آقای عبدی سومین جلسه ای است که به مشاور مراجعه می کند. او سال آینده کنکور دارد و به دنبال این است که با یک برنامه ریزی صحیح، نهایت استفاده را از وقت و توانایی هایش ببرد تا در کنکور بهترین نتیجه را بگیرد.

او معتقد است که مشاوره در زندگی لازم است و انسان برای هر کاری باید از مشاور استفاده کند. عبدی درباره تاثیر این 3 جلسه مشاوره هم می گوید: فکر می کنم حداقل باید 4 یا 5 جلسه دیگر به مشاور مراجعه کنم تا نتیجه مطلوب را بگیرم، البته تاکنون نیز مشاوره تاثیرات مثبتی روی میزان و نحوه مطالعه ام داشته است.

خانم رضایی که به همراه دخترش برای مشاوره ازدواج به مرکز مشاوره مراجعه کرده است، با ناراحتی از اتاق مشاور خارج می شود. این مادر و دختر معتقدند در حالی که برای پنجمین جلسه به این مشاور مراجعه کرده اند، هنوز به نتیجه ای نرسیده اند و مشاور هر بار به آن ها می گوید که باید حداقل 10 جلسه بیایند تا به نتیجه برسند! خانم رضایی ادامه می دهد که در این 5 جلسه، من و دخترم هیچ نکته جدیدی نشنیدیم و تنها یک سری مطالب کلی به ما توضیح داده شد که قبلا تمام این مطالب را می دانستیم.

او درباره هزینه های مشاوره هم می گوید: جلسه ای 65 هزار تومان برای 45 دقیقه به این مشاور پرداخت کرده ایم که به نظرم زیاد است.

پدر و مادری که در حال وارد شدن به یک مرکز مشاوره هستند، برای پیدا کردن راه درمان استرس پسرشان به این مرکز مراجعه کرده اند. آقای حسینی که برای اولین بار است به مشاور مراجعه می کند، می گوید تا حالا تمام مشکلات زندگی ام را خودم حل می کردم ولی پسرم به راهنمایی های من توجه نمی کند و اصرار دارد که برای رفع مشکلش به مشاور مراجعه کنیم. او در پاسخ به این که اگر از راهنمایی های مشاور ناراضی باشد، باید چه کار کند می گوید: نمی دانم! فکر نکنم کاری بتوان انجام داد به جز این که اعتراض خودمان را به همان مشاور بگوییم.

خانم جهانی برای حل مشکل کم خوابی پسر 8 ساله اش به مشاور مراجعه کرده است. او 3 سال پیش هم برای یک مشکل شخصی به چندین مشاور مراجعه کرده ولی هیچ جوابی نگرفته بود. وی برای هر جلسه مشاوره 40 هزار تومان پرداخت می کند اما معتقد است که چون هیچ نظارتی بر کار مشاوران وجود ندارد، بعضی از آن ها اصلا توانایی مشاوره ندارند و مراجعان آن ها که پاسخ درستی دریافت نکرده اند در آینده کلا قید مشاوره رفتن را می زنند.

دکتر حسین حسن آبادی، نایب رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره خراسان رضوی درباره مراجعه مردم به مشاوران می گوید: هرچند مردم تا زمانی که برای شان مشکلی به وجود نیاید، به مشاور مراجعه نمی کنند ولی از لحاظ حرفه ای مشاوره در 3 سطح انجام می گیرد.

سطح اول، پیشگیری است و به افراد توصیه می شود قبل از این که برای شان مشکلی پیش بیاید با مراجعه به مشاوران متخصص از به وجود آمدن مشکلات پیشگیری کنند؛ به طور مثال دختر و پسر، قبل از ازدواج بهتر است به مشاور مراجعه کنند تا بعد از ازدواج با مشکلات کمتری مواجه شوند. در سطح دوم، افراد به مشکل برمی خورند و به مشاور مراجعه می کنند تا مشکل شان را حل کنند و در سطح 3، مشکلی به وجود آمده است و امکان رفع آن وجود ندارد و در این حالت مراجعه به مشاور به این دلیل است که اوضاع از وضعیت بد موجود، بدتر نشود.

وی درباره گرایش های رایج مشاوره که مردم باید درباره آن اطلاعات داشته باشند تا با توجه به تخصص مشاوران به آن ها مراجعه کنند، می افزاید: مشاوره خانواده، مشاوره تحصیلی، مشاوره درمان بخشی برای سازگاری با بیماری ها، مشاوره تربیت کودک، مشاوره رفتار با کودکان استثنایی و مشاوره روان شناسی بالینی و عمومی، مشاوره هایی هستند که مردم با توجه به مشکل شان می  توانند به آن ها مراجعه کنند. به عنوان مثال مردم در حوزه اختلالات و بیماری های روانی مثل وسواس یا افسردگی باید به روان شناس بالینی مراجعه کنند و مشاوره بگیرند.

دکتر حسن آبادی در پاسخ به این که چرا تعدادی از مشاوران در حوزه هایی مشاوره می دهند که در تخصص شان نیست، می گوید: بعضی مشاوران گروه بندی های تخصصی ذکر شده را به خاطر مسائل مالی یا شهرت قبول نمی کنند. مثلا یک روان شناس عمومی در حوزه خانواده فعالیت می کند در صورتی که باید تحصیلات مرتبط و مجوز کار عملی داشته باشد و ندارد. در حال حاضر ما 3 دسته مشاور در کشور داریم. یک دسته افرادی هستند که تحصیلات مرتبط با مشاوره ندارند و اسم خودشان را مشاور گذاشتند. این افراد صلاحیت حرفه ای ندارند ولی چون این روزها مشکلات مردم زیاد است، با تبلیغات مردم را به سمت خودشان می کشند و به آن ها مشاوره می دهند. یک دسته دیگر مشاورانی هستند که از رشته های مرتبط مشاوره و روان شناسی از دانشگاه دانش آموخته شده اند اما مجوز لازم برای مشاوره به مردم را ندارند. دسته سوم هم مشاورانی هستند که با تحصیلات مرتبط (حداقل مدرک فوق لیسانس) از تنها متولی خدمات مشاوره یعنی سازمان نظام روان شناسی و مشاوره، مجوز لازم برای مشاوره را دارند. در واقع این دسته از سازمان پروانه کار گرفته اند. مردم توجه کنند که این مشاوران باید حتما تابلو داشته باشند و نشان سازمان روی مجوز آن ها دیده شود.

او درباره این که مشاورانی که از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره پروانه کار دارند، باز هم به تعرفه سازمان پایبند نیستند، افزود: من هم فکر می کنم که 95 درصد مشاوران این تعرفه ها را اجرا نمی کنند. دلیلش هم این است که این مبلغ را سازمان بر اساس حداقل ها در نظر گرفته است.

این مشکل وجود دارد و باید هرچه زودتر حل شود و راهش هم این است که سازمان تعرفه ها را واقعی تر کند. البته هر سازمانی برای مراکز مشاوره اش نرخ های خودش را ارائه می دهد و ما کنترلی روی آن ها نداریم.

وی در بخش دیگری از گفت وگوی خود تعرفه قانونی روان شناسان و مشاوران در سال ۹۲ را اعلام می کند که در جدول ملاحظه می کنید.

نایب رئیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره خراسان رضوی درباره این که مردم باید اعتراضات مالی و کیفی خود از مشاوران را به کجا ببرند، می گوید: تا یک سال قبل سازمان های مختلف مجوز دفتر مشاوره می دادند اما طبق قانون در حال حاضر تنها مرکز مجاز برای مجوز دادن به مشاوران، سازمان نظام روان شناسی و مشاوره است. البته مراکزی که قبلا از سازمان های مختلف مثل بهزیستی، آموزش و پرورش و ... مجوز گرفته اند همچنان مشغول به فعالیت هستند.

اگر مراجعه کننده از مرکز مشاوره ای شکایت داشته باشد، باید به همان سازمان مراجعه کند و مشاوران هم باید به سازمان مربوطه پاسخگو باشند اما مشاورانی که مجوز ندارند و تحت نظر هیچ سازمانی نیستند، به هیچ فردی پاسخگو نیستند و اگر مراجعی با مشاوره آن ها مشکل داشته باشد باید از روال حقوقی شکایت و با مراجعه به دادگاه ها مشکلش را حل کند. اما اگر مراجعی از مشاورانی که از سازمان ما پروانه کار دارند، شکایت داشته باشد می تواند شکایتش را به ما ارجاع دهد. 

او درباره این که چه کسی مسئول این نابسامانی هاست، توضیح می دهد: سازمان نظام روان شناسی در نظر دارد تمام مراکز مشاوره و مشاوران را تحت یک سیستم یکپارچه نظارتی در آورد و کنترل کند. با این حال، اگر مراجعی از مشاوران مورد تایید سازمان نظام مشاوره انتقادی داشته باشد می تواند به سایت سازمان و قسمت کمیسیون تخلفات مراجعه کند و تخلف را گزارش دهد.

وی افزود: افراد در استان خراسان رضوی می توانند برای اطمینان از صلاحیت مشاوران با شماره ۰۵۱۱۸۷۸۳۰۰۸ تماس و از ما درباره آن مشاور خاص استعلام بگیرند. در تهران و دیگر نقاط کشور نیز افراد می توانند اطلاعات لازم در این باره را از طریق سایت اینترنتی www.pcoiran.ir کسب کنند. البته اگر مشاوری از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره مجوز پروانه کار داشته باشد، باید مجوز سازمان را در دفترش نصب کند.

این پروانه کار با مهر سازمان نظام مشاوره و روان شناسی نشان دهنده مورد تایید بودن مشاور است. 

دکتر حسن آبادی درباره برنامه های سازمان نظام مشاوره در سال جاری هم گفت: سازمان معتقد است که طرح پزشک خانواده الگوی خوبی برای اجرای طرح مشاور خانواده در کشور است و باید قبول کنیم که ما در مسائل حوزه روان شناسی در کشور مشکل داریم.

اگر این طرح اجرا شود و ما در کنار هر خانواده یک مشاور هم داشته باشیم تاثیر بسیار مثبتی روی سلامت روانی افراد جامعه خواهد داشت. البته این طرح بار مالی زیادی دارد و به ساختار نیاز دارد و فقط در حد یک ایده است. یکی دیگر از برنامه های مهم سازمان هم این است که خدمات مشاوره ای زیر نظر بیمه ها بیایند که سازمان به طور جدی در حال پیگیری این مسئله است.