سلامت نیوز: یک فلوشیپ جراحی و ترمیم سوختگی با بیان اینکه بارها شاهد درمان ها و باورهای غلط توسط بیمار و حتی پزشک وی می باشیم عنوان کرد: در ایران سوختگی با از بین بردن بیش از 200 هزار سال عمر مفید در هر سال رتبه سیزدهم بار بیماری را دارد، در بین حوادث غیرعمد، سوختگی بعد از حوادث ترافیکی و سقوط رتبه سوم را از نظر بار بیماری دارد. در مراقبت و درمان سوختگی با استانداردهای جهان فاصله داریم.
به گزارش سلامت نیوز، دکتر محمد رضا مبین، متخصص جراحی عمومی، فلوشیپ جراحی و ترمیم سوختگی، کارشناس مدیریت دانش بالینی سوختگی و عضو ارشد مرکز تحقیقات سوختگی ایران می باشد، وی فردی پر انرژی و پر تلاش بوده که در چند سال اخیر عمده تمرکز خود را در بهبود کیفیت درمان سوختگی نهاده است، وی عضو فعال بسیج جامعه پزشکی گیلان و مدرس دانشگاه می باشد . ایشان مطالب جالب و زیادی برای گفتن دارد.
- آقای مبین لطفا در ابتدا خودتان را معرفی کنید
با سلام ، اینجانب محمد رضا مبین فرزند خطه سرسبز گیلان که دوره تخصصی جراحی عمومی خود را در دانشگاه تهران و بیمارستان شریعتی طی کردم و پس از گذراندن دوره طرح تخصصی در استان بوشهر، در امتحان فلوشیپ شرکت کردم و پس از قبولی در دانشگاه ایران و طی دوره آن در بیمارستان مطهری و حضرت فاطمه مدرک فلوشیپ خود را گرفتم.
-تا آنجا که من اطلاع دارم، افراد کمی مدرک شما را دارند
بله، تعداد افرادی که در سطح کشور مدرک فوق تخصصی سوختگی را دارند به اندازه انگشتان دو دست نیست
- به نظر شما علت این امر چیست؟
در حقیقت این مساله دارای دو جنبه مهم می باشد.جنبه اول ظرفیت جذب سالانه این مدرک در سطح کشور می باشد که سالانه تنها دو نفر می باشد این در حالی است که در حال حاضر 10 قطب سوختگی و 45 مرکز سوختگی در سطح کشور وجود دارد و در بسیاری از این مراکز، جراح تعلیم دیده سوختگی وجود ندارد.مساله دوم عدم انگیزه در جراحان برای ادامه تحصیل در رشته سوختگی می باشد. رشته سوختگی قوای جسمی و روحی بالایی نیاز دارد و دیدن فوت تدریجی قربانیانی که کم نیز نیستند و در برخی موارد کاری از دست ما بر نمی آید زجر آور است.
- مگر آمار سوختگی در کشور چقدر است؟
بر اساس آمار معتبر سازمان ثبت آمار و ارقام کشوری، سالانه حدود 300 هزار ایرانی برای مداوا و درمان صدمات سوختگی خود به یک مرکز درمانی، بهداشتی مراجعه می کنند، از این تعداد 24 هزار بستری در مراکز مختلف و 3 هزار فوت در سال (حدود 4 در هر 100 هزار انسان میرایی در سال) گزارش شده است.
- با این حساب سوختگی در کشور بار مالی زیادی باید داشته باشد؟
همینطور است در دنیا سالانه حدود 10 میلیون سال عمر مفید به علت سوختگی از بین میرود. در ایران نیز سوختگی با از بین بردن بیش از 200 هزار سال عمر مفید در هر سال رتبه سیزدهم بار بیماری را دارد، مصدوم سوختگی بدلیل معلولیتی که بدنبال سوختگی در وی ایجاد می شود سالها قادر به کار کردن نمی باشد همچنین در بین حوادث غیرعمد، سوختگی بعد از حوادث ترافیکی و سقوط رتبه سوم را از نظر بار بیماری دارد.
-آیا این همه بار مالی ناشی از حوادث سوختگی را می توان کاهش داد ؟
بله، بار مالی و جسمانی ناشی از حوادث سوختگی بر اساس شدت و وسعت سوختگی اولیه و مراقبتهای صحیح درمانی بعدی تعیین میگردد.در صورتی که بیمار به خوبی تشخیص، احیاء و درمانهای لازم برای وی انجام گردد مطمئنا نتایج بسیار بهتری خواهیم داشت.
- پس به نظر شما در حال حاضر درمان سوختگی در ایران جایگاه خوبی ندارد؟
من معتقدم درمان سوختگی در ایران نیاز به ارتقاء بیشتر و بیشتر دارد. اگرچه در حال حاضر نسبت به کشورهای همسایه و آسیایی از نظر مراقبت و درمان سوختگی وضعیت نسبتا خوبی داریم ولی مراقبت و درمان سوختگی در ایران با استاندارد های جهان فاصله زیادی دارد. بیش از80% حوادث سوختگی با آگاهی، آموزش و دانش کافی قابل پیشگیری می باشند و با آموزش و آگاهی خانواده ها،والدین و کودکان در مقاطع مهد کودک و مدارس جلوی بسیاری از حوادث سوختگی را می توان گرفت.
-آموزش خانواده ها چه تغییری در سیر صدمات سوختگی ایجاد می کند
در تعیین شدت سوختگی 2 عامل نقش اساسی دارند درجه حرارت عامل سوزاننده و مدت تماس با بدن، در صورت آموزش صحیح به خانواده ها می توان مدت زمان تماس عامل سوزاننده به بدن را کاهش داد.
مثلا بارها ما شاهد هستیم فردی که دچار سوختگی شده در حالی که لباس وی مشتعل شده شروع به دویدن می کند این عمل باعث گسترش هرچه بیشتر سوختگی در وسعت و عمق میگردد. به خاطر داشته باشیم که هر ثانیه تماس با سوختگی کمتر باشد شدت و عمق سوختگی کمتر شده و نتایج درمانی بسیار مطلوبتری خواهد داشت
-دانشگاهها چگونه می توانند نقش خود را در بهبود کیفیت درمان انجام دهند؟
در صورت بروز حوادث سوختگی، خط اول درمان که مصدوم به آن مراجعه می کند معمولا مراکز بهداشتی و درمانی، خانه های بهداشت و مراکز عمومی می باشد. این در حالی است که متاسفانه فارغ التحصیلان رشته پزشکی عمومی دانش و آگاهی کافی در خصوص مراقبت و درمان سوختگی را در طول دوره تحصیل کسب نمی کنند. به یاد داشته باشیم حدود 90% صدمات سوختگی به صورت سرپایی درمان شده و معمولا تعداد زیادی از آنها به مراکز تخصصی و فوق تخصصی حداقل در روزهای اول حادثه مراجعه نمی کنند. بارها و بارها ما شاهد درمانها و باورهای غلط توسط بیمار و حتی پزشک وی می باشیم. مثلا برای درمان سوختگی های درجه 2 سطحی بیمار از آرد، سفیده تخم مرغ، پیاز رنده شده و تکه های سیب زمینی و خمیر دندان استفاده می کند و وقتی به پزشک عمومی مراجعه می کند تقریبا در اکثر مواردکپسول سفالکسین، محلول شستشوی بتادین و پماد سیلور سولفادیازین تجویز میگردد. این در حالی است که سوختگی در روزهای اول سوختگی نیاز به آنتی بیوتیک خوراکی ویا حتی تزریقی ندارد، شستشوی زخم با بتادین سبب واکنش التهابی و تشدید صدمه سوختگی میگردد و پماد سیلور سولفادیازین برای سوختگی های درجه 1 و 2 سطحی که جوانه های اپی تلیالی سالم دارند توصیه نمی گردد
- با این اوصاف درمان سوختگی در برخی موارد صحیح انجام نمی گردد؟
همینطور است، نگاه کنید باورها و خرافه های غلطی که در زمینه سوختگی وجود دارد و نسل به نسل گفته و شنیده می شود ناشی از همین عدم درمان صحیح و مناسب می باشد، یکی از نزدیکان از تجربه ناموفق درمان سوختگی خود توسط پزشک می گوید و دیگری باورهای غلط را گسترش میدهد. البته لازم است دقت داشته باشیم که در آسیب های پوستی مانند سوختگی دوره بهبودی فاز حاد 2 تا 3 هفته و دوره مزمن چندین ماهه است و هر قسمت از این مراحل، مراقبت و درمان خاص خود را نیاز دارد مثلا بارها بیمار به ما مراجعه می کند و ذکر می کند چند ماه قبل دچار سوختگی با مایع داغ شده است و پس از مدت کوتاهی بهبود یافته و دیگر توجهی به آن نداشته، اما حالا با گذشت چند ماه متوجه لک و تغییر رنگ پوست شده است. این موارد همگی نیازمند پیگیری بیمار و درمان صحیح پزشک در تمام مراحل دارد.
- آیا دانشگاههای علوم پزشکی در زمینه درمان سوختگی، آموزش لازم را به دانشجویان خود میدهد؟
من با تمام وجودم اعتقاد دارم که آموزش سوختگی در سطح کشور نیاز به بازنگری دارد، همین الان که من با شما صحبت می کنم در بسیاری از مراکز دانشگاهی کشور هیچ دوره آموزشی عملی برای کارآموزان و کارورزان پزشکی در نظر گرفته نشده است. این در حالی است که میزان بروز سوختگی در کشور و دنیا بالاست و همه ما در طول زندگی بارها و بارها صدمات سوختگی را خود یا خانواده ویا دوستان تجربه کرده ایم.
مهمترین زمان در درمان سوختگی، همان لحظات اولیه بروز حادثه است که بیمار به ما مراجعه نمی کند و این پزشکان مراکز و خانه های بهداشت هستند که مسوولیت درمان و اقدامات حیاتی احیاء اولیه را تا اعزام آنها به مراکز تخصصی به عهده دارند. حتی نوع سرمی که در ساعات اولیه سوختگی باید تجویز گردد با سایر موارد تروما فرق دارد و مداخلات درمانی اولیه بسیار حساس و حیاتی می باشد.
لازم است یک الگو و قالب مشخص برای مراقبت و درمان سوختگی در سطح کشوری و همچنین با توجه به ابزار و ویژگیهای هر استان بصورت بومی سازی تهیه و اجرا گردد.
- حرف آخر ؟
کشور ما ایران مهد ایثار و فداکاری و دارای فرهنگ اسلامی غنی می باشد، متاسفانه عمده بیمارانی که دچار سوختگی می شوند وضعیت مالی مناسبی ندارند و حتی قادر به خرید دارو، پانسمان و لباس سوختگی خود نمی باشند و پس از سوختگی نیز گاه دچار معلولیت شده، امرار معاش برایشان سخت می شود. امیدوارم مسوولین و سازمانهای بیمه از مصدومین سوختگی در تمامی مراحل درمان، حمایت کنند تا طبق فرمایش مقام معظم رهبری، بیمار دردی به جز درد بیماری نداشته باشد.
لازم بذکراست دکتر محمد رضا مبین عضو فعال بسیج جامعه پزشکی گیلان و مدرس دانشگاه می باشد.
نظر شما