سلامت نیوز:شیر و سایر لبنیات از جمله مواد غذایی هستند که روزانه باید در سبد غذایی هر خانوار وجود داشته باشد زیرا حاوی بسیاری از ویتامین‌ها چون A , D , B1 , B2 , B12 , C و مواد معدنی‌ مانند: کلسیم، پتاسیم، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم و مقدار کمی آهن است که برای رشد و نمو بدن لازم هستند.
سرانه جهانی مصرف شیر در جهان 155کیلوگرم به ازای هر فرد در سال است که متأسفانه ایران، در این زمینه اختلاف قابل توجهی با کشورهای توسعه یافته دارد. در سال‌جاری، 9 میلیون و 556 هزار تن شیر تولید شده است که متأسفانه مصرف سرانه مواد لبنی و شیر در کشور 90 کیلوگرم، برابر با نصف میانگین مصرف جهانی است.
 سهم گروه شیر در سبد غذایی خانوار ایرانی فقط 10 درصد است که رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. میانگین کلسیم دریافتی و مورد نیاز مردم کشور نیز اختلاف قابل توجهی را با کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که باید با فرهنگ‌سازی این روند مصرف شیر اصلاح شود چرا که در 90 درصد خانوارها میزان دریافت کلسیم مناسب نیست و این مسأله با بیماری‌هایی که زمینه‌ساز آن‌ها کمبود کلسیم است، ارتباط زیادی دارد. از طرف دیگر، در کشورهایی که سرانه مصرف شیر بالایی دارند، میزان بیماری‌هایی چون پوکی استخوان بسیار کم است.
چندی قبل دکتر ایرج خسرونیا رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران در مصاحبه با ایرنا اظهار داشته است: «با کم شدن مصرف لبنیات روز به روز از قد ایرانی‌ها حتی روستاییان کاسته شده است و این در حالی است که قد کره‌ای‌ها و ژاپنی‌ها به علت مصرف لبنیات افزایش
 یافته است.»
وی افزوده: «دولت باید برای کم کردن هزینه‌های درمان به پیشگیری بیش از پیش توجه داشته باشد و از توزیع شیر در مدارس و دادن یارانه به لبنیات خودداری نکند.
بررسی‌های انجام شده توسط انستیتو تحقیقات تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نشان می‌دهد میانگین مصرف شیر در خانواده‌های ایرانی 80 گرم و لبنیات 140 گرم بود و در حال حاضر که قیمت شیر و لبنیات افزایش یافته، قطعاً مصرف هم کمتر شده است.
بر اساس این گزارش مردم روزانه به240 گرم لبنیات نیاز دارند اما میزان مصرف روزانه لبنیات توسط مردم 128 گرم است که این آمار تأمل‌برانگیز است. هم‌اکنون در برخی از استان‌های کشور سرانه شیر مصرفی مردم از یک استکان در روز هم کمتر است.»
دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه می‌گوید: «بررسی‌های آماری کوتاه شدن قد ایرانیان را نشان نداده است اما مصرف نکردن لبنیات در جامعه نگران‌کننده است.»
وی با بیان این مطلب که مصرف سرانه لبنیات در جامعه بسیار کاهش یافته است می‌افزاید: «این کاهش دارای علت‌های مختلفی است که یکی از این علت‌ها گران شدن قیمت شیر است. مشکلاتی که در بهداشت شیر به‌دلیل بعضی از افزودنی‌ها به وجود آمده، باعث شده مردم نسبت به مصرف شیر بدبین شوند در حالی که شیر سالم‌ترین غذا از بدو تولد تا آخرین روز‌های حیات است و بسیاری از نیاز‌های بدن مانند کلسیم و ویتامین‌ها را بر طرف می‌کند از این رو مصرف آن نزد کودکان، نوجوانان، خانم‌های باردار و شیرده الزامی است.»
این عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی تأکید می‌کند: «متأسفانه باور نادرستی در میان مردم جا افتاده است که بعضی از گروه‌های خونی نباید شیر مصرف کنند که این جفای بزرگی در حق مردم است و مصرف شیر برای همه بلامانع است. مسأله دیگر این است که عده‌ای با مطرح کردن نقش تغذیه در تعیین جنسیت معتقدند که برای پسر دار شدن مادران نباید لبنیات مصرف کنند که این حرف مبنای علمی ندارد و مجموعه این مسائل باعث شده مصرف لبنیات در کشور کاهش پیدا کند.»
وی در مورد مصرف شیر می‌گوید: «روزانه دو لیوان شیر برای رشد کودکان کافی است این در حالی است که بعضی از والدین به کودکانشان چهار تا پنج لیوان شیر می‌دهند حال آنکه بدن نیاز به حد معینی شیر دارد و بیشتر مصرف کردن آن تأثیری در بلند کردن قد ندارد جز این‌که مقدار زیادی چربی و کلسیم به بدن می‌رساند.»
کیمیاگر با اشاره به این مطلب که مصرف لبنیات در شکل‌گیری و ساختن استخوان‌ها بسیار مؤثر است می‌افزاید: «لبنیات بهترین جایگزین برای جذب کلسیم است به‌طوری که جذب کلسیم شیر 40 تا 50 درصد است در حالی که در میوه و سبزی‌ها درصد جذب بسیار پایین است.»
این عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره افزودن طعم دهنده‌ها به شیر خاطرنشان می‌کند: «طبیعی است که شیر معمولی بهتر از شیر کاکائو است اما کودکانی که از سیر سفید خوششان نمی‌آید بهتر است از طعم دهنده‌ها استفاده کنند در مورد مصرف کاکائو هم می‌توان گفت کاکائو حاوی ماده‌ای به‌نام «اسید اگزالیک» یا «اگزالات» است که با کلسیم موجود در شیر ترکیب می‌شود و «اگزالات کلسیم» را به وجود می‌آورد. اگزالات ماده‌ای است که در بسیاری از گیاهان مانند اسفناج و چای وجود دارد اما کلسیم موجود در شیر خیلی بیشتر از اگزالات موجود در کاکائوست، لذا مقدار زیادی کلسیم آزاد (ترکیب نشده با اگزالات) وجود خواهد داشت و در حقیقت فقط حدود 6 میلی گرم از 250 میلی گرم کلسیم موجود در شیر جذب نمی‌شود.»
وی در مورد شیر‌های غنی شده هم می‌گوید: «معمولاً شیر با ویتامین D، ویتامین A، ویتامین‌های گروه B  همچنین آهن غنی می‌شود که مصرف آن‌ها توصیه می‌شود.
تمام افراد می‌توانند از شیرهای غنی شده استفاده کنند اما شیرهای غنی شده با ویتامین D بیشتر به افرادی توصیه می‌شود که در شهرهای آلوده زندگی می‌کنند یا عوامل دیگری مانع رسیدن نور خورشید به آن‌ها می‌شود. چنین افرادی با استفاده از شیر غنی شده می‌توانند دیگر ویتامین‌های مورد نیاز بدن خود را نیز تأمین کنند.»
این متخصص تغذیه به خانواده‌ها توصیه می‌کند: «خانواده‌ها در صورتی که دسترسی به شیر ندارند می‌توانند از ماست، پنیر و کره استفاده کنند زیرا یک لیوان ماست همان کار شیر را انجام می‌دهد اما شیر خاصیت خودش را دارد از این رو باید در سبد خانواده برای هر نفر معادل یک و نیم لیوان شیر وجود داشته باشد، بنابراین چون بستنی کلسیم کمتری دارد نمی‌تواند جایگزین خوبی برای مصرف شیر باشد.»
دکتر اکبر کوشانفر متخصص کودکان می‌گوید: «برای رشد و نمو جسمی و روحی کودک بخصوص در سنین 2 تا 4 سالگی به مواد غذایی، پروتئین، مواد قندی، ویتا مین‌ها و لبنیات نیاز است و این مواد باید به بدن کودکان برسد.»
وی با بیان این مطلب که کودکان باید لبنیات مصرف کنند می‌افزاید: «اکثر کودکان مصرف لبنیات‌شان انتخابی است و اگر از مزه شیرخوششان نمی‌آید بهتر است شیر را با کاکائو، عسل، خرما و آب هویج مخلوط کنند و در صورت نخوردن شیر به آنان ماست یا
پنیر بدهند.»
این متخصص کودکان با بیان این مطلب که اگر لبنیات و سایر مواد لبنی به بدن کودکان نرسد باعث توقف در رشد شان می‌شود خاطرنشان می‌کند: «املاحی که در شیر وجود دارد از جمله ویتامین B، آهن و روی باعث رشد کودکان می‌شود و کودکانی که از لبنیات استفاده نکنند دچار کاهش رشد قدی می‌شوند و برای جبران آن باید از مکمل‌های جایگزین استفاده کنند.»
وی می‌گوید: «متأسفانه گران شدن مواد لبنی باعث شده است خانواده‌ها کمتر از لبنیات استفاده کنند و این مسأله در طولانی مدت باعث اختلال در رشد جسمی، وزنی، مغزی و حتی اختلالات روحی در کودکان می‌شود به همین جهت ما به خانواده‌ها توصیه می‌کنیم که به کودکانشان لبنیات بدهند و تحت هیچ شرایطی مصرف آن را قطع نکنند.»
کوشانفر با اشاره به این مطلب که مواد لبنی باید با توجه به سلیقه کودک باشد، می‌افزاید: «کودکی که مزه شیر را دوست ندارد بهتر است ماست بخورد اما باید ماست را همراه غذا به کودک نداد زیرا مانع جذب آهن غذا می‌شود از این رو بهتر است یک‌ساعت بعد از مصرف غذا ماست مصرف کنند.»
وی در مورد مصرف شیر تأکید می‌کند: «کودکان باید بین غذا‌ها در دو نوبت 250 سی سی شیر مصرف کنند و خانواده‌ها هم باید لبنیات را در اختیار کودکان قرار دهند.»
منبع:‌روزنامه ایران