سلامت نیوز: کم نیست تعداد زوج‌های جوانی که به مراکز بهزیستی مراجعه می‌کنند و درخواست پذیرفتن یک فرزندخوانده را دارند.
اغلب این زوج‌ها با مشكل باروری مواجه هستند و البته تعداد زیادی هم صاحب فرزند هستند اما تمایل دارند سرپرستی كودك دیگری را هم بر عهده داشته باشند. فرزندخواندگی روند پیچیده‌ای دارد. در واقع مراكز بهزیستی و مراجع قانونی ضوابط سفت و سختی برای آن تعیین كرده‌اند تا كودكان بی‌سرپرست علاوه بر داشتن مشكلات عاطفی خاص خود، درگیر مسائل دیگری نشوند. در قوانین فرزندخواندگی بیش از هر چیز با نیروهای انسانی مواجه هستیم. برای همین هم شرایط متعددی روی آن تأثیر می‌گذارد. كم و كیف این شرایط و تأثیر آنها را دادگاه‌ها و مراجع قضایی تعیین می‌كنند و قضاوت در مورد درخواست فرزندخواندگی به آنها واگذار شده است. جای تعجب نیست اگر درخواست فرزندخواندگی زوجی تأیید و درخواست زوج دیگری با شرایطی تقریبا مشابه رد شود. گزارش زیر شما را با روند كار تأیید فرزندخواندگی یك زوج آشنا می‌كند.
قدم اول
مراجعه به مراكز بهزیستی
برای طی كردن مراحل قبول فرزندخواندگی ابتدا باید از طریق اداره‌های سازمان بهزیستی اقدام شود. سازمان بهزیستی تقریبا در بیشتر شهرهای كشور اداره دارد كه باید به همان‌ها مراجعه كنید. در واقع این تصور كه باید به مراكز شیرخوارگاه مراجعه كنید، تصور اشتباهی است. در تهران در هر یك از پهنه‌ها یك مركز بهزیستی دایر است. برای متاهل‌هایی كه درخواست فرزندخواندگی دارند ۲ گزینه وجود دارد؛ یا باید بیش از ۵ سال از تاریخ ازدواجشان گذشته باشد و یا زوجین یا یكی از آنها مشكل باروری داشته باشند. بنابراین زوج‌هایی كه یك یا چند فرزند داشته باشند درصورت دارا بودن صلاحیت قانونی و تمكن مالی می‌توانند سرپرستی فرزندی را برعهده بگیرند. این را هم بدانید كه قانون كشور ما برای تعداد فرزندانی كه یك زوج می‌توانند به فرزندخواندگی بپذیرند محدودیتی قائل نشده است.
قدم دوم
دریافت معرفی‌نامه به دادگاه
فرم درخواست قبول فرزندخواندگی باید توسط زوج و زوجه تكمیل و امضا شود. در واقع لازم است كه هر دو طرف تقاضای خود را برای قبول فرزند ارائه دهند. زوجین مدارك لازم از جمله مدارك شناسایی، تصویر سند ازدواج، گواهی عدم‌باروری، گواهی عدم‌سوءپیشینه زوجین، گواهی سلامت جسمی و روانی، گواهی عدم‌اعتیاد و... را به مسئول كمیته فرزندخواندگی ارائه می‌دهند. بعد از تكمیل فرم، آنها معرفی‌نامه‌ای از مركز بهزیستی دریافت می‌كنند تا به وسیله آن به دادگاه دارای صلاحیت مراجعه كنند. درصورت لزوم سازمان بهزیستی موظف است تا متقاضیان را برای دریافت گواهی‌های لازم به مراجع ذی‌ربط معرفی كند.
قدم سوم
تشكیل پرونده در دادگاه
زوجین با به همراه داشتن معرفی‌نامه و مدارك مورد نیاز به مجتمع قضایی مراجعه می‌كنند تا دادگاه در مورد صلاحیت آنها اظهارنظر كند. پرونده در دادگاه تشكیل می‌شود و این مرجع قضایی آنها را به پزشكی قانونی برای تأیید هویت آنها معرفی می‌كند. بعد از دریافت پاسخ استعلام‌ها زوجین دیگر مدارك لازم برای دادگاه را هم تكمیل می‌كنند. ازجمله سند ازدواج و سند مالكیت یا اجاره‌نامه محل سكونت و گواهی پزشكی مبنی بر انجام اقدامات درمانی باروری. دادگاه با تكیه بر مدارك قانونی‌ای كه متقاضیان به دادگاه ارائه داده‌اند صلاحیت آنها را تأیید می‌كند و در نهایت حكم تأیید صلاحیت صادر می‌شود.
قدم چهارم
بازدید مددكار از خانه شما
وقت آن رسیده است تا زوجین با حكم دادگاه دوباره به مركز بهزیستی مراجعه كنند. این بار با هماهنگی‌های انجام شده در مركز بهزیستی یك مددكار از طرف این اداره برای بازدید از وضعیت زندگی آنها مشخص می‌شود.
این مددكار وظیفه دارد گزارشی از شرایط زندگی داوطلب قبول فرزندخوانده به مركز بهزیستی ارائه دهد. در این گزارش شرایط محیط خانه و محل زندگی، شغل آنها، رفتار آنها در خانه، ارتباط آنها با همسایه‌ها و هر موضوع دیگری كه به سبك زندگی زوجین مرتبط باشد بررسی می‌شود.
متقاضیان پذیرش فرزند باید بتوانند حداقلی از رفاه و آرامش را برای فرزندخوانده خود تأمین كنند. در این گزارش اگر زوجین دارای فرزند بوده باشند، اطلاعاتی هم در مورد آنها ارائه می‌شود.
قدم پنجم
مشاوره با متقاضیان
لازم است تا زوجین قبل از حضور در كمیته فرزندخواندگی یك جلسه مشاوره بروند. مشاور بهزیستی شرایط روحی و روانی آنها را بررسی می‌كند و تشخیص می‌دهد كه آیا این زوج آمادگی پذیرش یك كودك را دارند یا خیر. در این مشاوره‌ها رفتارهای فردی آنها زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد. مشاور به زوجین كمك می‌كند تا در مورد تصمیمی كه گرفته‌اند اطمینان به‌دست بیاورند. مشاور، اطلاعات به‌دست آمده از جلسه را در گزارشی ارائه می‌دهد.
قدم ششم
كمیته فرزند خواندگی
كمیته فرزندخواندگی تشكیل می‌شود. زوجین، اعضای كمیته فرزندخواندگی مركز بهزیستی و همچنین مركز شیرخوارگاه در این جلسه حضور دارند. كمیته درباره اینكه این زوج توانایی سرپرستی از كودك را دارند یا خیر مشورت می‌كند. در این جلسه كودكی كه قرار است فرزندخوانده باشد، معرفی می‌شود. در واقع زوجین تنها می‌توانند جنسیت كودك را انتخاب كنند. آنها در مورد انتخاب كودك، آزادی عمل دیگری ندارند. امكان دیدن همه كودكان یك مركز و انتخاب یكی از آنها برای زوجین وجود ندارد چراكه این كار در روحیه كودكان شیرخوارگاه‌ها تأثیر زیادی می‌گذارد و مشكلات خاص خود را دارد.
قدم هفتم
سرپرستی موقت از دادگاه
زوجین در جلسه كمیته فرزندخواندگی، كودك را دیده‌اند و از نظر مركز بهزیستی هم مانعی برای قبول درخواست فرزندخواندگی آنها وجود ندارد. نوبت آن رسیده كه به همراه پرونده بهزیستی و تأییدیه آنها از جلسه كمیته فرزندخواندگی به دادگاه مراجعه كنند. این همان دادگاهی است كه چند وقت قبل، در آن پرونده درخواست فرزندخواندگی را تشكیل داده‌اند. دادگاه در این جلسه حكم سرپرستی موقت برای 3 تا 6 ماه را برای زوجین صادر می‌كند. با ارائه این حكم به مركز بهزیستی آنها می‌توانند كودك را تحویل بگیرند.
قدم هشتم
گذراندن سرپرستی موقت
كودك پا به خانه جدید می‌گذارد و دنیای زوجین تغییر بزرگی می‌كند. به‌خصوص اگر این زوج فرزند دیگری نداشته باشند. ۳ تا ۶ماه زمان هست برای اینكه كودك و والدین جدید به شرایط جدید عادت كنند. این كودك تا پیش از این دور از محیط شخصی خانه بزرگ شده و خلأهای عاطفی و روحی بسیاری دارد. زوجین در طول مدت سرپرستی موقت باید بتوانند ارتباط مؤثری با كودك برقرار كنند و آن را با شرایط جدید تطبیق دهند. ممكن است این چند‌ماه كمی سخت بگذرد یا حتی همه‌‌چیز عادی پیش برود. مددكاران بهزیستی در این مدت از كودك و زوجین غافل نیستند و به آنها سر می‌زنند و وضعیت جدید را بررسی می‌كنند.
قدم نهم
دریافت سرپرستی دائم
زوجین در 6ماه سرپرستی موقت كودك تصمیم نهایی خود را می‌گیرند كه می‌خواهند و می‌توانند از پس نگهداری این كودك بربیایند یا نه. اغلب در این چند‌ماه زندگی موقت، آنها با كودك به ارتباط و تعاملی مؤثر می‌رسند. دیگر وقت آن رسیده است تا زوجین به سرپرستی دائم كودك موردنظر برسند. بار دیگر باید به دادگاه مراجعه كنند. دادگاه این حكم را صادر می‌كند اما این به این معنا نیست كه بهزیستی دیگر مسئولیتی در برابر كودك نداشته باشد. در واقع هر از گاهی مددكاران بهزیستی به كودك سر می‌زنند و شرایط او را بررسی می‌كنند.
قدم دهم
گرفتن شناسنامه كودك
سرپرستی دائم كودك به متقاضیان داده شده است اما قدم آخر مانده؛ زوجین بعد از دریافت حكم دائم سرپرستی می‌توانند برای دریافت شناسنامه كودك به نام خود اقدام كنند. آنها به هر طریقی كه هست باید حداقل تضمینی برای تأمین آتیه كودكی كه سرپرستی‌اش را پذیرفته‌اند ارائه دهند. فرزندخوانده طبق قانون اساسی سهمی از ارث پدر و مادر نمی‌برد. برای همین هم زوجین باید یك‌سوم همه اموال خود را به نام فرزندخوانده ثبت كنند؛ خانه، ماشین، ملك و هر دارایی دیگر. حساب پس‌انداز، بیمه آتیه یا روش‌های اطمینان‌بخش دیگر هم می‌توانند در موازات ثبت یك‌سوم اموال به‌نام كودك برای تضمین آتیه مالی كودك انجام شوند.
چه مداركی لازم دارید؟
مدارك هویتی ازجمله شناسنامه و كارت ملی، پای ثابت همه مداركی است كه برای طی كردن مراحل مختلف هر كاری ضروری است. تصویر سند ازدواج هم برای ارائه درخواست فرزندخوانده ضروری است. گواهی پزشكی قانونی مبنی بر عدم‌باروری زوجین یا یكی از آنها، ارائه حكم سرپرستی آزمایشی از مراجع قضایی، گواهی عدم‌اعتیاد و عدم‌سوء پیشینه زوجین، گواهی سلامت جسم و روان از پزشكی قانونی برای زوجین، گواهی تمكن مالی، گواهی سلامت از پزشك برای زوجین مبنی بر عدم‌ابتلای آنها به بیماری صعب‌العلاج و واگیردار دیگر اسناد و مدارك مورد نیاز برای درخواست فرزندخواندگی است.
شرایط كودك برای فرزندخواندگی
كودكی كه برای فرزندخواندگی معرفی می‌شود باید شرایط خاصی داشته باشد؛ هیچ‌یك از والدین كودك یا جد پدری او شناخته نشده باشند. كودكانی هم كه به مراكز بهزیستی سپرده می‌شوند و مدت بیش از ۳ سال هیچ‌یك از والدین و جد پدری او به این مركز مراجعه مجدد نداشته باشند شامل این قانون می‌شوند. شرایط برای كودكانی كه والدین آنها شناخته شده است و یك رد یا یك نشانه از آنها وجود دارد فرق می‌كند؛ این كودكان نمی‌توانند به‌عنوان فرزندخوانده وارد خانواده‌ای جدید شوند. قانون برای آنها شرایط «امین موقت» را درنظر گرفته است. این كودكان نه به‌صورت دائم بلكه موقتا می‌توانند عضوی از یك خانواده باشند اما به محض مراجعه والدین آنها، شرایط تغییر می‌كند. درصورت درخواست والدین برای باز پس گرفتن كودك، دادگاه قضایی در مورد صلاحیت پدر و مادر كودك تصمیم‌گیری می‌كند. اگر پدر و مادر كودك دارای صلاحیت قانونی برای نگهداری از كودكشان باشند، كودك به آنها برگردانده می‌شود.
شرایط متقاضیان سرپرستی كودك
قانون می‌گوید كه زن و شوهری كه ۵ سال از تاریخ ازدواج آنها گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به اینكه حداقل یكی از آنها بیش از ۳۰سال سن داشته باشد، می‌توانند برای سرپرستی كودكان و نوجوانان اقدام كنند. درضمن زن و شوهر دارای فرزند، مشروط به اینكه حداقل یكی از زوجین بیش از ۳۰سال سن داشته باشد، درصورت دارا بودن شرایط لازم، می‌توانند كودكان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست را برای سرپرستی درخواست كنند.
این را هم بدانید كه درخواست‌كنندگان باید واجد ۸ شرط باشند كه عدم‌محكومیت جزائی مؤثر با رعایت مواد مقرر در قانون مجازات اسلامی، تمكن مالی، عدم‌حجر و اعتقاد به یكی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ازجمله این شرایط است. سلامت جسمی و روانی لازم، توانایی عملی برای نگهداری و تربیت كودكان و نوجوانان تحت سرپرستی، نداشتن اعتیاد به مواد‌مخدر، روانگردان‌ها و الكل، صلاحیت اخلاقی و عدم‌ابتلا به بیماری‌های واگیر و صعب‌العلاج نیز ۴ شرط دیگر برای درخواست‌كنندگان سرپرستی كودكان بی‌سرپرست و بد سرپرست است.
نظر شما