از فواید شیردهی مادر می توان به نكات ذیل اشاره كرد:

1-     افزایش سطح ایمنی بدن شیرخوار در برابر ابتلا به انواع عفونتهای حاد تنفسی و اسهال و تامین انواع املاح و ویتامین ها به مقدار لازم و كافی (در صورت تغذیه مناسب مادر) برای شیرخوار.

2- مصرف كالری در بدن مادر و بازگشت وزن او به وزن قبل از دوران بارداری

حجم شیر مادر رابطه مستقیمی با تكرر شیردهی دارد. تغذیه مكرر نوزاد با شیر مادر سبب می شود شیر بیشتری تولید شود. با شروع مصرف غذاهای كمكی و كاهش خواه ناخواه دفعات شیـــردهی، حجم شیر تولید شده نیز كاهش می یابد و تبعا" نیاز افزایش یافته مادر به مواد مغذی نیز تعدیل می شود.

خستگی مادر شایعترین علت كاهش تولید شیر خصوصا" در 4 تا 6 ماه اول شیردهی می باشد. مادر شیرده را باید تشویق كرد تا در طول روز به اندازه كافی استراحت كند، حجم كارهای خود را كاهش دهد و از اطرافیان در كارهای خود كمك بگیرد. حمایت همسر در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است.

توجهات تغذیه ای خاص در دوران شیردهی:

هرم غذایی و سهم های توصیه شده در هر گروه از مواد غذایی در دوران شیردهی مشابه دوران بارداری می باشد.

·   نیاز مادر شیرده به كالری حدود 500 كیلوكالری بیش از دوران قبل از بارداری است. برای تامین این مقدار كالری علاوه بر مواد غذایی مقوی (شامل انواع چربی ها و پروتئین، كه لازم است در این دوران مصرف شود) از چربی های ذخیره شده در بدن مادر در دوران بارداری نیز استفاده می شود. دریافت كالری ناكافی سبب كاهش تولید شیر می شود.

·   مادران شیرده جهت پیشگیری از كم آبی بدن باید به اندازه كافی (حدود 10-8 لیوان در روز) مایعات شامل شیر، دوغ، چای، آب میوه و حتی مواد غذایی آب دار مانند انواع خورش ها بنوشند. به عنوان مثال نوشیدن یک لیوان شیر، آب میوه یا آب در هر وعده غذا وهر نوبت شیردهی توصیه می شود. لازم به ذكر است تولید شیر مادر بستگی به مقدار مصرف مایعات ندارد به عبارت دیگر افزایش مصرف مایعات سبب افزایش تولید شیرنمی شود.

از طرف دیگر، مصرف نوشابه های كافئین دار اعم از چای غلیظ، قهوه، كوكاكولا و ..... باید كاهش یابد زیرا مصرف این مواد ممكن است سبب تحریك پذیری، بی اشتهایی و كم خوابی شیرخوار شود.همچنین از آشامیدن الكل نیز باید خودداری كرد.

·   از نظر ویتامینها، غذای مادر شیرده باید حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی باشد. مقدار ویتامین موجود در شیر مادر عمدتا" انعكاسی از مقدار ویتامین مصرفی مادر است.

·   از نظر املاح معدنی، برخی از این مواد مانند كلسیم، فسفر، آهن و روی بدون دخالت تغذیه مادر، از ذخایر بدن او در شیر وارد می شوند. اما مقدار برخی املاح همچون ید در شیرمادر ارتباط مستقیمی با تغذیه او دارد. توصیه می شود مادران شیرده همچون دوران بارداری از نمك یددار تصفیه شده به مقدار كافی و با شرایط نگهداری مناسب استفاده كنند یعنی با نگهداری نمك یددار در ظروف در بسته و دور از نور ید موجود در نمك را حفظ كنند. همچنین توصیه می شود جهت پایدار ماندن ید در غذاها، نمك در انتهای پخت به غذا اضافه شود. بنابراین در هر حال تغذیه مناسب مادر شیرده جهت تامین انواع املاح ضروری مخصوصا" كلسیم، آهن و ید برای سلامتی مادر و شیرخوار ضروری است.

·      از نظر مكملها، لازم است مصرف قرص فروسولفات تا 3 ماه بعد از زایمان ادامه یابد.

·      مصرف برخی غذاها مانند سیـر، انواع كلـم، پـیاز، مارچوبه و تربچه و یا غذاهـای پرادویه و پـر چاشنی ممكن است روی طعم شیر اثر بگذارد و تغییر ناگهانی طعم شیر سبب تمایل نداشتن شیرخوار به شیرخوردن شود. با توجه به تاثیر برخی مواد غذایی بر طعم شیر، در صورتی که شیر خوار از شیر خوردن امتناع می کند بهتر است مادران از مصرف این مواد خودداری كرده یا مصرف آن را محدود كنند.

·   كاهش وزن بعد از زایمان باید تدریجی صورت گیرد تا بر مقدار شیر مادر تاثیر نگذارد. لازم به ذكر است كه شیردهی خود سبب كاهش تدریجی وزن مادر می شود، با این شرط كه مواد مغذی لازم با مصرف مواد غذایی مناسب برای مادر تامین شود. كاهش وزن در دوران شـیردهی باید بیشـتر متكی بر افزایش تحرك و انجام فعالیت های بدنی باشد تا كم خوری و محدود كردن رژیم غذایی. وزن گــیری مناسب شیرخوار در طول دوران شیرخوارگی بخصوص 6 ماه اول نشان دهنده كافی بودن مقدار شیر مادر می باشد و مادر با اطمینان از كافی بودن شیرخود می تواند كمتر از 450 گرم در هفته كاهش وزن داشته باشد.

·   تولید شیر در مادران مبتلا به سوء تغذیه شدید ممكن است از سایر مادران كمتر باشد. در این مورد و مواردی که BMI كمتر از 8/19 می باشد مادران باید انرژی دریافتی روزانه خود را (تا 750 كیلو كالری) افزیش دهند. در این خصوص استفاده از توصیه های تغذیه ای مناسب برای خانم های باردار لاغر (BMI كمتر از 8/19) در فصل سوم جهت بهبود وضعیت سلامت مادر شیرده و افزایش تولید شیر پیشنهاد می شود.

·   مادر شیرده حتی اگر مبتلا به سوء تغذیه باشد می تواند شیر تولید كند اما باید توجه داشت كه در چنین شرایطی ذخایر غذایی بدن مادر صرف تولید شیر می شود و در نتیجه مادر به دلیل تخلیه ذخایر بدنی خود و احساس ضعف، خستگی و بی حوصلگی توان مراقبت از كودك را نخواهد داشت. بنابراین تغذیه مناسب مادر در دوره شیردهی برای پیشگیری از سوء تغذیه او كه هم سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم در مراقبت از كودك اختلال ایجاد می كند حائز اهمیت است.

پس از اتمام دوران شیردهی، نیازهای تغذیه ای مادر به وضعیت عادی باز می گردد.

در صورت تغذیه نادرست و ناكافی در دوران شیردهی، مادر بیش از شیرخوار متضرر می شود و با عوارضی همچون پوكی استخوان، مشكلات دندانی، كم خونی و ..... مواجه خواهد شد.

فعالیت بدنی:

فعالیت بدنی مناسب برای بهبود وضعیت جسمانی و روانی مادر شیرده مهم است.

اگـر چـه ورزش مـنـظـم و در حد متعادل در زنانی که قبل از بارداری از نظر جسمانی متناسب بوده اند مانعی در برابر شیردهی نیست اما گاهی دیده شده پس از فعالیت بدنی شدید و ورزش مادر شیرده ، به علت ورود اسید لاكتیك به شیر، طعم تلخ در شیر ایجاد می شود و شیرخوار از خوردن شیر امتناع می كند. در این مواقع لازم است مادر قبل از شیردادن، سینه خود را بشوید و اگر هنوزشیر خوار مایل به شیر خوردن نیست مقدار كمی از شیر خود را قبل از تغذیه شیرخوار بدوشد و دور بریزد.