سلامت نیوز :بر اساس تعاریف ارایهشده توسط سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که بهمنظور حفظ، بهبود و حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیش از 24ساعت و کمتر از یکسال صورت میگیرد. عواملی همچون تغییر در ارزشهای مصرفکنندگان، تغییرات سازندگی، مسنترشدن جمعیت و اقتضائات سیستم خدمات بهداشتی را میتوان عوامل اصلی ظهور گردشگری سلامت دانست.
مجموعه این عوامل موجب شدهاند گردشگری سلامت در حال حاضر در زمره رو به رشدترین انواع گردشگری محسوب شود. توانمندیهای بالقوه وسیع کشور ایران در انواع مختلف گردشگری سلامت موجب شده است سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهرهبرداری از این بازار رو به رشد و رقابتی را با تشکیل کمیته گردشگری سلامت و حمایتهای ویژه از آن در دستور کار خود قرار دهد.
با این همه تاکنون این نوع از گردشگری در کشور ما با وجود همه قابلیتها چندان جدی گرفته نشده است.در همین حال اردیبهشتماه امسال معاون گردشگری سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری از بررسی پیشنویس آییننامه اجرایی دبیرخانه شورای راهبری گردشگری سلامت با حضور نمایندگان نهادهای متولی خبر داد.
مرتضی رحمانیموحد از تشکیل جلسهای با حضور معاونان وزارت امور خارجه، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ریاست سازمان نظامپزشکی کشور خبر داد که در آن پیشنویس آییننامه اجرایی دبیرخانه شورای راهبری گردشگری سلامت مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
وی با بیان اینکه اوایل سالجاری، توافقنامه چهارجانبه میان نهادهای متولی تاثیرگذار در امر توسعه گردشگری سلامت به امضا رسید و بر اساس آن شورای راهبری گردشگری سلامت تشکیل شد، افزود: نظر به وجود پراکندگی در جایگاه تصمیمگیری و اعلام نظر در بحث گردشگری سلامت و همچنین جلوگیری از برخوردهای سلیقهای نیاز به وجود وحدترویه و تصمیمگیری مشترک نهادهای اجرایی متولی وجود داشت که با تصویب نهایی آییننامه اجرایی شورای راهبری گردشگری سلامت ورود به این مبحث با جدیت هرچه تمام پیگیری خواهد شد.
رحمانیموحد درباره وظایف تعریفشده شورای مذکور یادآور شد: ساماندهی فعالیتهای گردشگری سلامت، برنامهریزی برای ایجاد و توسعه زیرساختهای مورد نیاز، تدوین آییننامهها و دستورالعملهای لازم و ساماندهی تمامی فعالیتهای مرتبط و نیز هدایت بخش خصوصی و در نهایت جلوگیری از فعالیتهای غیرقانونی بخش اصلی اهداف پیشروی شورای راهبری گردشگری سلامت کشور بهشمار میآید.
معاون گردشگری کشور در پایان اظهار کرد: بهزودی پس از اخذ نظرات نهایی اعضای شورا، آییننامه اجرایی دبیرخانه شورای راهبری گردشگری سلامت توسط چهار نهاد متولی نامبرده امضا خواهد شد تا در چارچوب وحدت فرابخشی یکی از مهمترین نیازهای صنعت گردشگری کشور در سطحی شایسته برآورده شود. همچنین چندی پیش محمدعلی نجفی رییس سابق سازمان میراث فرهنگی کشور در سخنانی از توجه ویژه دولت یازدهم به این نوع از گردشگری خبر داد.
محمدعلی نجفی در اینباره اظهار کرد: «با وجود مزیتهایی که ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه در بخش سلامت و درمان دارد، اما متاسفانه در حوزه توریسمدرمانی خیلی موفق نبودهایم. یکی از برنامههای ما این است که کمیتهای مشترک با وزارت بهداشت تشکیل دهیم.» وی هدف از تشکیل این کمیته را اطلاعرسانی به کشورهای هدف و توسعه خدمات به توریستهایی عنوان کرد که با هدف درمان و سلامت به ایران میآیند.
رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ابراز امیدواری کرد این اقدام ظرف مدت دو، سهماه آینده انجام شود زیرا نیاز به بررسی دقیق دارد. نجفی تاکید کرد: متاسفانه سیستم بهداشتی-درمانی ایران آمادگی این موضوع را ندارد و باید بتواند خود را بهخوبی در دنیا معرفی کند تا با همکاری سازمان میراث فرهنگی و وزارت بهداشت این بخش نیز فعال شود.
این در حالی است که بر اساس برنامهریزیهای دولت و طبق ماده87 یعنی به صورت مشخص تا پایان برنامهچهارم توسعه باید 30درصد از نیازهای درمانی و بهداشتی کشور از طریق صادرات کالاهای مرتبط با پزشکی و گردشگری سلامت تامین شود.
بدون تردید این مهم جز با رونق و توسعه صنعت توریسم در حوزه سلامت تحقق پیدا نخواهد کرد، چراکه این بخش مزایای متعددی عاید کشور خواهد کرد که از مهمترین آنها میتوان به اشتغالزایی و رشد کیفی در بخش سلامت و توسعه اقتصادی و ارزآوری بهخصوص در صنعت بیمه اشاره کرد.در این بخش فقط کافی است به پتانسیلها و داشتههای ایران توجه کرد؛ پتانسیلهایی که اگر در هر کشور دیگری از دنیا بودند تا امروز میلیاردهادلار درآمد خالص از آنها کسب کرده بودند.
به این فهرست نگاه کنید: چشمههای آبمعدنی، مناطق کویری قم، بخشهای درمانی ناباروری یزد، دندانپزشکی مشهد و تهران، جراحی قلب مشهد و تهران، جراحی پلاستیک مشهد، شیراز، اصفهان و تهران، جراحی چشم مشهد، شیراز، تهران و دیالیز از جمله این ظرفیتها هستند که برخی از آنها هنوز در حد قابلیت هستند و به فعلیت نرسیدهاند و برخی دیگر تا مرحله اجراییشدن پیش رفتهاند.
از سویی دیگر با در نظرداشتن این موضوع مهم که هر توریست سلامت سهبرابر یک توریست عادی ارزآوری دارد همچنین گزارشها نشان میدهد که در سال 2004 حدود 40میلیارددلار گردش مالی صنعت توریسمدرمانی در دنیا بود که این میزان در سال 2012 به صدمیلیارددلار رسید. این در حالی است که از ایران بهعنوان یکی از 63کشور دنیا نام میبرند که مقصد اصلی گردشگران سلامت است.
بر اساس برآوردها تنها در منطقه آسیا، این میزان به 44میلیارددلار در سال 2012 میرسد، ابلاغ آییننامه و ضوابط تاسیس مراکز توریسمدرمانی کشور در تابستان امسال نشان میدهد کشور ما در این زمینه دیر اقدام کرده است.
اگر با در نظر داشتن همین سطح از ارزآوری گردشگری سلامت سازمان میراث فرهنگی کشور بخشی از پتانسیل اصلی خود را در رونق این بخش سرمایهگذاری میکرد، بدونشک تاکنون این صنعت در ایران با شکوفایی و موفقیتهای بسیاری همراه شده بود.
از سویی دیگر هنوز دیر نشده است، چراکه پیشبینی میشود گردش مالی بخش گردشگری جهان در سالهای آتی قرن 21، از گردش مالی بخش صنعت فراتر رود و تا چند سال دیگر به دوتریلیوندلار در سال برسد که یقینا در این مقدار گردش مالی، پای دلالان غیرقانونی و مافیای قدرت در بحث گردشگری سلامت باز خواهد شد. با توجه به قرارگرفتن کشور ما در مرکز متقاضیان دریافت خدمات توریسمدرمانی (افراد تبعه کشورهای عربی، تازه استقلالیافته و همسایگان ایران) عملا برنامهریزیهای کارشناسانه به منظور پرهیز از تهدیدهای مرتبط با مراحل درمانی، نحوه ورود به کشور، دوران بستری و طی نقاهت، ضروری بوده و از واریز ارزش افزوده مالی ناشی از مساله گردشگری سلامت به جیب دستاندرکاران غیرقانونی و غیرمرتبط جلوگیری خواهد کرد.
با این حال باید دید گردشگری سلامت به چه معنایی است، گردشگری سلامت به مسافرت افراد از محل دایم زندگی خود جهت حفظ، بهبود یا حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیش از 24ساعت و کمتر از یک سال گردشگری سلامت اطلاق میشود.
انواع گردشگری سلامت گردشگری تندرستی (Wellness Tourism) مسافرت به دهکدههای سلامت و مناطق دارای چشمههای آب معدنی و آب گرم (اسپاها) برای رهایی از تنشهای زندگی روزمره و تجدید قوا بدون مداخله و نظارت پزشکی و در مواردی که گردشگر بیماری جسمی مشخصی نداشته باشد را گردشگری تندرستی گویند.
گردشگری درمانی (Curative Tourism)، مسافرت بهمنظور استفاده از منابع درمانی طبیعی (آبهای معدنی، نمک، لجن و...) جهت درمان برخی بیماریها یا گذران دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشکی را گردشگری درمانی گویند.
گردشگری پزشکی (Medical Tourism) مسافرت به منظور درمان بیماریهای جسمی یا انجام نوعی از عملهای جراحی تحت نظارت پزشکان در بیمارستانها و مراکز درمانی را گردشگری پزشکی گویند. در این نوع از گردشگری سلامت، بیمار ممکن است پس از درمان و معالجه نیازمند استفاده از فضاها و خدمات گردشگری درمانی (مانند اسپاها) باشد.
این موارد را به این شکل میتوان دستهبندی کرد:
گردشگری سلامت: به مسافرت افراد از محل دایم زندگی خود جهت حفظ، بهبود یا حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به مدتی بیش از 24ساعت و کمتر از یک سال گردشگری سلامت اطلاق میشود.
گردشگری تندرستی: مسافرت به دهکدههای سلامت و مناطق دارای چشمههای آبمعدنی و آب گرم (اسپاها) برای رهایی از تنشهای زندگی روزمره و تجدید قوا بدون مداخله و نظارت پزشکی و در مواردی که گردشگر بیماری جسمی مشخصی نداشته باشد را گردشگری تندرستی گویند.
گردشگری درمانی: مسافرت به منظور استفاده از منابع درمانی طبیعی (آبهای معدنی، نمک، لجن و...) جهت درمان برخی بیماریها یا گذران دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشکی را گردشگری درمانی گویند.
گردشگری پزشکی: مسافرت بهمنظور درمان بیماریهای جسمی یا انجام نوعی از عملهای جراحی تحت نظارت پزشکان در بیمارستانها و مراکز درمانی را گردشگری پزشکی گویند. در این نوع از گردشگری سلامت، بیمار ممکن است پس از درمان و معالجه نیازمند استفاده از فضاها و خدمات گردشگری درمانی (مانند اسپاها) باشد.
از آغاز دهه 1990 گردشگری سلامت در سطح دنیا و بهخصوص در کشورهای توسعهیافته به دلایل متعددی رشد و توسعه پیدا کرد، از مهمترین این دلایل میتوان به این موارد اشاره کرد؛ جهانیشدن و آزادسازی تجارت در حوزه خدمات سلامت، تغییرات نرخ ارز در اقتصاد جهانی که منجر به مطلوبیت کشورهای آسیایی بهعنوان مقصد گردشگری سلامت شد. بحران مالی در آسیا که زمینهساز توجه دولتهای آسیایی به ایجاد و تقویت منابع جدید درآمد شد، ارتقا و بهبود کیفی تجهیزات پزشکی مورد استفاده، ظهور و گسترش اینترنت و پیشرفت فناوری اطلاعات (که موجب سهولت دسترسی همگان به هزینه ارایه انواع خدمات پزشکی در کشورهای مختلف شد) و... رشد و پیشرفتی روزافزون یافت؛ به نحوی که هماکنون رقابتی تنگاتنگ در این زمینه بین کشورهای صاحبنام در حوزه خدمات پزشکی در جریان است تا بلکه بتوانند در کوتاهترین زمان ممکن جایگاه مطلوبی در بازار گردشگری سلامت دنیا بهعنوان صنعتی پیچیده و رو به رشد برای کشور خود بیابند.
گردشگری سلامت را برخی از کشورهای دنیا آنقدر سریع جدی گرفتند که حالا به یکی از اصلیترین منابع درآمدی آنها تبدیل شده است، به گونهای که برخی از کشورها از این محل برای خود منبع درآمد ثابت کسب کرده و توانستهاند در مسیر توسعه بخش توریسمدرمانی گامهای بلندی بردارند.
این در حالی است که ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی که در منطقه خاورمیانه و آسیا دارد، یکی از قطبهای بالقوه توریسمدرمانی است که علاوه بر کسب درآمد، میتواند زمینه اشتغال پزشکان در خارج از مرزها و همچنین صادرات تجهیزات پزشکی را فراهم کند.اواسط سال 91 بود که معاون وقت درمان وزارت بهداشت از آمادگی 60 بیمارستان دولتی و خصوصی کشور برای جذب بیماران خارجی خبر داده و گفته بود پتانسیلهای زیادی برای جذب بیماران خارجی و گسترش گردشگری سلامت در کشور ایجاد شده است و به همین علت روزبهروز شاهد افزایش بیماران خارجی در کشور برای درمان هستیم.
البته معاون وزیر بهداشت به آمار بیماران خارجی و اینکه از کدام کشورها میآیند، هیچ اشارهای نکرد اما گفت بسترهای مناسبی برای گسترش توریسمدرمانی در کشور به وجود آمده است.
بر همین اساس برای توسعه توریسمدرمانی کشور به برخی مراکز درمانی واجد شرایط این اجازه داده شده که 10درصد ظرفیت خالی خود را به جذب بیماران خارجی اختصاص دهند. ضمن اینکه وزارت بهداشت از جذب تسهیلات بانکی به بیمارستانهای دولتی و خصوصی به منظور ایجاد امکانات آبرومند و استاندارد برای جذب بیمار خارجی حمایت میکند.
از سویی کارشناسان معتقدند حداقل 20 بیمارستان دولتی و خصوصی در تهران امکان جذب بیمار خارجی را دارند و حدود 50بیمارستان نیز در شهرهای دیگر میتوانند به جذب بیمار خارجی اقدام کنند. بنابراین در حال حاضر بیش از 70بیمارستان و مرکز درمانی در کشور میتوانند در زمینه توریسمدرمانی فعال شوند که البته بین آنها ضعیف و قوی وجود دارد.
با توجه به وجود نخبگان پزشکی در ایران و پزشکان حاذق و مجرب در رشتههای مختلف پزشکی از جمله انواع پیوندها، جراحی قلب، کبد، انواع جراحیهای ارتوپدی مانند تعویض مفصل، پیوند مغز استخوان و درمان بیماریهای چشم پتانسیل جذب بیمار خارجی در کشور وجود دارد.
با این حال برای افزایش جذب بیماران خارجی و گسترش توریسمدرمانی در کشور باید کیفیت بیمارستانهای کشور را بهخصوص از نظر ظاهر فیزیکی ارتقا دهیم. خدمات جانبی و رفاهی به بیماران خارجی نیز باید تقویت شود.
گردشگران سلامت با هدف درمان ارزان نسبت به کشوری که در آن ساکن هستند، دریافت درمان سریع و باکیفیت و گردشگری در حین درمان یا دوران نقاهت عازم کشورهای دیگر میشوند.
از اینرو، کیفیت بالا در ارایه خدمات، قیمت قابل رقابت با کشورهای منطقه، جاذبههای توریستی منحصربهفرد (آثار باستانی) و ضعف کشورهای همسایه در پزشکی از جمله عواملی است که میتواند به جذب توریسم کمک کند.
نظر شما