سلامت نیوز: سالانه بیش از 8 هزار نفر در حوادث یا بر اثر بیماری به مرگ مغزی مبتلا میشوند. این در حالی است که اعضای بدن کمتر از هزار نفر آنها به بیماران نیازمند اهدا میشود.
این واقعیت تلخی است که رئیس شبکه فراهمآوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران از آن یاد میکند و میگوید: روزانه 7 تا 10 بیمار نیازمند عضو که با دریافت آن میتوانند به زندگی عادی خود بازگردند، شمع زندگیشان به خاطر نرسیدن عضو خاموش میشود.
در حال حاضر بیش از یک میلیون نفر در جهان از پیوند عضو بهرهمند هستند و ادامه زندگی تعدادی از این بیماران به بیش از 25 سال رسیده است. بیمارانی که به خاطر نارسایی اعضایی چون کلیه و قلب، زندگی آنها به مویی بند است .چشمانشان به دستهایی است که با امضای برگه رضایت اهدای عضو ، زندگی را به آنها هدیه میکنند.
در 11 سال گذشته با فرهنگ سازیهایی که در زمینه اهدای عضو و همچنین تصویب قانون آن در مجلس انجام شده است بسیاری از مردم با مقوله اهدای عضو آشنا شدهاند اما برخی مواقع خانوادهها براحتی به اهدای عضو فرد مرگ مغزی رضایت نمیدهند و فرایند رضایت گرفتن تا 4 روز طول میکشد که وقت طلایی برای اهدای برخی اعضای حیاتی از جمله ریه از بین میرود.دکتر کتایون نجفیزاده رئیس واحد فراهمآوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس اداره پیوند بیماریهای خاص وزارت بهداشت در یک گفتوگوی اختصاصی با گروه زندگی از ضرورت توجه بیشتر مردم به اهدای عضو و همچنین حمایتهای افراد خیر از بیماران پیوند شده برای تأمین هزینههای دارویی و مراقبتی میگوید.
چه اقداماتی برای اهدای عضو باید انجام گیرد؟
ابتدا باید تعریف جامع و کاملی از مرگ مغزی داشته باشیم تا مردم بیشتر با این مقوله و اهمیت اهدای عضو آشنا شوند. اگر حادثهای رخ دهد و به این موضوع منجر شود که فشار داخل مغز بالا برود این اتفاق باعث میشود چهار رگ تغذیهکننده سلولهای مغزی بهطور همزمان بسته شود و همه سلولهای مغز و ساقه مغز به طور کامل تخریب شود. در چنین مواردی که به طور کامل اکسیژنرسانی به مغز و ساقه مغز قطع میشود، مرگ مغزی رخ میدهد و عملکرد خودکار قلب با اکسیژن بهصورت مصنوعی ادامه خواهد یافت تا برای چند روز قلب امکان تپش داشته باشد. اگر برای فردی که دچار مرگ مغزی شده است بلافاصله لولهگذاری صورت گیرد و تنفس مصنوعی برقرار شود قلب تا چند روز به فعالیت خود ادامه میدهد و این تنفس مصنوعی باعث گردش خون و خونرسانی به اعضای حیاتی میشود و اعضای حیاتی برای چند روز در بدن این فرد سالم باقی میماند. این اتفاق فرصتی است که خداوند اعطا کرده تا بتوانیم از بدن یک فرد فوت شده اعضای قابل استفاده را برداریم و به بیمارانی که نیازمند تعویض عضو نارسا هستند اهدا کنیم، این موضوع یکی از بزرگترین جلوههای عظمت خداوند و قله علم پزشکی است.
برای فرهنگسازی از سوی وزارت بهداشت و درمان چه تمهیداتی صورت گرفته است؟
در اکثر کشورهای جهان رضایت خانواده فردی که دچار مرگ مغزی شده مهم به حساب میآید و در زمان اتفاق ، این خانوادهها هستند که باید تصمیم نهایی خود را اعلام کنند. از این رو باید در این زمینه فرهنگسازی بیشتری صورت گیرد. همچنین باید تمامی واحدهای فراهمآوری اعضای پیوندی دانشگاههای کشور فعالیتهای خود را گستردهتر کنند.در این میان بارزترین و قابل توجهترین فعالیت مربوط به واحد فراهمآوری اعضای پیوندی بیمارستان مسیح دانشوری بوده است. امسال یکی از بزرگترین فعالیتهای فرهنگی این واحد، مراسم بزرگداشت پیوند اعضای «جشن نفس» است که از 11 سال پیش همه ساله با حضور خانوادههای اهدا کننده عضو، بیماران گیرنده اعضای پیوندی، بیماران نیازمند به پیوند و.... برگزار میشود.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور چه راهکارهایی را برای تهیه بهتر داروهای این بیماران در نظر گرفته است ؟
با عنایت خاص وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای بیمارانی که پیوند عضو میشوند کارهایی صورت گرفته است از جمله این کارها میتوان به بحث داروها اشاره داشت تا این بیماران برای تهیه داروها و مراقبت از خود مشکلی نداشته باشند. همچنین خانوادههای اهدا کننده از زمانی که متوجه حادثه مرگ مغزی میشوند تمام هزینههای بستری بیمار مرگ مغزی در بیمارستان مبدأ و بیمارستانهای دولتی برای آنها رایگان است و این موضوع مراحل اداری خود را طی کرده است و برای صورت گرفتن این کار در بیمارستانهای خصوصی در حال مذاکره هستیم. همچنین تلاشهای زیادی در جهت رفاه بیماران پیوند شده با همکاری سازمان غذا و دارو، معاونت درمان وزارت بهداشت و معاونت غذا و دارو شده تا بیماران بعد از پیوند برای تهیه داروها دچار مشکل نشوند. همچنین تعرفههای پیوندی رو به واقعی شدن است و برای حمایت مراکز پیوند اعضا و اهدای عضو طرح فراهمآوری مدل ایرانی پیوند اعضا، طرحی در حال اجراست. همچنین وزارت بهداشت سعی در حمایت از پدیده اهدای عضو و پیوند اعضا را در کشور دارد.
بیشترین مشکلی که اغلب این بیماران با آن دست و پنجه نرم میکنند چیست؟
بیماران پیوند شده با دو مسأله مهم روبهرو هستند؛ نخستین مسأله موضوع تهیه دارو و در وهله بعدی پیدا نکردن شغل است، برای اینکه بعد از پیوند به لطف خانواده اهداکننده و با تلاشهای متخصصان یک بیمار به زندگی بازگشته است اما توان و قدرت کار کردن ندارد و اگر هم توانایی کار کردن داشته باشد شغلی را پیدا نمیکند که بر اساس توانمندیهای او باشد، از این رو برای بازگشت به زندگی فعال نیاز است بیماران پیوندی شغل داشته باشند در حالیکه متأسفانه خیلی از این بیماران بدون حمایت قادر به انجام کار نیستند و لازم است در تأمین هزینه اولیه شروع کار و حمایت مربوط به کار جدید توسط خیرین اقداماتی صورت گیرد و سازمانهای مختلف در به کارگیری این افراد در مشاغل مناسب همکاری لازم را داشته باشند.
بیشترین عضو پیوندی که نیاز بیماران به شمار میرود، چیست؟
بیشترین آمار مربوط به کلیه است. به دلیل شیوع بالای بیماریهای کلیوی و در نهایت نارسایی کلیه در جامعه نیاز به این عضو در بین بیماران پیوندی بیشتر دیده میشود. علت این اتفاق این است که به خاطر کنترل نکردن فشار خون و بیماری دیابت و قند هر ساله به تعداد بیماران دیالیزی و نیاز به پیوند افزوده میشود. مردم جامعه باید با کنترل فشار خون و بیماری دیابت احتمال مبتلا شدن به بیماریهای کلیوی را کاهش دهند، این موضوع ثابت شده است که کنترل این دو بیماری مشکلات کلیوی را کاهش میدهد و این اتفاقات در همه گروههای سنی دیده میشود.
لحظهای که یک فرد دچار مرگ مغزی میشود کدام عضوها حیاتی بوده و زودتر از بین میروند؟
در لحظه وقوع مرگ مغزی به دلیل عدم کنترل مکانیسمهای بدن عملکرد مغز که فرمانده بدن است مختل میشود و مواد سمی از مغز ترشح شده و باعث میشود کیفیت اعضا از دست برود. فردی که دچار مرگ مغزی میشود با تنفس مصنوعی یک روز نگه داشته میشود تا خانواده تصمیمگیری کنند و اگر این تصمیم دیر اجرا شود بعد از چند روز همه اعضا قابلیت خود را از دست میدهند و عضوی برای پیوند باقی نمیماند. ریه حساسترین عضو به شمار میرود و نیاز است که پیوند آن بسرعت انجام شود.
چرا برخی از عضوها قابل پیوند نیست ؟
عضوهایی مانند قلب و ریه به دلیل سبک نادرست زندگی و تغذیه نامناسب و شرایط بد آب و هوا و مشکلات زندگی هنگام پیوند با مخاطراتی روبهرو میشود. همچنین عادتها و رفتارهای نادرست باعث میشود برخی از این اندامها قابل استفاده نباشد. مصرف سیگار بیش از حد مانع از قابل استفاده بودن اندامها میشود. همیشه آرزویمان این بوده است که تعداد مرگ مغزی کاهش پیدا کند و باید در این مورد اقدامات جدی صورت پذیرد و برای اینکه اعضای بدن فرد مرگ مغزی شده هدر نرود و بیماران نیازمند به پیوند عضو در فهرست پیوند فوت نکنند، این امر زمانی تحقق پیدا میکند که همه ارگانها دست به دست هم داده و همکاری لازم را داشته باشند.
نظر شما