سلامت نیوز : در ایران طبق روال خیلی از کشورهای جهان، آغاز سال نو همراه است با تعطیلات رسمی برای ۵ روز. ۱۲ فروردین روز جمهوری اسلامی و ۱۳ فروردین روز طبیعت هم شرایط را به گونه ای رقم زده که عملاً تعطیلات نوروز طولانی تر شود. این تعطیلات غیررسمی اما نهادینه شده در بسیاری از مراکز و ادارات خصوصی هم وجود دارد. بیمارستان ها هم تا حدی شامل این ماجرا می شوند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ؛ این در حالی است که وقتی در تعطیلات بیمار می شویم تنها نکته ای که دلمان را گرم می کند دسترسی راحت به مراکز درمانی و بیمارستانی و البته معاینه پزشک متخصص است. به هر صورت «بیماری» معمولاً خبر نمی کند و تعطیلات و عید هم نمی شناسد. همه دردسرها هم از همین جا شروع می شود.

گله مندی های مردم

بروز حوادث یا بیماری در تعطیلات طولانی مدت عیدگاهی می تواند از خاطره شیرین نوروز فقط درد را یادآوری کند به ویژه وقتی کارمان به بیمارستان بکشد اما خدمات رسانی مطلوب تعطیل باشد.

کند بودن و کاهش کیفیت اقدامات درمانی و نبود پزشکان متخصص و مجرب در بیمارستان ها از مشکلاتی است که مردم در ایام عید سال گذشته با آن روبه رو بوده اند. خانم محمدی در این باره به اتفاقی اشاره می کند که نوروز سال گذشته برای او رخ داده است. او از خدمات رسانی در بیمارستان دولتی گله می کند و می گوید: سال گذشته به طور ناگهانی در ساعات ابتدایی شب با تپش قلب شدید مواجه شدم و بی درنگ به یکی از بیمارستان های تهران مراجعه کردم. در اورژانس بیمارستان چند پرستار و انترن به وضعیت چند بیمار که بر روی تخت خوابیده بودند رسیدگی می کردند. برای گرفتن نوار قلب من را به بخش دیگری فرستادند. به سرعت از من نوار قلب گرفته شد و گفتند که نباید هیچ حرکتی داشته باشم و بهتر است روی صندلی بنشینم اما در بخش اورژانس کسی پاسخ گو نبود. یکی از پرستاران وقتی از مشکلم باخبر شد گفت: که باید منتظر باشی تا تخت خالی شود. اما مسئول پذیرش به ما توصیه کرد چون مشکلم حساس است به بیمارستان دیگری برویم برای این که مشخص نیست پزشک متخصص چه زمانی بیاید یا حتی تخت اورژانس برای من خالی شود! این خانم ادامه می دهد: آن شب با توجه به حال نامساعدی که داشتم به بیمارستان دیگری مراجعه کردم و بالاخره بعد از گذشت ۲ ساعت توانستم توسط یک پزشک متخصص ویزیت شوم. اما آیا واقعاً چنین شرایطی برای افرادی که در ایام عید بیمار یا دچار حادثه می شوند مطلوب است؟

چرا باید حتی برای تزریق یک آمپول در ایام نوروز با مشکل مواجه شویم. یکی دیگر از شهروندان که وی نیز با چنین مشکلی در نوروز سال قبل مواجه شده است می گوید: از آن جا که بیماری ریشه داری دارم معمولاً به دلیل پی گیری و بهبود بیماری در ایام نوروز هم نیازمند خدمات پزشکی هستم. بنا بر تجربه ای که دارم و مراجعاتی که به بیمارستان انجام دادم در نوروز در برخی از بیمارستان ها و مراکز درمانی، پزشک متخصص حضور ندارد و در اکثر مواقع این انترن ها هستند که خدمات درمانی را به بیماران ارائه می دهند. متاسفانه این مشکل تا پایان تعطیلات عید وجود دارد. وی ادامه می دهد: ضرورت این مسئله زمانی که بیمار مشکل جدی دارد یا نیاز به عمل جراحی پیدا می کند، بیشتر احساس می شود و حضور نداشتن پزشک متخصص می تواند به خسارات غیرقابل جبرانی منجر شود. این شهروند می افزاید: رسیدگی نکردن به بیماران در ایام تعطیلات در بیمارستان در هر سطحی بی اعتمادی افراد به مرکز درمانی و حتی جامعه پزشکان یا وزارت بهداشت و درمان را در پی دارد. ضمن آن که مردم هم اگر در ایام نوروز به مشکل برخورد کنند دچار نگرانی می شوند. یکی دیگر از بیماران نیز که نوروز سال گذشته در بیمارستانی دولتی بستری شده است می گوید: ۲ روز در بیمارستان بستری شدم اما پزشک متخصص حتی برای یک بار هم من را ویزیت نکرد. به ویژه آن که تشخیص انترن ها این بود که لازم است زودتر جراحی شوم. اما چون راضی به جراحی توسط انترن ها نشدم عملاً تا زمانی که تعطیلی نوروز تمام شد درد را تحمل کردم.

خدمات رسانی مطلوب بودجه می خواهد

اگرچه نمی توان تلاش پزشکان، انترن ها و پرستارانی را که در ایام تعطیل نوروز به جای حضور در جمع خانواده به خدمات رسانی به مردم می پردازند نادیده گرفت اما انتظار مردم برای دریافت خدمات مناسب در تعطیلات هم خواسته ای معقول است که مسئولان باید درباره آن با تدبیر عمل کنند. یکی از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این باره با اشاره به اهمیت توجه به خدمات رسانی بخش درمان در ایام تعطیل می گوید: اگر در ایام نوروز فردی دچار حادثه یا بیماری شود به درمان و ویزیت پزشک متخصص و پزشک عمومی و دارو نیاز دارد و بدون تردید چاره ای ندارد جز این که به مراکز درمانی بیمارستانی مراجعه کند. سلیمان عباسی ادامه می دهد: وجود پزشکان کشیک، پرستاران کشیک، شبانه روزی بودن خدمات بهداشتی و درمانی در طول تعطیلات نوروزی حتی برای مسافران لازم و ضروری است. از این رو روسای دانشگاه ها و وزارت بهداشت و درمان باید برای پوشش این گونه خدمات تمهیدات و برنامه ریزی های لازم را انجام دهند تا در صورت بیمار شدن افراد و نیاز آن ها به بستری شدن یا جراحی یا حتی نیازمندی بیماران به خون و دارو، مراکز درمانی در سراسر کشور به صورت کشیک و آماده باش باشند و به مردم خدمات ارائه دهند.

عباسی در مورد حضور انترن ها در بیمارستان های دولتی و نبود پزشک متخصص می گوید: به هر حال پزشکان و کارکنان بهداشت و درمان و خانواده های آن ها هم مثل سایر افراد نیاز به گردش و تفریح و استفاده از ایام نوروزی دارند و خیلی از اداره ها در این ایام تعطیل است اما شبکه بهداشت و درمان جزو قسمت هایی است که روز تعطیل و غیرتعطیل شامل حال آن ها نمی شود و باید به طور دایم در حال کشیک باشند چرا که حوادث و بیماری خبر نمی کند. از این رو حضور این قبیل کارکنان در بیمارستان باید با برنامه ریزی مشخص به گونه ای تنظیم شود که متخصصان از هر رشته ای در کشیک ها حضور داشته باشند و تقسیم کار شود تا هم به ایام نوروز و تفریح خود برسند و هم در حوزه بهداشت و درمان خدمات رسانی انجام دهند. اما رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور معتقد است گله مندی هایی که از خدمات رسانی به بیماران در ایام تعطیل صورت می گیرد به دلیل سنگین بودن بار مراکز اورژانس و محدودیت ظرفیت مراکز درمانی و بیمارستان ها در ایام خاص است. دکتر محمد تقی طالبیان می گوید: شما کدام سازمانی را سراغ دارید که ظرفیت پاسخ گویی آن صددرصد باشد؟ نمی توان بیشتر از امکاناتی که در اختیار ما قرار داده شده گام برداریم. وقتی ما از برنامه توسعه عقب هستیم و تعداد پایگاه هایمان از پیش بینی های صورت گرفته کمتر است مسلماً مردم هم دچار چالش می شوند. وی خاطرنشان می کند: بخش اورژانس کشور بر اساس برنامه پنجم توسعه از نظر تعداد پایگاه ها، تعداد آمبولانس  و نیروی انسانی عقب است و بدون تردید خدمات رسانی ما هم با تاخیر صورت می گیرد.

بنابراین در این شرایط تنها راهکار این است که خدمات رسانی به روز شود تا مردم با چالش کمتری روبه رو شوند. وی تاکید می کند: انجام این برنامه ریزی ها نیازمند تامین بودجه است تا برای راه اندازی پایگاه و تامین نیروها و آمبولانس هزینه شود.

بیمارستان های خصوصی همراهی کنند

اما در تعطیلات نوروزی، خدمات رسانی بیمارستان های خصوصی چگونه خواهد بود؟ به گفته عضو کمیسیون بهداشت مجلس بخش های خصوصی هم باید بخش دولتی را همراهی کنند. عباسی می گوید: اگرچه بیشترین مسئولیت بر عهده بیمارستان های دولتی قرار داده شده است اما همراهی بخش های خصوصی در این امر انسانی و خداپسندانه به ویژه در چنین شرایطی بسیار مهم و ضروری است بنابراین نه تنها بیمارستان های دولتی بلکه بیمارستان های خصوصی هم باید برای ارائه مطلوب خدمات رسانی با بخش دولتی همراهی کنند. رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور نیز اظهار می کند: بیمارستان های خصوصی باید با ظرفیت حداقل ۳۰ درصد فعالیت روزانه فعال باشند. ضمن آن که بخش اورژانس بیمارستان های خصوصی هم در ایام تعطیل خدمات رسانی خواهد داشت.

حضور اجباری پزشک متخصص

در تعطیلات نوروز به واسطه افزایش مسافرت های بین  شهری زمینی و افزایش شمار قربانیان ناشی از تصادفات جاده ای، پایگاه های اورژانس بسیاری در بین راه ها و جاده ها احداث می شوند و همین امر باعث شده تا توجیه قابل قبولی برای حضور نیافتن متخصصان در کلیه بیمارستان های داخل شهری ارائه شود اما گاهی این گونه به نظر می رسد که حضور نداشتن این پزشکان به این دلیل است که ترجیح می دهند ایام عید را در کنار خانواده سپری کنند. یکی از انترن های بیمارستانی دولتی در این باره می گوید: به نظر نمی رسد حضور پزشک متخصص در هر شرایطی در بیمارستان ضروری باشد به ویژه آن که پزشکان متخصص با ما هماهنگ هستند و تلفن آن ها در همه زمان ها در دسترس است تا در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی، اطلاعات لازم مربوط به بیماری را به انترن ها یا پرستاران بدهند. بنابراین نباید اجباری به حضور فیزیکی آن ها در بیمارستان باشد. این درحالی است که پاسخ رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور حکایت از الزام حضور پزشک متخصص در بیمارستان ها دارد. طالبیان درباره برنامه ریزی هایی که برای مراکز درمانی در نوروز ۹۳ در نظر گرفته شده است می گوید: این برنامه ریزی ها برای بیمارستان های مختلف متفاوت است.

دستورالعمل برای بیمارستان هایی که بالای ۳۰ هزار ورودی در سال دارند این است که باید پزشک متخصص مقیم در بیمارستان حضور داشته باشد. این امر برای صد درصد بیمارستان های کلان شهرها انجام شده اما هنوز در شهرهای کوچک پوشش صد درصدی ندارد. وی البته وعده می دهد با پی گیری های وزیر بهداشت و درمان و با افزایش بودجه سال ۹۳ در این بخش، کمبودهای فعلی جبران شود. رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور تاکید می کند: چنان چه بودجه ای که تاکنون مصوب شده به بخش درمان تخصیص پیدا کند وضعیت ما بسیار بهتر خواهد شد. وی خاطرنشان می کند: یکی از سیاست هایی که به منظور کم شدن مشکلات بیمارستان ها اتخاذ شده است حضور پزشک متخصص مقیم در بیمارستان هاست. این پزشک مقیم در بخش اورژانس، باید متخصص اورژانس و در غیر این صورت جراح یا پزشک داخلی باشد. اما در هر شرایطی یک پزشک باید پاسخ گوی مردم باشد. وی ادامه می دهد: در بخشنامه ای که توسط وزیر بهداشت و درمان به کل روسای دانشگاه ها ابلاغ شده آمده است که در ایام نوروز تمام بخش های پاراکلینیکی، آزمایشگاه ها و بخش های رادیولوژی و سونوگرافی باید به صورت صد درصد فعال باشند و به مردم خدمات ارائه دهند. ضمن آن که تاکید شده است تخت های ویژه در بخش آی سی یو و سی سی یو باید با ظرفیت صد درصدی آماده ارائه خدمات باشد. طالبیان همچنین اعلام می کند که برای پاسخ گویی به مشکلات احتمالی مردم در مراکز درمانی نظام پاسخ گویی به شکایات در نظر گرفته شده است به نحوی که وقتی مردم می توانند از طریق تلفنی که در همه بیمارستان ها در نظر گرفته شده است مستقیم بامعاونت درمان، قسمت پاسخ گویی به شکایات ارتباط برقرار و مشکلات خودرا مطرح کنند.

توصیه های ضروری

یکی از تسهیلاتی که در سفرهای نوروزی به مردم ارائه می شود علاوه بر توجه به مسائل رفاهی، تفریحی و گردشگری، ارائه خدمات در زمان بحران و حوادث و حتی اقدامات پیش گیرانه است. عباسی در این باره می گوید: امنیت در جاده ها، وجود پلیس راه، پیش گیری از ترافیک، وجود مراکز فوریتی و حوادث، فعال بودن هلال احمر، مراکز فوریتی درمانی، بیمارستان ها و مواردی که مردم و مسافران در جاده و شهرها دارند و اختصاص اماکنی برای استراحت و پیش گیری از تخلفات از خدماتی است که باید در تعطیلات نوروز به مردم ارائه شود. ضمن آن که حوزه بهداشت و درمان هم وظایفی را برعهده دارد از جمله آموزش مسائل بهداشتی در تفرج گاه ها و رعایت مسائل بهداشتی در مواد غذایی و جلوگیری از فروش مواد غذایی فاسد در رستوران ها که این اقدامات با نظارت بیشتر بر مواد غذایی انجام می شود و البته به موازات آن هم باید به مردم اطلاع رسانی شود. رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور نیز از تمهیدات مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور در طرح امداد نوروزی سال ۱۳۹۳ می گوید.

طالبیان با بیان این که ارائه خدمات پزشکی و امداد رسانی و آمادگی اورژانس پیش بیمارستانی طرح امداد نوروزی ۹۳ از صبح روز دوشنبه ۲۶ اسفند ۱۳۹۲ آغاز و صبح روز ۱۶ فروردین ۹۳پایان می یابد می گوید: با توجه به افزایش چشمگیر بار ترافیکی در جاده های کشور و لزوم پیش بینی تمهیدات لازم برای پاسخ گویی به حوادث پرخسارت ترافیکی، اتوبوس آمبولانس های تحویل شده در حالت آماده باش قرار می گیرند و به منظور هدایت بیماران احتمالی به مراکز درمانی و سرویس های تخصصی مناسب، ستاد بحران در EOC با همکاری ستاد هدایت و اطلاع رسانی و دبیرخانه ستاد حوادث غیر مترقبه تشکیل می شود. وی ادامه می دهد: تعداد پایگاه های اورژانس کشور برای خدمات رسانی به مردم ۲۰۸۶ عدد است که از این تعداد ۸۱۰ پایگاه شهری و یک هزارو ۲۷۶ پایگاه جاده ای است و ۱۴ هزار و ۶۹۱ تکنسین اورژانس ۱۱۵ برای امدادرسانی به مصدومان و بیماران و ۳۰۴۰ آمبولانس، ۴ فروند بالگرد امداد، ۵۶ اتوبوس آمبولانس و ۲۱۳ ایستگاه سلامت در تمام مدت اجرای طرح مذکور در آماده باش کامل قرار خواهند داشت.

آمبولانس های اورژانس ۱۱۵ نیز به منظور اطلاع رسانی و سرعت دهی در امر امدادرسانی و افزایش امنیت خاطر مسافران به صورت پررنگ در حاشیه جاده ها مستقر خواهند بود. وی می افزاید: علاوه بر این اکیپ های اورژانس ۱۱۵ در پایانه های مسافربری پررفت و آمد و اصلی در مراکز استان ها و همچنین پایگاه های مستقر در فرودگاه ها در ایام نوروز مستقر خواهند بود به طوری که حضور نیروهای بهداشت و درمان برای ارائه خدمات به مسافران محسوس خواهد بود. رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی کشور توصیه هایی هم برای مردم در زمان بروز حادثه دارد، طالبیان می گوید: مردم در صورت نیاز به خدمات فوریت های پزشکی با شماره ۱۱۵ تماس بگیرند و برای کمک به مصدوم یا بیمار شرح حال اولیه را به کارشناس مربوطه ارائه کنند.

ضمن آن که برای کاهش زمان حضور کارشناسان اورژانس ۱۱۵ بر بالین بیمار، در اعلام آدرس محل حادثه یا منزل از علایم واضح و نشانه های مشخص در مسیر استفاده کنند. در صحنه حادثه تا حد امکان مصدوم را جابه جا نکنند. مگر در صورت وجود خطر جدی و تهدیدکننده مثل انفجار یا سقوط. از ازدحام در محل حادثه و رانندگی در خطوط ویژه نیروهای امدادی خودداری کنند و مسیر خودروی امدادی را باز نگه دارند. تذکرات و دستورات تلفنی کارشناسان ۱۱۵ را تا رسیدن گروه های امدادی به دقت اجرا کنند. ضمن آن که هنگام بروز حوادث جاده ای از تجمع در اطراف محل حادثه خودداری کنند یا در صورت انتقال مصدوم با وسایل نقلیه دیگر در اولین فرصت اورژانس ۱۱۵ را باخبر کنند. وی تاکید می کند: مردم در زمان بروز حادثه اصرار بر انتقال سریع بیمار نداشته باشند ضمن آن که تشخیص اعزام بیمار با آمبولانس به عهده ماموران و پزشک اورژانس ۱۱۵ است.

اگرچه در ایام عید وزارت بهداشت با تمام قوا و امکانات درمانی تلاش می کند شرایط لازم را برای درمان هر چه سریع تر مجروحان تصادفات جاده ای یا درمان بیماران فراهم کند ولی آن چه مهم است کیفیت اقدامات درمانی در پایگاه ها و بیمارستان هاست تا شاید مردم بدون نگرانی از بروز حوادث و اتفاقات احتمالی ایام نوروز را بی دغدغه بگذرانند.