در ایران، مسئله معلولیت و مشکلات آن از جمله حوزه هایی است که مورد اختلاف نظر بسیاری از گروه ها است ضمن اینکه، آمار دقیقی از تعداد معلولان در کشور در دسترس نیست. در همین رابطه، سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است تا پایان سال 2020، که جمعیت ایران به 94 میلیون نفر می رسد و آمار معلولان در ایران به حدود 5/7 میلیون نفر افزایش می یابد.

کم توان ها و ناتوان ها در انتظار تأمین حقوق شهروندی

سلامت نیوز:

کالسکه بچه را به زحمت به عرض خیابان می آورد تا امتداد راه را در خیابان بپیماید. هرازگاهی مانعی بر سر راه می بیند هراس خیابان را بر موانع پیاده رو ترجیح می دهد. کمی آن طرف تر، معلولی که برروی ویلچر نشسته است به دنبال گذرگاهی می گردد به داخل پیاده رو، اما هرچه پیش می رود پلی برروی جوی های آب پیدا نمی کند... پیرزن واکرش را به زحمت کج و راست می کند تا شاید از لابه لای میله ها عبور کند، اما به نتیجه ای نمی رسد.

کمی آن طرف تر جوانی را صدا می زند. ما هر روز در کوچه و خیابان های شهر با افراد معلول، کم توان و ناتوانی برخورد می کنیم که در گذر از پیاده روها، عبور از خیابان ها و برای سوار شدن به اتوبوس ها و... مشکل دارند و این نوع مشکلات در کشورهای جهان سوم و توسعه نیافته به صورت یک معضل خود را نشان می دهد و در کشورهای جهان سوم، گره کور ناتوانی مسئولان در ارائه خدمات به خصوص در حوزه شهروندی سبب شده است که بسیاری از افراد، به خصوص افرادی که دچار کم توانی یا معلولیتی هستند، نتوانند به اهداف خود رسیده و حقوق مکفی شهروندی داشته باشند.

این توانایی نداشتن یا سهل انگاری مسئولان تنها باعث از بین رفتن حقوق شهروندی افراد نمی شود بلکه در بسیاری از مواقع برنقش ها و تعاملات اجتماعی آن ها نیز تاثیر می گذارد.

بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، هم اکنون حداقل 600 میلیون فرد معلول در جهان به علل مختلف جسمی، روانی و اجتماعی دچار ناتوانی و معلولیت هستند که 80 درصد این افراد در کشور های جهان سوم زندگی می کنند و یک سوم آنها را کودکان تشکیل می دهند. اگر تا چند سال پیش معلولان ۱۰ درصد جمعیت کشورها را شامل می شدند هم اکنون این میزان به ۱۵ درصد افزایش یافته است.

در ایران، مسئله معلولیت و مشکلات آن از جمله حوزه هایی است که مورد اختلاف نظر بسیاری از گروه ها است ضمن اینکه، آمار دقیقی از تعداد معلولان در کشور در دسترس نیست. در همین رابطه، سازمان بهداشت جهانی تخمین زده است تا پایان سال 2020، که جمعیت ایران به 94 میلیون نفر می رسد و آمار معلولان در ایران به حدود 5/7 میلیون نفر افزایش می یابد.

مناسب سازی فضاها
با توجه به آمار ذکر شده و افزایش جمعیت سالمندان و کم توانان و ناتوانان در جامعه به نظر می رسد در راستای حضور حداکثری این گروه از افراد جامعه بسترهای مناسب فراهم نشده است. حمید حسینی، مدیرعامل انجمن حامیان شهر بدون مانع در کشور در ارتباط با مناسب سازی نشدن فضاهای شهری براساس تحقیق و بررسی میدانی که اخیرا انجام داده است، به ما می گوید: براساس بررسی هایی که در خصوص مناسب سازی 70 بانک در سطح شهر مشهد انجام شد به این نتیجه رسیدیم که 95 درصد از رمپ این بانک ها مناسب سازی نشده بود و شیب مناسبی نداشت. وی می افزاید: در بررسی انجام شده مشخص شد 45 درصد این بانک ها ورودی مناسب برای تردد معلولان ندارد. حسینی خاطر نشان می کند: در این میان اقدام مناسبی هم انجام شده بود و 76 درصد از بانک ها پیش خوان های مناسب سازی شده داشت که با توجه به نامناسب بودن رمپ ها عملاً این مناسب سازی کارایی برای معلولان ندارد. به عبارت دیگر وقتی معلولی نتواند وارد بانک شود این 76 درصد به کار او نمی آید! البته این مشکل در خصوص بسیاری از ساختمان های اداری و عمومی شهر هم صدق می کند.

در ادامه میرسجاد موسوی، رئیس هیئت مدیره انجمن حامیان شهر بدون مانع در کشور به ما می گوید: مسئولان به جای این که موانع را رفع کنند و شرایط را برای افراد معلول، کم توان و ناتوان فراهم نمایند، صورت مسئله را پاک کرده اند. راه صحیح این نیست بلکه راه درست این است که شرایط نرم افزاری و سخت افزاری را فراهم کنند تا همه بتوانند به صورت یکسان از خدمات بهره ببرند.

وی می افزاید: سوال من این است که آیا شهر ما، واقعاً شهری که به حقوق همه شهروندان در آن توجه می شود است! ما انجمن حامیان شهر بدون مانع هستیم. شهر ما به لحاظ ساختاری جالب و مناسب نیست. باید استانداردهای مورد نیاز معلولان بررسی شود تا ما زندگی خوب و مناسبی داشته باشیم!

گلایه از وضعیت مناسب سازی خیابان ها تنها مربوط به افراد معلول یا نابینا نیست. خانم سالمندی که با واکر از پیاده رو در حال عبور است به ما می گوید: پیاده روهای قدیم اگر چاله و چوله داشت بهتر بود چون از این میله های آهنی وسط آن یافت نمی شد! وی که به سختی می تواند واکرش را از لابه لای میله ها عبور دهد می گوید: این مشکل فقط برای من نیست. مادرانی هم که کالسکه بچه حمل می کنند مشکل دارند! به نظرم کسانی که این خیابان ها را ساخته اند اصلا شرایط افراد کم توان و نا توان را درک نکرده اند! جانبازی که در پارک با ویلچر در حال عبور است نیز به ما می گوید: شرایط بسیاری از شهرهای ما مناسب برای تردد معلولان و جانبازان نیست. آیا این درست است که به دلیل مناسب سازی نشدن معابر، جانبازان خانه نشین شوند!

تجربیات جهانی و نگاه ما
در سرتاسر تورنتو، حتی یک پل عابر پیاده دیده نمی شود. به جای آن از چهارراه و چراغ قرمز استفاده می شود. همان طور که می دانید پل هوایی عابر پیاده برای اکثر معلولان، ویلچرنشینان و کسانی که مشکلات تعادلی و ترس از ارتفاع و .. دارند غیرعملی است. اما چون آنها هم حق عبور از خیابان را دارند، به جای پل از چراغ قرمز و خط کشی عابر استفاده شده است. همچنین دو طرف خیابان، کوچه، اتوبان، آزاد راه، بزرگراه، جاده و... دو ردیف پیاده رو به عرض یک متر وجود دارد که در تمام تورنتو از یک جنس است. پستی و بلندی ندارد به نحوی که فرد با ویلچر یا کالسکه و... می تواند بدون هیچ زحمتی تمام شهر را به صورت مستقل طی کند.

در این شهر تمام ورودی ها و خروجی های عمومی، دارای رمپ های استاندارد به همراه دستگیره سرتاسری است. یعنی در حقیقت هر جا پله می بینید، حتما رمپ یا سطح شیبدار یا آسانسور هم خواهید دید و در تمام چراغ قرمز ها، سبز شدن و قرمز شدن چراغ توسط یک سوت منقطع، به افراد نابینا و سگ های آموزش دیده شان اطلاع داده می شود.

جالب تر این که تمام اتوبوس ها خدمات ویژه ای را برای معلولان ویلچر نشین تعبیه کرده اند. تا زمانی که فرد ویلچر نشین سوار نشود، هیچ فردی جلوتر از او سوار نمی شود. در صورتی که سرنشین های قبلی روی صندلی های ویژه معلولان نشسته باشند توسط راننده به صندلی های دیگری هدایت می شوند و سپس این صندلی ها را تا می کنند تا فضایی وسیع داخل اتوبوس ایجاد شود تا فرد بتواند با ویلچر داخل اتوبوس بیاید. همچنین اتوبوس ارتفاعش را پایین می آورد تا پله اول اتوبوس از لبه جدول ارتفاعی نداشته باشد. یک سطح شیبدار اتوماتیک از لبه پله به روی لبه پیاده رو قرار می گیرد. وقتی فرد با ویلچر به داخل آمد و در فضای همان صندلی های تا شده خود را جا داد، راننده او را با سه دست کمربند ایمنی مخصوص همین کار، فیکس و تثبیت می کند و هر کدام را ۳ بار چک می کند و از فرد ویلچرنشین تایید می گیرد. در تمام این پروسه که شاید ۵ دقیقه طول بکشد، هیچ سرنشینی در داخل و یا هیچ کدام از افرادی که همچنان در داخل صف و بیرون اتوبوس در انتظار ورود هستند کج خلقی و غرغر نمی کنند و رفتار و حالات چهره راننده اتوبوس هم، اگر خوشرو نباشد، بسیار معمولی و بدون اندکی غرغر و ناراحتی است. نکته این است که ممکن است این معلول بخواهد یک ایستگاه جلوتر پیاده شود و مجددا تمام این کارها انجام می شود باز هم بدون شکایت و...

حال این سوال مطرح است که در کشور ایران چه کاری در حمایت از کم توان ها و نا توان ها صورت گرفته است.امیرحسین قاضی زاده، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در ارتباط با مناسب سازی نشدن فضاهای اجتماعی و شهری برای حضور افراد کم توان می گوید: ما محیط اجتماع و شهر را با وجود این که قانون گذاری کرده ایم برای حضور معلولان فراهم نکرده ایم. یا توجه کافی نداشته ایم و یا منابع کافی نداشته ایم که نتوانسته ایم اشتغال مناسب یا کار اقتصادی مناسب برای آن ها فراهم کنیم و چون زمینه توانمندی اقتصادی فراهم نشده حضور اجتماعی هم محدود شده است.وی در ارتباط با اجرا نشدن قوانین مربوط به جامعه معلولان می افزاید: مجلس هفتم قانون حمایت از معلولان را تصویب کرده و دولت باید اجرا کند ولی متاسفانه به بهانه منابع مالی بسیاری از قوانین حتی قوانین حمایت از جامعه ایثارگران هم اجرا نمی شود! البته یک بخش هم اراده است که باید در اجرا وجود داشته باشد.

در ارتباط با حمایت های دولتی نصرا... پژمان فر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز به ما می گوید: سهم و نقش دولت را در حمایت از جامعه معلولان و کم توان ها بسیار ضعیف می بینیم. ما قانون و تکلیف قانونی داریم که در استخدام ها باید از جامعه معلولان استفاده شود اما متاسفانه با وجود تکلیف قانونی می بینیم که در فرم های پذیرش از سلامت جسمانی سوال می شود و اگر فردی آن را علامت نزده باشد به کلی در لیست پذیرش قرار نمی گیرد. وی می افزاید: پذیرش هایی که در آموزش و پرورش، آموزش عالی، اداره ها و... انجام می شود یک نوع فرار از واقعیت است که ما با جدیت در موارد خاص برخورد و پیگیری کرده ایم.پژمان فر خاطر نشان می کند: بیشتر از مردم، مسئولان جامعه معلولان را قبول نکرده و نپذیرفته اند. چه ایرادی دارد که استاد دانشگاه ما با ویلچر برود سر کلاس! چه ایرادی دارد استاد توانمند با عصای سفید وارد کلاس شود! قبول ندارم که در ایجاد فرصت برای معلولان ترحمی نگاه کنیم. می گویم براساس توانمندی باشد و نگوییم به دلیل معلولیت استادی اجازه حضور در کلاس را ندارد!عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در خصوص ایجاد باور در میان مسئولان می افزاید: پیشنهاد می کنم به مدیرانی که احساس می کنند معلولان توانایی ندارند، توانایی ها نشان داده شود و در منصب های بالای وزارتی از این گروه افراد انتخاب شوند و حضور فعالی در تمام عرصه ها داشته باشند.

بهداشت و درمان در انتظار قانون حمایت جامع
تمامی کانادایی ها، چه افراد مقیم و چه کسانی که به هر نوعی اجازه اقامت دارند، از یک بیمه فوق العاده بهره مند هستند به نام بیمه OHIP. بیمه اوهیپ، تقریبا تمام هزینه های آزمایشگاهی، ارزیابی، درمانی، تجهیزات درمانی و... را برای مراجع به طور صد در صد پوشش می دهد. در کنار این مورد، برای معلولان بیمه دیگری نیز صادر می شود به نام ODSP که این بیمه آن چنان جامع و کامل است که باورش سخت است! از حمایت مالی و کاریابی گرفته تا کمک به فرد در جا افتادن در کاری که انتخاب کرده است. حتی تقبل تمامی هزینه های درمانی، توانبخشی، خرید تجهیزات، ویلچر، عصا، عینک، سمعک و رعایت مسائل ارگونومیک در محیط منزل، محیط کار و ... همچنین در سطح دانشگاهی نیز افراد ناتوان، همراه دیگر دانشجویان تحصیل می کنند و به منظور رفاه حال آنها، در میان مشاغل دانشجویی در فضای دانشگاه، شغل هایی پیش بینی شده است که هدف از آن ها، کمک رساندن دانشجویان عادی به دانشجویان ناتوان است.

یحیی سخنگویی، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در ارتباط با بهبود وضعیت زندگی افراد کم توان به ما می گوید: وضعیت امروزی کم توانان و معلولان جامعه نسبت به گذشته بهتر شده است. ما به دنبال توانمندسازی معلولان بوده ایم که یکی از این روش های توانمندسازی یا در مسیر توانمندسازی در اختیار قرار دادن تجهیزات و وسایل کمک توانبخشی مانند سمعک، عصا، ویلچر، تشک مواج و... بوده است. در حال حاضر 15 درصد از افراد جامعه معلول هستند که رقم کمی نیست و باید به آن ها رسیدگی شود نه از سر لطف بلکه از سر وظیفه.

وی در ارتباط با بودجه اختصاص یافته به این حوزه می افزاید: بودجه اختصاص یافته دو سال پیش 8 و نیم میلیارد تومان بود، که سال گذشته به 17 میلیارد تومان افزایش یافت و امسال 35 میلیارد تومان برای این تجهیزات اختصاص داده شد.

وی می افزاید: سال گذشته باتوجه به معلولیتی که افراد داشتند حق پرستاری معلولان ضایعه نخاعی در کشور 105 هزارتومان به صورت ماهانه برای 9 هزار نفر بود که امسال به 120 هزارتومان برای 12 هزار و 500 نفر موجود در بانک اطلاعاتی در نظر گرفته شد.سخنگویی در ارتباط با مکفی بودن این مبلغ می گوید: این مبلغ تنها یکی از کمک های ما به افراد ضایعه نخاعی است و ویلچر و لوازم بهداشتی هم در اختیار این افراد قرار می گیرد.این ادعای معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در حالی است که در راستای سیاست های یاری رسان به افراد ناتوان، دولت ایتالیا، چند دهه پیش، برای کمک به تأمین هزینه های مربوط به ایاب و ذهاب افراد ناتوان، 19 درصداز هزینه خرید های انجام شده، توسط والدین این افراد را، به آنان می بخشید و 36 درصد تخفیف، از کل خریدهایی که یک خانواده برای خریداری وسایل خودکار درون خانه، برای فرد ناتوان انجام می دهند، مانند ماشین های مخصوصی که فرد معلول را از پله های ساختمان بالا می برند و به طور کلی، امکانات جا به جا شدن وی را تأمین می کند. البته میزان حقوق دریافتی افراد ناتوان در این کشورها را به حتم نمی توان با مبالغ دریافتی با افراد توانمند در کشور مقایسه کرد!

این مقام مسئول در سازمان بهزیستی کشور در ارتباط با بودجه های تخصیص یافته خاطر نشان می کند: نیمی از کل بودجه ای که در اختیار ماست برای مراکز هزینه می شود که 90 هزار نفر در آن ها تحت پوشش قرار دارند. اگر کل بودجه را برای یک و نیم معلول در نظر بگیریم ما باید الباقی بودجه را برای یک میلیون و چهار صد نفر در نظر بگیریم.

سخنگویی در ارتباط با این سوال که چرا سطح بودجه بهزیستی افزایش نمی یابد، می گوید: راهکار تمام مشکلات، قانون جامع است. در قانون جامع تمام این موارد دیده شده و در کمیسیون اجتماعی ریاست جمهوری هم جلسات آن برگزار شده است و به امید خدا در چند روز آینده توسط هیئت دولت تصویب شده و برای مجلس شورای اسلامی ارسال می شود.

وی در توضیح بیشتر قانون جامع می افزاید: در این قانون تمام مباحث و مشکلات دیده شده است. با اجرای این قانون دولت و تمام نهادها مکلف می شوند، دانشجوی ما را بپذیرند و پول آن را از دولت بگیرند. در آن شرایط دیگر هزینه ای به ما تحمیل نمی شود که به بودجه نیاز داشته باشیم. علاوه براین در این قانون تمام افراد معلول بیمه می شوند و دولت، وزارتخانه ها و ارگان های مختلف هستند که باید نیازهای آن ها را تامین کنند. در شرایط تصویب و اجرای این قانون بار بزرگی از دوش ما برداشته خواهد شد. قدرت ما افزایش پیدا خواهد کرد و سرپیچی از آن یک جرم به حساب می آید. با تصویب این قانون بسترهای آموزشی و بهداشتی ما خیلی بهتر خواهد شد. قانون جامع برای همین است تا اجبار ایجاد کند که همه دانشگاه ها، پارک ها، ورزشگاه ها، مساجد و ... مناسب سازی شوند. چشم هایم را می بندم و برای چند دقیقه می خواهم بدون چشم باز مانند یک نابینا در طول پیاده رو قدم بزنم. هنوز قدم دوم را برنداشته ام که پایم در چاله ای فرو می رود! با چشم های باز و پاهایی سالم در طول یک خیابان به دنبال پل عبور از روی جوی می گردم اما انگار قرار نیست در طول این خیابان کسی از پیاده رو به داخل خیابان بیاید! این درحالی است که خیابان به تازگی بهسازی شده است! با خودم می گویم کاش یک روز مسئولانی که فقط عناوین شغلی را بردوش می کشند با چشم بسته یا با ویلچر از این خیابان ها عبور کنند تا شاید متوجه شوند که جامعه کم توانان، ناتوانان و معلولان از آن ها چه می خواهند...

منبع:روزنامه خراسان

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha