سلامت نیوز : جنگل‌های بلوط زاگرس و وضعیت نامناسب آن، یکی دیگر از دیگر نقاط ضعف این روزهای محیط زیست کشور است. زاگرس ایران همواره به درختان بلوطش معروف بوده و هست، درختی که برخلاف همیشه انسان در کاشت آن نقشی ندارد بلکه سنجاب ایرانی دانه آن را به عنوان آذوقه در زمین دفن می‌کند و سپس از یاد می‌برد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه قانون، دانه بلوط در بهار از زیر خاک جوانه زده و سبز می‌شود و ادامه این روند به پیدایش جنگل‌های بلوط می‌انجامد. با این حال آنچه به دست طبیعت به وجود آمده را بی تدبیری انسان از بین می‌برد. جنگل‌های بلوط نیز این روزها حال درستی ندارند.

کارشناسان معتقدند که فرآیند زوال این درختان آغاز شده و لازم است با سیاست‌های علمی و عملی مناسب، به سرعت این روند را متوقف کرد.

اسماعیل کهرم، مشاور رئیس سازمان محیط زیست در امور منابع طبیعی ، معتقد است که طرح احیای جنگل‌های زاگرس در زمینه حفظ و صیانت از درختان بلوط، یک طرح عظیم بین المللی است و در منطقه‌ای به طول 1000 کیلومتر و عرض 200 کیلومتر که پوشیده از درختان بلوط است اجرا خواهد شد.

وی معتقد است:اگر این طرح با شکست مواجه شود به تخریب جنگل‌های بسیار با ارزش زاگرس می‌انجامد. اما من به موفقیت این طرح بیش از آن امیدوارم که به شکستش بیندیشم.

  نابودی 18 میلیون اصله بلوط

«وسعت جنگل‌های بلوط نسبت به گذشته بر اثر عوامل مختلف کم شده و اکنون در استان کرمانشاه فقط 527هزار هکتار از این جنگل باقی‌مانده است.» این را 6 ماه قبل مدیرکل منابع طبیعی کرمانشاه اظهار داشت و با اشاره به اینکه عوامل انسانی نظیر آتش‌سوزی عمدی و غیرعمدی، قطع درختان، استفاده از جنگل به عنوان مرتع دام و بهره‌برداری از جنگل‌ها با تغییر کاربری برای نیازهای شخصی چند مورد از عوامل از بین رفتن این جنگل هاست، اظهار داشت که سایر عوامل تهدید‌کننده از بین رفتن جنگل‌های بلوط در غرب کشور به تغییرات آب و هوایی بر می‌گردد که تغییرات اقلیمی سبب خشکیده شدن درختان بلوط شده است. در واپسین روزهای سال 92 نیز کارشناسان خبر از نابودی 18 میلیون اصله درخت بلوط دادند.آن‌ها معتقدند حساسیتی که لازمه رسیدگی به جنگل‌های بلوط است وجود ندارد با وجود اینکه 40 درصد از آب مورد نیاز کشور از رویشگاه‌های زاگرسی استحصال می‌شود.

مسئولان معتقدند که در حال حاضر یک ششم جنگل‌های زاگرسی کشور آلوده به بیماری ذغالی بلوط بوده و از این یک میلیون هکتار نیز، 300 هزار هکتار با آلودگی بیش از 50 درصد در وضعیت بحرانی قرار دارند. از سوی دیگر عدم زادآوری ،کاهش تراکم حجم تاج پوشش، پایین آمدن سطح تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، وقوع سیلاب‌ها، افزایش دمای هوا، وقوع پدیده ریزگردها و گرد و غبار، کاهش ذخیره نزولات جوی و افت ذخیره آب‌های زیرزمینی ، باعث شده تا این جنگل‌ها به‌سوی جنگل‌های پیر سوق داده شوند که در چنین وضعیتی ضربه پذیری آنها در مواجهه با استرس‌های محیطی چندین برابر است. براساس آخرین آمار موجود، مناطق آلوده شده عمدتاً در استان‌های فارس ،ایلام، لرستان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویر احمد و خوزستان پراکنش یافته است. آمار اعلام شده در استان‌های مذکور نشان ازبحرانی بودن سطح قابل توجهی از جنگل‌های بلوط دارد.

  خشکسالی، انسان، آفت، تهدیدی برای بلوط زاگرس

کهرم با اشاره به اینکه درختان زاگرس به بهانه‌های مختلف از قبیل حمله آفات، سن درختان، عوامل محیطی و موضعی مانند رطوبت، و عوامل انسانی از بین رفته اند، اظهار داشت: «مجموعه عوامل در سرنوشت جنگل‌های بلوط زاگرس دخیل هستند. از آفت گرفته تا آن هایی که حدود یک سال و نیم پیش آمدند برای گازکشی و 14 هزار اصله درخت را از بین بردند. در کنار این موارد خشکسالی را هم نباید از یاد ببریم.»

مشاور رئیس سازمان محیط زیست در امور منابع طبیعی، در ادامه به نقش خشکسالی در فرآیند زوال جنگل‌های بلوط اشاره کرد و با اشاره به اینکه یک سوم آب فلات ایران توسط جنگل‌های زاگرس تامین می‌شود و از 420 میلیارد متر مکعب آبی که ما در سال در ایران داریم، یک سومش در این منطقه می‌بارد و وارد سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود، گفت: «ما سال‌ها است که دچار خشکسالی هستیم. بنابر این میزان آب در دسترس درختان زاگرس هم کاهش یافته. هم چنین هر چند وقت هم تکه‌ای از آن مورد هجوم قرار می‌گیرد. یا درخت‌هایش را برای ذغال‌سازی قطع می‌کنند یا در شیب‌ها شخم می‌زنند و مراتع شیب دار را از بین می‌برند که بلافاصله به فرسایش خاک و از بین رفتن درخت‌های بلوط منجر می‌شود. مجموعه این عوامل به اضافه بی‌توجهی ما و ندانستن ارزش جنگل‌ها منجر به این وضع شده.»

  طرح زاگرس، بهره برداری پایدار

«طرح زاگرس، طرحی است در سازمان حفاظت از محیط زیست که هدف ما از آن صیانت و حفاظت از جنگل‌ها خواهد بود.» کهرم با اشاره به طرح زاگرس به عنوان راهکاری برای جلوگیری از نابودی جنگل‌های بلوط زاگرس، دانست و گفت: ما باید بتوانیم از ظرفیت‌های بالقوه منطقه زاگرس استفاده کنیم و در عین حال از آن محافظت کنیم. مثلا برای توریسم و جهانگردی طرح بدهیم. برای مصارف چرا و دامداری طرح بدهیم،  شهرهایی که در اطراف است باید در عین حفاظت بهترین استفاده را از چوب‌ها برای صنعت داشته باشند.

طرح زاگرس برای بهره برداری «پایدار» از مناطق زاگرس  برنامه ریزی شده. بنابر این اگر این طرح با شکست مواجه شود به تخریب جنگل‌های بسیار با ارزش زاگرس می‌انجامد، اما در صورت کسب نتیجه ما زاگرسی داریم که تمام مبانی بهره برداری و استفاده از آن پایدار خواهد بود و نسل‌های آینده نیز خواهند توانست از آن استفاده کنند. من به موفقیت این طرح بیش از آن امیدوارم که به شکستش بیندیشم.

  جلوگیری از زوال بلوط

کارشناسان معتقدند که بهترین راه کنترل زوال بلوط و جلوگیری از آن، داشتن درختانی سالم، شاداب و قوی است. ایسنا نوشته که در گونه‌های حساس به زوال، درختان باید در سن 30 تا 40 سالگی تنک شوند و در سن 70 سالگی گلازنی شوند. تنک کردن باید از اواخر تابستان تا زمستان انجام شود تا از زخم شدن درختان باقی‌مانده اجتناب گردد و زمینه حمله آفات و امراض فراهم نشود. کاشتن گونه‌های سازگار به منطقه و مقاوم به خشکی، در جلوگیری از ابتلای به زوال موثر است. حذف و برداشتن درختان پیر، ضعیف و در حال مرگ ممکن است حمله قارچ‌ها و حشرات را کاهش دهد یا به تاخیر بیندازد. بهتر است ترکیبی از گونه‌ها و اندازه‌های مختلف درخت را در توده جنگلی مان داشته باشیم. داشتن بیش از 25 درصد از یک گونه در ترکیب توده جنگلی، خطرپذیری ابتلای به زوال را افزایش می‌دهد.