سلامت نیوز: سوءتغذیه در ایران دلایل مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به ناآگاهی در زمینه تغذیه، فقر مالى و ناامنى غذایى، توجه ناکافى به کیفیت و کمیت غذا به‌ویژه ریزمغذی‌ها و مصرف تنقلات کم‌ارزش اشاره کرد. گرانی‌های چند ساله اخیر نیز متاسفانه در تشدید این مشکل نقش دارد چراکه نخستین قربانیان گرانی‌ها، لبنیات و سبزیجات هستند که قیمت آنها در برخی موارد تا صد برابر بیشتر شده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه فرهیختگان،چهره‌های زرد و تکیده با گونه‌های فرورفته و چشمان گودافتاده... پشتی برآمده و لب‌های خشک... اینجا آفریقا نیست. اینجا ایران است، کشور چهار فصلی که منابع طبیعی زیادی دارد، اما درست در کنار همین منابع بی‌منت طبیعی، سوءتغذیه و ناامنی غذایی در برخی استان‌هایش وضعیت نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است. براساس آخرین آماری که دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت اعلام کرده است، پنج استان کهگیلویه‌وبویراحمد، سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان، کرمان و خوزستان بیشترین میزان سوءتغذیه را دارا هستند.براساس مطالعات میدانی و بررسی‌های انجام‌شده کمبود ریزمغذی‌ها، آهن و انواع ویتامین‌ها به‌ویژه در کودکان دو تا پنج سال و دانش‌آموزان و زنان باردار در این استان‌ها رو به افزایش است.
به اعتقاد کارشناسان، سوءتغذیه یک مشکل چندوجهی است و عوامل متعدد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی باعث بروز آن می‌شود. به همین دلیل رفع و کاهش این چالش اساسی نیازمند یک عزم جدی ملی و همکاری و تعامل بیش از پیش بین بخشی در سطح کشور و این استان‌هاست که باید سایر متولیان و زیرمجموعه‌های دخیل در موضوع تغذیه بخش بهداشت را بیشتر یاری دهند.
لاغری، کوتاهی قد و کم‌وزنی از شاخص‌های سوءتغذیه در ایران است که براساس این گزارش میانگین کوتاهی قد در برخی از این استان‌ها بیش از دو برابر شاخص کشوری است. به‌طور مثال شاخص میانگین قد در کشور هم‌اکنون شش درصد است که در استان کهگیلویه‌وبویراحمد این میزان با دو برابر افزایش حدود ۱۲ درصد است. این در حالی است که میزان کوتاهی قد در کشور در دو دهه اخیر حدود ۲۰ درصد بوده است.
اما در کنار این استان‌ها بوشهر، مازندران، گیلان و البرز وضعیت مناسبی از جهت تغذیه دارند.
کمبود ریزمغذی
در همین رابطه فرید نوبخت‌حقیقی، کارشناس دفتر تغذیه وزارت بهداشت می‌گوید: «گاهی مواد غذایی در کشور موجود هست اما فرد به آن دسترسی فیزیکی یا اقتصادی ندارد. یا اساسا یکسری مواد غذایی به دلیل وجود بحران‌ها در دسترس نیست که این موضوع می‌تواند باعث بروز سوءتغذیه در کشور شود. گاهی هم دسترسی وجود دارد اما فرهنگ استفاده از آن وجود ندارد و فرد به خوبی نمی‌داند که چه چیزی باید بخورد.»
نوبخت با بیان اینکه تصویر ما از سوءتغذیه شاید کودکان آفریقایی باشند، سوءتغذیه را گسترده‌تر تعریف می‌کند و می‌گوید: «اما سوءتغذیه گاهی آنقدر نمود و بروز بیرونی مشخص ندارد. سوءتغذیه انواع مختلفی دارد. یک بخش مربوط به میزان دریافت انرژی است به‌طوری که فرد انرژی کافی برای فعالیت روزانه از غذایی که می‌خورد، دریافت نمی‌کند. گاهی سوءتغذیه مربوط به پروتئین است و پروتئین‌های لازم را از غذا‌ها دریافت نمی‌کند. در اغلب مواقع سوءتغذیه در کشور مربوط به ریزمغذی‌ها می‌شود یعنی ویتامین‌ها و املاح که هرکدام نقش بسیار حیاتی و مهمی در حیات انسان دارند، موضوع بسیار شایع در سوءتغذیه گاهی در حد میلی‌گرم و میکروگرم است یعنی حتی این میزان کم از ریزمغذی‌ها در افراد هم ممکن است تامین نشود.
از ریزمغذی‌هایی که کمبودش در کشور ما بسیار شایع است، آهن است که در وضعیت توان جسمی و فکری بسیار موثر است. کلسیم و روی نیز از انواع دیگر سوءتغذیه است و کمبود ویتامین D که به تازگی شیوع بالایی در کشور پیدا کرده است نیز از انواع دیگر سوءتغذیه محسوب می‌شود. این موضوع در استان‌های محروم کشور نمود مشخص‌تری دارد. »
شیوع چاقی
در حالی که در کشور ما گروهی دچار سوءتغذیه هستند، گروهی دیگر افرادی با اضافه وزن بالا هستند. نوبخت می‌گوید: «این وضعیت گذار تغذیه‌ای است. گروه‌هایی از مردم در وضعیت بهتری از نظر اقتصادی هستند و برخی هم با فقر اقتصادی و فرهنگی گسترده‌تر مواجه‌اند، به همین دلیل شاهد ظهور چاقی در ایران هستیم.»
وی ادامه می‌دهد: «میانگین نمایه توده بدن در کشور ما 9/25 است و بر این اساس 46 درصد از جامعه ما دچار اضافه وزن و چاقی هستند. در بررسی‌هایی که در کودکان زیر پنج سال انجام شده است، در کل کشور 08/4 درصد کودکان کشور دچار کم‌وزنی، 83/6 درصد دچار کوتاه قدی و چهار درصد دچار لاغری هستند.»
این کارشناس دفتر تغذیه وزارت بهداشت می‌گوید: «سوءتغذیه در کودکان زیر پنج سال موجب کاهش رشد جسمی و ذهنی کودک شده به‌طوری که در بزرگسالی نیز با مشکلات فراوانی ازجمله کسالت روبه‌رو خواهند شد. کار کمتر، درآمد پایین‌تر و در نتیجه امکان تهیه غذا در او حتی در آینده نیز کم شده و سیکل معیوب سوءتغذیه و فقر ادامه پیدا می‌کند.»
نوبخت با بیان اینکه مصرف ویتامین‌ها در این کودکان موثر است، به برنامه‌های وزارت بهداشت با همکاری نهادهای امدادی در کشور در مناطق مختلف کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «یکی از فعالیت‌های دفتر بهبود تغذیه، برنامه‌های حمایتی و کمک به اقشار آسیب‌پذیر است. برخی برنامه‌ها عمومیت دارد و برخی به صورت ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر است. توزیع مکمل‌یارها برای کودکان زیر دو سال تا آهن و ویتامین E و D و مولتی‌ویتامین و توزیع ویتامین و برای مادران باردار، دانش‌آموزان دختر سنین راهنمایی و دبیرستانی از برنامه‌هایی است که دفتر بهبود تغذیه پیگیری می‌کند.»
سوءتغذیه و روند توسعه
ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و مدیرگروه تغذیه دانشگاه آزاد اسلامی در این باره می‌گوید: «خیلی از ما ممکن است از بیماری‌های مرموزمان گلایه کنیم. سردردها و خستگی‌های مزمن و مواردی از این دست. برخی از این مشکلات می‌تواند ناشی از نوع تغذیه ما باشد، تغذیه‌ای که با نوع زندگی ما تناسبی ندارد. به‌طور کلی نبود تعادل و تناسب در تغذیه از چهار گروه غذایی؛ نان و غلات، شیر و لبنیات، گوشت و سبزیجات و میوه‌جات می‌تواند مشکلات جسمانی زیادی را در افراد ایجاد کند. این در حالی است که این مشکلات در کودکان و بزرگسالان به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد. کاهش بهره هوشی، کوتاهی قد، کاهش توانمندی جسمی و غیره از عوارض خورد و خوراک نامناسب در کودکان است. در بزرگسالان نیز اختلالات عصبی، بی‌حسی، بی‌تفاوتی، تحریک‌پذیری و کم‌خونی و خواب‌آلودگی بروز می‌کند، که همه این موارد موجب اختلالاتی در زندگی روزمره بزرگسالان و تحت‌الشعاع قرار دادن آینده کودکان‌مان می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «کمبود دریافت پروتئین، ریزمغذی‌هایی چون آهن، کلسیم، روی و سایر ویتامین‌ها، آثار مختلفی روی بدن دارد. اما این به آن معنی نیست افرادی که دچار سوءتغذیه هستند از لاغری مزمن نیز رنج می‌برند. بلکه عکس این موضوع نیز صادق است و افراد چاق نیز به صورتی دیگر درگیر سوءتغذیه هستند. زیاده‌خواری خود عوارض فراوانی مثل چاقی، بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون، سرطان و قند خون را در پی دارد. همچنین تغذیه نامناسب دلایل مختلفی دارد ازجمله فقر.
اما بحث امنیت غذایی موضوع دیگری است که نباید آن را نادیده گرفت. این موضوع به‌قدری بااهمیت است که سبب شده شاهد سوءتغذیه در اقشار پردرآمد جامعه نیز باشیم. سوءتغذیه در ایران دلایل مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به ناآگاهی در زمینه تغذیه، فقر مالى و ناامنى غذایى، توجه ناکافى به کیفیت و کمیت غذا به‌ویژه ریزمغذی‌ها و مصرف تنقلات کم‌ارزش اشاره کرد. گرانی‌های چند ساله اخیر نیز متاسفانه در تشدید این مشکل نقش دارد چراکه نخستین قربانیان گرانی‌ها، لبنیات و سبزیجات هستند که قیمت آنها در برخی موارد تا صد برابر بیشتر شده است.»
این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: «نباید فراموش کرد که کاهش کیفیت غذا راه خوبی برای صرفه‌جویی نیست. این صرفه‌جویی نه‌چندان زیاد در آینده‌ای نه‌چندان دور هزینه‌های فراوان دارویی را به کشور تحمیل خواهد کرد. ضمن اینکه سوءتغذیه آینده کشور را نیز به مخاطره انداخته و با پرورش افرادی که با مشکلات جسمانی فراوانی روبه‌رو هستند، شادی و سلامتی و روحیه تلاش را به چالش می‌کشاند. سوءتغذیه و توسعه رابطه مستقیمی با هم دارند و چرخه معیوب خوراک می‌تواند کشور را از مسیر توسعه خارج کند.»
نظر شما