانه صورت گرفته است اما رسانه ملی در مبحث محیط زیست و اهمیت آن عقب ماندگی دارد.
وی از کارشناسان و صاحب نظران سازمان حفاظت محیط زیست خواست رسانه ملی را درزمینه ارائه راهکارهای حفظ محیط زیست یاری دهند.
یک راهکار
اکنون یک سوال مهم مطرح است و آن این که با توجه به شرایط کم آبی و خشکسالی های مداوم در کشور و کمبود آب در عرصه های منابع چگونه می توان آب مورد نیاز طرح های توسعه ای فضای سبز شهرها را تامین کرد؟
عضو کمیسیون کشاورزی آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی از پیشنهاد تشکیل کارگروه استانی آب از سوی وزارت جهاد کشاورزی خبر می دهد و به خراسان می گوید: در ماده ۷ قانون تشکیل جهاد کشاورزی، بندی در خصوص کارگروه استانی وجود دارد که بر اساس این بند باید جلساتی باحضور تمام مدیران بخش کشاورزی و آب و مدیریت استان در خصوص مشکلات آب استان، آبخیزداری و منابع طبیعی در استان تشکیل و تمام مباحث و مشکلات آب استان در این جلسات تعیین تکلیف شود.
نقیبی عضو کارگروه مشاوران شهرداری تهران راهکار اجرایی تامین آب مورد نیاز فضای سبز شهری را از محل منابع آب بازیافت شده شهری می داند و به خراسان می گوید: مشکل تامین آب فضای سبز شهری موضوعی نیست که ما اکنون با آن مواجه شده باشیم بلکه این مشکل از بیش از ۱۰۰ سال پیش در دنیا مطرح بوده و بهترین راهکار آن را از بازیافت آب خام حاصله از فاضلاب شهری به دست آورده اند.
وی ادامه داد: آب به هیچ وجه کالای یک بار مصرف نیست در نتیجه بر اساس قانون سازمان های متولی آب در کشور موظف به احداث تاسیسات بازیافت فاضلاب شهری هستیم و بخشی از آن را باید برای توسعه فضای سبز شهرها کارسازی کنند.
نقیبی ادامه داد: کلان شهرهایی مثل مشهد و تهران باید چرخه بازیافت فاضلاب شهری را فرآیندسازی کنند و مانع از خروج آب از چرخه تولید و مصرف شوند. بر این اساس پیشنهادی که از سال ها پیش برای استفاده از آب خام فاضلاب های شهری برای گسترش فضای سبز شهرها ارائه شده،اکنون زمان اجرایی شدن آن است. اگرچه به صورت محدود دربرخی از شهرها اجرا شده است اما نیاز مبرم فعلی محیط های شهری ایجاب می کند که با گسترش فضای سبز در شهرها از آلودگی هوا و آلودگی صوتی کاسته شود و فضای مطلوب روانی و آرامش روحی شهروندان با فضای سبز شهری تامین شود.
وی تاکید کرد: اصل استفاده از آب خام فاضلاب شهری استفاده توام از «گونه های کم آب طلب» است لذا گام بعدی در تامین فضای سبز شهری جانمایی گونه های کم آب طلب در فضای سبز شهری است.
به نظر می رسد مشکل آلودگی هوا معضل غیرقابل حلی نیست و نسخه درمان آن در گسترش فضای سبز شهرهاست بنابراین در اولین قدم سالم سازی فضای شهری باید برای توسعه فضای سبز همت گماشت و منابع آبی آن را از بازیافت فاضلاب شهری و ورود آن به چرخه تولید و مصرف آب تامین کرد.
سرانه فضای سبز در تهران و برخی کلان شهرهای کشور
ردیف نام شهر سرانه فضای سبز( متر مربع) منبع و توضیحات
۱ تهران ۱۳ مدیرکل منابع طبیعی استان تهران سرانه فضای سبز تهران را ۱۹ متر مربع اعلام کرد
۲ مشهد 11.5 منبع: شهرداری مشهد
۳ اصفهان ۲۵ منبع: مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز استان اصفهان
۴ شیراز 15.73 منبع: مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز استان فارس
۵ اهواز ۱۱
۶ یزد 15.7 منبع: استانداری یزد
۷ تبریز 15.2
۸ ارومیه ۹ منبع: مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز استان آذربایجان غربی
۹ اراک ۲۰
۱۰ رشت ۱۰
۱۱ گرگان ۱۲
۱۲ بیرجند 2.5
۱۳ بجنورد 10.6
۱۴ کرج ۱۵ منبع: شهرداری کرج
سرانه فضای سبز برخی کشورهای منطقه و اروپا
ردیف نام کشور سرانه فضای سبز( متر مربع)
۱ عراق 6.3 در جنوب و ۲۸ در شمال
۲ امارات 15.3 در دبی و متوسط امارات متحده11.1
۳ ترکیه 16.6
۴ روسیه 24.3
۵ فرانسه 38.11
۶ آلمان ۴۴
۷ لبنان 15.3
۸ دانمارک 65.8
۹ هلند 39.4
۱۰ انگلیس در لندن ۲۹، در جنوب ۳۸ متر مربع
نظر شما