سلامت نیوز: خانم میانسالی که نامش را نمی‌گوید، دبیر بازنشسته زیست‌شناسی است که در دوره تدریسش با بخش اهدای جسد گروه آناتومی دانشگاه تهران آشنا شده و چندی پیش کارهای قانونی‌اش را برای اهدای جسدش بعد از فوت انجام داده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه فرهیختگان، مرگ برای همه رنگ تراژیک ندارد، حداقل برای جمعیت داخل این سالن شاید درامی است که می‌تواند در خدمت بشر باشد. اینجا صحبت از مردن است اما کسی مرثیه نمی‌خواند و صحبت از اهداست، آن هم اهدای اولین و آخرین داشته انسان که همان جسم است. جماعتی که اینجا جمع شده‌اند، قرار است کالبدشان را در اختیار علم بگذارند تا شاید بعد از مرگ راهگشای دانشجویان علم پزشکی باشند تا آناتومی را نه‌تنها از روی عکس‌ها که از جسم آنها بیاموزند.
در سالن ابن‌سینای دانشکده پزشکی دانشگاه تهران دیروز مراسم تقدیر از همین افراد برگزار شد، مراسمی که متولیان اصلی آن دانشجویان پزشکی بودند که تخصص خود را مدیون کالبد این افراد خواهند بود.
خاطره‌ای 60 ساله با استخوان ترقوه
یکی از اولین دروس علم پزشکی که پایه‌ای‌ترین درس پزشکی نیز محسوب می‌شود، آناتومی است. سال 1329 دانشجوی دانشگاه تهران بودم و در اولین جلسه درس آناتومی استادم، به دانشجویان استخوان ترقوه را نشان داد و در همان حین که استاد، استخوان را بالا و پایین می‌کرد و از جوانبش برای ما می‌گفت و استخوان در کلاس آناتومی دست به دست می‌شد، توی ذهنم این سوال پیش آمد که این استخوان از آن چه کسی است؟ چه کسی جسمش را این‌گونه در اختیار دیگران گذاشته است؟
این بخشی از صحبت‌های عبدالحمید حسابی، استاد تمام دانشگاه تهران است که بیش از 82 سال از زندگی‌اش می‌گذرد. او می‌گوید: همیشه دلم می‌خواست به دیگران کمک کنم این شد که برای اهدای اعضای بدنم ثبت‌نام کردم تا در صورت مرگ مغزی اعضا و جوارحم را به نیازمندانش اهدا کنند. اما وقتی که خداوند عمر طولانی به من عطا کرد، یاد همان استخوان ترقوه درس آناتومی افتادم و تصمیم گرفتم راهی را بروم که 60 سال پیش صاحب همان ترقوه رفت. به همین دلیل کالبدم را تقدیم علم پزشکی کشورم خواهم کرد تا پس از مرگ جسمم در راه ارتقای علم پزشکی و آموزش بهتر دانشجویان مفید واقع شود.
حسابی که سال‌ها جراح عمومی بوده و هنوز هم طبابت می‌کند آناتومی را یکی از پایه‌ای‌ترین دروس علم پزشکی می‌داند که هم دانشجویان و هم استادان باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند و شفای بسیاری از بیماران را در گرو آموزش و یادگیری صحیح و مفید درس آناتومی می‌داند و می‌گوید که این درس با در اختیار داشتن کالبد واقعی انسان‌ها پیوند تنگاتنگی دارد.
اما در سالن اجتماعات ابن‌سینا، او تنها اهداکننده نیست و بیش از 70 اهداکننده دیگر جسد نیز در سالن حضور دارند که هرکدام به دلیلی به گروه آناتومی دانشکده پزشکی پیوسته‌اند. از مرد جوان 22 ساله تا پیرمردها و پیرزن‌هایی که هر کدام ارتقای علم پزشکی کشور برایشان دغدغه است.
مرگ از جنس آموزش
خانم میانسالی که نامش را نمی‌گوید، دبیر بازنشسته زیست‌شناسی است که در دوره تدریسش با بخش اهدای جسد گروه آناتومی دانشگاه تهران آشنا شده و چندی پیش کارهای قانونی‌اش را برای اهدای جسدش بعد از فوت انجام داده است. او می‌گوید: در ایران اهدای جسد برای کارهای علمی و تحقیقاتی چندان جا نیفتاده است. وقتی برای بقیه از این کار می‌گویم، جا می‌خورند.
برخی هم این کار را به مخاطره انداختن وضعیت روح بعد از مرگ می‌دانند. اما برای من هیچ‌چیز مهم‌تر از کمک به دیگران نیست. می‌گوید: یکسری از کارها باقیات‌صالحات است. چه توفیقی از این بیشتر که حتی جسد آدم هم برای عده‌ای کمک‌کننده باشد.
اما آن سوی ردیف صندلی اهداکنندگان جسد، دانشجویانی هستند که کالبد‌های افراد برایشان کلاس‌های آموزشی است. میلاد دانشجوی سال چهارم پزشکی است. او تجربه درس آناتومی را پر از هیجان و ترس می‌داند. میلاد که از دست‌اندرکاران برگزاری این جشن نیز هست، می‌گوید: واقعیت این است که پیکر تک‌تک افرادی که به واسطه آنها جسم انسان را به درستی می‌شناسیم برای ما محترم است. کار آنها قابل تقدیر است و روح و اندیشه آنها برای بیشتر ما زنده و جاودانه است.
او ادامه می‌دهد: واقعیت این است که اگر این افراد نبودند، آموزه‌های ما هم شاید در خلاء بود. با ورود به اتاق تشریح جسد است که دانشجوی پزشکی واقعا احساس می‌کند که پزشک است. وقتی جسم انسان‌های واقعی زیر دستان‌مان قرار دارد، تمام آنچه که تا به حال به‌صورت تئوریک آموخته بودیم را از نزدیک و با پوست‌مان لمس می‌کنیم که این تجربه عجیب و فراموش نشدنی است.
دو جشن با یک بلیت
جشن تقدیر از اهداکنندگان جسد اما به دو منظور در دانشگاه تهران برگزار شد، نخست تقدیر از کسانی که بدن خود را به عرصه آموزش تقدیم کردند و در اختیار دانشگاه قرار دادند و همچنین بزرگداشت استاد میرعباس عبدالوهابی که یکی از استادان برجسته علم آناتومی دانشکده پزشکی دانشگاه تهران بود و خدمات فراوانی را در گروه آناتومی این دانشکده به‌جا گذاشت.
غلامرضا حسن زاده، استاد و مدیرگروه آناتومی دانشگاه تهران نیز در این مراسم با گرامیداشت یاد این استاد از اهداکنندگان جسد تقدیر کرد و گفت: این افراد انسان‌هایی هستند که جسم خود را در طبق اخلاص گذاشته‌اند. این قدم خیر راهگشای دانشجویان پزشکی است و به همین دلیل بعد از مرگ برای این افراد مراسمی برگزار می‌کنیم و یاد آنها را زنده نگه می‌داریم چراکه ادامه راه علم پزشکی کشور را مدیون چنین افرادی هستیم.
او اما در پاسخ به فرهیختگان نیز با اشاره به کمبود جسد در دانشکده‌های علوم پزشکی کشور می‌گوید: این در حالی است که برای آموزش دانشجویان پزشکی نیاز به جسد احساس می‌شود که در حال حاضر به لطف خداوند این مشکل تا حدودی در حال کم شدن است چراکه هم وزارت بهداشت و درمان در این خصوص اقداماتی کرده است و هم پزشکی قانونی همکاری لازم را برای تسریع امور قانونی انتقال این اجساد به دانشکده پزشکی انجام می‌دهد.
حسن‌زاده با اشاره به اینکه هر جسد می‌تواند نیاز آموزشی حداقل هزار دانشجوی پزشکی را مرتفع کند، می‌گوید: این نشان می‌دهد که هر فرد اهداکننده جسد تا چه میزان می‌تواند در ارتقای علم پزشکی کشور موثر باشد. چه تعدادی پزشک آموزش می‌بینند تا در آینده التیامی به دردهای دیگران باشند.
او همچنین توضیح می‌دهد علاقه‌مندان به اهدای جسد در هر نقطه کشور می‌توانند به دانشکده علوم پزشکی مورد نظرشان مراجعه کنند و در بخش آناتومی دانشکده فرم‌های مربوطه را پر کرده و مراحل قانونی را در این‌باره در زمان کوتاهی انجام دهند یا اطلاعات لازم را در این‌باره دریافت کنند.
مدیرگروه آناتومی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه خوشبختانه در دانشگاه تهران مشکل کمبود جسد وجود ندارد نیز به فرهیختگان می‌گوید: در حال حاضر در دانشگاه علوم پزشکی تهران 300 نفر اهداکننده ثبت‌نام کرده‌اند و تاکنون در این‌باره با مشکلی مواجه نبودیم اما در بسیاری دیگر از دانشکده‌های علوم پزشکی ایران بامشکل کمبود جسد مواجه هستیم.
وی با اشاره به اینکه ما در بین اهداکنندگان جسد افرادی داریم که همه عضو یک خانواده هستند و از پسر 17 ساله تا پدربزرگ 70 ساله قصد دارند تا پس از مرگ‌شان جسدشان را به گروه آناتومی اهدا کنند، می‌گوید: حل مشکل کمبود جسد آموزشی در گرو فرهنگ‌سازی مناسب برای تشویق افراد به اهدای جسد است. همان‌طور که فرهنگ اهدای عضو در کشور جا افتاده لازم است فرهنگ اهدای جسد نیز ترویج داده شود.
نظر شما