دکتر آرش نیک خلق دبیر علمی انجمن زندگی بدون دخانیات  در این باره می‌گوید: «جالب است بدانید نیکوتین موجود در سیگار اعتیادآور‌تر از شیشه، کراک و هروئین است و ترک آن نیز بسیار دشوار‌تر از ترک مواد مخدر سنتی و صنعتی است. بطوری که طبق تحقیقات علمی اگر 10 درصد مصرف‌کنندگان شیشه احتمال ترک این ماده مخدر صنعتی را داشته باشند در سیگاری‌ها فقط 5 درصد افراد می‌توانند این ماده اعتیاد آور را ترک کنند.»

وی می‌افزاید: «نکته تعجب برانگیز این است که طبق مستندات روانپزشکی در جهان، شایعترین اختلالات روانپزشکی ناشی از نیکوتین است.»

گرایش 20 درصد نوجوانان کشور به انواع مواد دخانی 

نیک خلق با بیان این‌که طبق آمار جهانی یک میلیارد و 400 هزار نفر مصرف‌کننده دخانیات در دنیا وجود دارد می‌گوید: « سالانه 6 میلیون و 300 هزار نفر به دلیل مصرف این ماده دخانی جان خود را از دست می‌دهند. این در حالی است که 600 هزار نفر از کسانی که در این مسیر می‌میرند افراد در معرض دود سیگار هستند و خودشان سیگار نمی‌کشند. آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر در ایران بیش از 10 میلیون نفر مصرف‌کننده دخانیات وجود دارد که از این میان سالانه 50 هزار نفر به دلیل عوارض ناشی از مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند.»

این متخصص مطالعات اعتیاد درباره گرایش روز افزون قشر نوجوان و جوان کشور به مواد دخانی اذعان می‌دارد: «نکته تأمل برانگیز این است که متأسفانه 5 درصد نوجوانان ایرانی سیگاری دائم هستند. از سویی بیش از 20 درصد قشر نوجوان کشور به انواع دیگر دخانیات یعنی قلیان گرایش شدید دارند. این در حالی است که نیکوتین موجود در قلیان بسیار خطرناک‌تر از نیکوتین موجود در سیگار است و تأسف برانگیز‌تر این‌که از 10 سال گذشته پیش‌بینی می‌شد که گرایش خانم‌ها به سیگار و انواع دخانیات بیشتر شود. این اتفاق افتاده و در آینده نه چندان دور نیز کشور را با بحران مواجه خواهد کرد.»

شاید چند سال پیش اگر خانمی سیگار بر گوشه لب داشت، از سوی مردم مورد تقبیح و سرزنش قرار می‌گرفت، اما امروز سیگار به یک باور غلط در بین مادرانی که باید تربیت‌کننده آینده سازان کشور باشند، تبدیل به کلاس اجتماعی شده است. نیک خلق با ابراز تأسف از افزایش آمار استعمال دخانیات در بین زنان می‌گوید: «جامعه به سمتی در حرکت است که در آینده‌ای نه چندان دور آمار استعمال سیگار در مردان ثابت و آمار گرایش خانم‌ها به دخانیات افزایش می‌یابد. طبق آمار جهانی از منطقه مدیترانه شرقی که ایران هم جزو ‌این منطقه به شمار می‌آید، 9 درصد خانم‌ها در این کشورها سیگاری هستند. 

نیک خلق می‌گوید: «البته این اتفاق به دلیل تبلیغات سوئی است که در این زمینه ارائه می‌شود. طبق گزارش‌های به دست آمده بالای هزار تبلیغ برای جذب خانم‌ها به سمت سیگار وجود دارد. این موضوع امروز براحتی ازتریبون تلویزیون و سینما‌های کشور ما نیز به نمایش گذاشته می‌شود. در فیلم‌های سینمایی براحتی مصرف سیگار و قلیان در بین قشر جوان و خانم تبلیغ می‌شود و مسئولان براحتی از آن می‌گذرند.»

از سیگار که بگذریم شیوع مصرف قلیان در کشور امروز به معضلی جدی تبدیل شده است. از هر جوانی که قلیان مصرف می‌کند وقتی دلیلش را می‌پرسی می‌گوید تفریح دیگری نداریم و پناه‌مان دود این قلیان است. اما آیا این استدلال درستی است؟ دبیر علمی انجمن زندگی بدون دخانیات در این باره می‌گوید: «مصرف‌کنندگان قلیان 5 برابر مصرف‌کنندگان سیگار جوان هستند. این در حالی است که بیشترین مصرف‌کنندگان قلیان سیگاری هم نیستند. قشر جوان ما باید بداند که مصرف قلیان یک بار در هفته یعنی اعتیاد به قلیان و رسیدن به عوارضی جبران ناپذیر!» 

وی با هشدار به مصرف قلیان‌های میوه‌ای بیان می‌کند: «متأسفانه امروزه مصرف قلیان میوه‌ای حاوی مواد سرطان‌زا، بسیار در بین مردم رایج شده است. در حالی که این قلیان‌ها کاملاً غیر بهداشتی و مضر هستند.» نیک خلق در پاسخ به این‌که چرا با وجود پیش‌بینی‌هایی که از شیوع مصرف قلیان می‌شد مسئولان در این زمینه اقدامی نکردند، می‌گوید: «مشکل اینجاست که مقابله با حذف یا کاهش دخانیات در کشور متولی مشخصی ندارد و دستگاه‌های مسئول در این بخش همکاری بین بخشی ندارند. نیروی انتظامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت و دیگر دستگاه‌ها هیچ کدام خود را مسئول نمی‌دانند و این امر باعث فعالیت مراکز فروش غیر مجاز مواد دخانی و تبلیغات سوء‌در این زمینه شده است.» وی می‌افزاید: «به عنوان مثال متأسفانه امروز شرکت دخانیات کشور تبدیل به مرکز تبلیغاتی مصرف تنباکوی میوه‌ای شده است. از سویی با این‌که دخانیات بزرگترین اعتیاد دنیا شناخته شده است، اما آموزش و آگاهی دادن به دانش‌آموزان از این افیون خانمانسوز از سوی وزارت آموزش و پرورش مورد غفلت قرار می‌گیرد.»

ایران بهشت شرکت‌های دخانی 

با این که ایران یکی از 5 کشور دنیاست که در زمینه مبارزه با دخانیات قانون جامع دارد اما با این حال می‌بینیم که براحتی این مواد اعتیادآور در دسترس‌ترین مراکز خرید و فروش و به ارزانترین قیمت قابل عرضه است. 

نیک خلق در این باره می‌گوید: «قانون جامع مبارزه با دخانیات در ایران وجود دارد، اما نقص در اجرای این قانون کار را به جایی رسانده که بچه با پول تو جیبی می‌تواند سیگار بخرد. در حالی که در کشوری مانند اتیوپی فرد باید پول یک هفته کار و فعالیت خود را برای خرید یک بسته سیگار بدهد.» وی می‌افزاید: «امروز کشورهای پاکستان، مصر و ایران به دلیل آمار بالا و ارزان مصرف دخانیات مورد طمع شرکت‌های دخانی دنیا قرار گرفته‌اند.  بطوری که پیش‌بینی می‌شود در 40 سال آینده ایران به بهشت شرکت‌های دخانی دنیا تبدیل شود.»

این متخصص اعتیاد در ادامه با انتقاد از واگذاری شرکت دخانیات به بخش خصوصی می‌گوید: «زمانی که شرکت دخانیات در ایران از انحصار دولت خارج می‌شود و به بخش خصوصی واگذار می‌شود باید منتظر فاجعه بود. در کشورهای توسعه یافته برای اجرای سیاست‌های بازدارنده سازمان‌های بیمه‌گر از فرد سیگاری و یا مصرف‌کننده انواع دخانیات، حق بیمه مازاد دریافت می‌کنند به دلیل این‌که فرد سیگاری مبتلا به انواع امراض خواهد شد و بار مالی برای بیمه به دنبال خواهد داشت اما این موضوع و ضرر‌های میلیاردی که این افراد برای جامعه به دنبال دارند براحتی از چشم سازمان‌های بیمه گر کشور پوشیده می‌ماند. بنابراین واگذاری دخانیات نه تنها سودی برای دولت ندارد که هیچ بلکه سه برابر آن را باید به عنوان هزینه سلامت بپردازد.»