به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، گرایش جوانان به این رشته ورزشی جذاب موجب شده كه مدیران باشگاه‌های بدن‌سازی با تبلیغات پر رنگ و آبی چون «تمرین از مبتدی تا قهرمانی»، «تمرین خصوصی زیر نظر مربیان مجرب»، «تناسب اندام با برنامه تمرین قهرمانان جهان»، علاقمندان را به سالن‌های ورزشی خود جذب كنند. تبلیغات این چنینی وسوسه فعالیت در این رشته ورزشی را برای جوانان دو چندان می‌كند. این گونه است كه در شهرهای كوچك و بزرگ كشورمان از سالن‌های كوچك و زیرزمین‌ها گرفته تا سالن‌های بزرگ و مجهز رشته بدن‌سازی با ازدحام جوانانی مواجهیم كه با ابزارهای مختلف ورزشی مشغول تمرین هستند.

با این حال هنوز از این رشته پرطرفدار بهره برداری صحیحی صورت نگرفته و بیشتر همان جنبه «زیبایی اندام» مدنظر است تا «پرورش بدن» در حالی كه اغلب ورزشكاران حرفه‌یی، تمرینات بدن‌سازی را در برنامه روزانه خود دارند، اما رویكرد عمده علاقمندان به رشته بدن‌سازی، هنوز در جهت‌های صحیح قرار نگرفته و فرهنگی غلط در این عرصه حاكم شده كه به نحوی نگران كننده و تأسف آور ورزشكاران این رشته را به مصرف مكمل‌های غیرمجاز و داروهای نیروزا و تمرینات غیراصولی سوق داده است.

بدین ترتیب كه بسیاری از جوانان، علاوه بر به كارگیری وسایل و امكانات غیراستاندارد و برنامه‌های غلط، تن به مصرف داروهای شیمیایی می‌دهند كه نه تنها باعث برآورده شدن خیالات آنها نمی‌شود،‌ بلكه بدن آنها را دچار بیماری‌های پیدا و پنهان بسیاری می‌كند.

استفاده از پروتئین‌ها، كربوهیدرات‌ها و مواد غذایی طبیعی عامل مهمی در افزایش حجم عضلات و ایجاد نیرو در ورزشكار است كه بررسی‌ها نشان می‌دهد 85 درصد پرورش اندام كاران مكمل‌های غذایی مصرف می‌كنند.

اگرچه آمارهای رسمی حاكی از آن است كه 50 درصد مكمل‌های ورزشی و غذایی از طریق قاچاق وارد كشورمان می‌شود، اما فعالان این بازار میزان قاچاق انواع مكمل‌ها را بیش از 70 درصد اعلام می كنند كه با قیمت‌های مختلف به فروش می‌رسد. استفاده از این گونه مكمل‌ها عوارض زیادی از جمله خونریزی كبدی، ریزش موی سر، بروز فشار خون و... را به همراه خواهد داشت.

به طور كلی بیش از 900 نوع مكمل در جهان تولید می‌شود كه دو سوم آن‌ها تأثیرات چندان زیادی در ورزشكاران ندارد كه در این میان كراتین مكمل غذایی رایجی است كه ورزشكاران حرفه‌یی و تازه كار مصرف می‌كنند و در انواع مختلفی چون قرص، پودر، ژل، پماد و... در كشور ما به فروش می‌رسد كه در پنج سال اخیر مصرف این مكمل در ایران و جهان به شدت افزایش یافته است.

كراتین، پودر غنی شده از گوشت است كه هر20 گرم آن معادل چهار كیلو و 600 گرم گوشت بوده و هر 300 گرم از این ماده از یازده تا پانزده هزار تومان به فروش می‌رسد و مصرف این ماده یك دوره بارگیری دارد كه در این زمان به مدت پنج روز، 20 گرم در هر روز مصرف می‌شود و بعد از پنج روز اول، مصرف به دو وعده پنج گرمی در روز می‌رسد كه نتیجه‌اش در هفته اول افزایش وزن سه تا پنج كیلوگرم است. ولی به طور كلی تأثیرات استروئیدهای تقویتی و دیگر تقویت كننده‌ها و مكمل‌های غذایی، غیر واقعی هستند و خطرات بسیار زیادی را متوجه سلامتی بدن می‌كنند كه در واقع می‌توان گفت استفاده از این گونه مواد معمولاً منجر به استفاده مزمن و شدید از دیگر داروها در‌آینده می‌شود.

سعید صفری یكی از مربیان پرورش اندام در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: كراتین مكملی است كه نسبت به دیگر مكمل‌های غذایی در بین ورزشكاران بیشتر رایج بوده كه در صورت مصرف صحیح این ماده، برای بدن ورزشكار بسیار موثر است، اما چیزی كه واضح می باشد، این است كه بعد از پایان یك دوره مصرف كراتین، مقداری از عضلات ساخته شده در بدن خود به خود از بین می‌رود.

وی با اشاره به اینكه كراتین جزو مواد دوپینگی به حساب نمی‌آید، افزود: كراتین در غذاهای طبیعی روزانه از جمله گوشت قرمز و ماهی نیز موجود است، اما مقدار آن در این گونه‌ غذاها كم می باشد و افراد برای بدست آوردن وضعیت دلخواه از آن، مجبور به استفاده از كراتین می‌شوند.

این مربی پرورش اندام ادامه داد: كراتین در سلول‌های عضلانی به شكل فسفات كراتین یافت شده كه استفاده از این نوع مكمل تنها باعث افزایش قدرت نمی‌شود، بلكه قابلیت فشار بر روی سلول‌ها را افزایش داده و باعث انتقال سریع آمینواسیدهای موجود در بدن به سمت توده‌های عضلانی در فرد می‌شود. به طور كلی استفاده از كراتین باعث ایجاد كالری نمی‌شود اما در آزادسازی سلول‌های چربی نقش بسزایی دارد.

وی اظهار داشت: ورزشكاران باید هنگام استفاده از این ماده، آب فراوانی را مصرف نمایند و میزان مصرف آب خود را روزانه از حد متوسط بیشتر نمایند، زیرا ممكن است به دلیل امتناع از این كار مشكلاتی برای سلامتی خود ایجاد كنند.

صفری با بیان این كه به دلیل نبود پزشك ورزشی در باشگاه‌ها و تیم‌ها، بسیاری از ورزشكاران به دلیل عدم آگاهی از این ماده استفاده بیش از حد می‌كنند، تصریح كرد: اگر مسوولان نظارت‌های خاصی بر باشگاه‌ها داشته باشند، حتماً مصرف بسیاری از مكمل‌ها و داروهای غیرمجاز قطع می‌شود، اما متأسفانه در استان زنجان این نظارت بسیار ضعیف بوده و به همین دلیل نیز افرادی كه از عوارض این گونه مواد شناخت كافی ندارند و به دنبال كسب درآمد هستند، اقدام به فروش این مواد می‌كنند.

وی با اشاره به اینكه ورزشكاران باید آگاهانه و زیرنظر مربی متخصص و با تجویز پزشك ورزشی از این گونه مكمل‌ها استفاده نمایند، خاطرنشان كرد: در كشورهای پیشرفته ورزشكاران تحت نظر پزشك و مربی از داروها و یا مكمل‌های خاص استفاده می‌كنند، اما متأسفانه در كشور ما به راحتی افراد داروها یا مكمل‌های خاص كه از خارج كشور وارد می‌شود و یا ساخته خود كشورمان است، تهیه نموده و بدون داشتن اطلاعاتی از ضرر و نفع آن، این مواد را مورد استفاده قرار می دهند.

رییس هیأت پزشكی ورزشی استان زنجان نیز در این زمینه به خبرنگار ایسنا گفت: بیش از 60 درصد از مربیان پرورش اندام دارای مدرك دیپلم بوده و از نظر سواد ورزشی و علم روز دنیا، اطلاعات خاصی ندارند كه این امر باعث شده در باشگاه‌ها افراد به سبك‌های قدیمی تمرین كرده و به راحتی نیز از مكمل‌های غذایی و داروها استفاده كنند.

مهدی عادل‌پور با بیان اینكه در شهر زنجان نزدیك به 50 باشگاه پرورش اندام وجود دارد، اظهار داشت: افزایش تعداد باشگاه‌ها در زنجان و بالا رفتن هزینه تجهیزات و امكانات ورزشی، باعث شده است كه كیفیت پایین آمده و هر فردی به راحتی بتواند مكمل و داروهای خاصی را به ورزشكاران بفروشد.

وی ادامه داد: بسیاری از ورزشكاران از عواقب مصرف مكمل‌ها و داروها اطلاعات خاصی ندارند و این برعهده مربی است كه دانش را در این زمینه به ورزشكاران بیاموزد.

رییس هیأت پزشكی ورزشی استان گفت: با توجه به مشكلات و عوارض جسمانی خاصی كه مصرف مكمل‌ها از جمله كراتین به بدن شخص وارد می‌كند، تاكنون با چند باشگاه ورزشی از سوی مراجع قضایی برخورد شده و برخی باشگاه‌ها نیز تعطیل گردیده اند.

دكتر صدیقه دهنایی نیز در این رابطه به خبرنگار ایسنا گفت: اگر ورزشكاران كراتین خالص مصرف كنند، عوارض جانبی خاصی به دنبال نخواهد داشت، اما اگر این ماده به مقدار زیادی در جوانان مصرف شود، عوارض كلیوی و گوارشی خاصی را به وجود می‌آورد.

وی با اشاره به اینكه متأسفانه در كشورما، اغلب افراد درك صحیحی از استفاده از كراتین ندارند، افزود: كراتین در بدن نیز به خودی خود ترشح می‌شود و افرادی كه به نوعی مشكلات كلیوی دارند، بهتر است از این ماده استفاده نكنند.

دهنایی ادامه داد: متأسفانه در شهر زنجان اكثر جوانان در باشگاه‌ها از سن 15 تا 45 سال بدون داشتن برنامه‌ریزی صحیح ورزشی از این نوع ماده استفاده می‌كنند كه اكثر این افراد، كراتین را از داروخانه تهیه نكرده بلكه از كشورهای خارجی و كانال‌های دیگر كه این ماده وارد كشور می شود، تهیه می‌كنند.

پزشك هیأت پزشكی، ورزشی استان زنجان نیز در این زمینه به خبرنگار ایسنا گفت: شایع‌ترین مكملی كه امروزه در باشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، كراتین است كه بسیاری از ورزشكاران به دلیل شناخت و گاهی نیز از سوی ناآگاهی آن را مصرف می‌نمایند.

دكتر فرهود بسنده اظهار داشت: بسیاری از ورزشكاران برای رسیدن به نتیجه زودهنگام در كنار كراتین از هورمون‌های جنسی مردانه نیز استفاده می‌كنند كه اگر فرد نابالغ باشد و از این مواد استفاده كند به مشكلاتی از قبیل بالا رفتن فشار خون، كوتاه شدن قد، بزرگی دستگاه تناسلی، عضلانی شدن بدن، ریزش موی بدن، بروز عوارض كلیوی و اختلال در خواب دچار می‌شود.

وی گفت: متاسفانه به دلیل این كه در زنجان، نظارت چندانی بر باشگاه‌ها صورت نمی‌گیرد، بسیاری از مربیان و ورزشكاران به راحتی از مكمل‌ها و داروهای غیرمجاز و غیراستاندارد استفاده می‌كنند.

بسنده تصریح كرد: برای شناخت و آگاهی هرچه بیشتر مربیان در خصوص استفاده از مكمل‌ها و داروها، كلاس‌های ویژه‌ای در سطح استان برگزار شده كه مربیان استقبال مناسبی از این كلاس‌ها كرده‌اند.

به طور كلی بسیاری از كارشناسان معتقدند، تاثیرات تقویت كننده‌های شیمیایی به ویژه كراتین در بدن غیرواقعی است و خطرات بسیاری را متوجه سلامتی بدن می‌كند.

ورزشكاران باید بدانند كه مارك‌های زیادی در بازار وجود دارد كه به تمام آن‌ها نمی‌شود اطمینان كرد و در صورت تمایل به استفاده از مكمل‌های غذایی باید حتما با پزشك متخصص مشورت نمایند تا در آینده با مشكلات عدیده‌ای مواجه نشوند.