سلامت نیوز: وجود20 میلیون بی‌سواد و کم‌سواد به واقع نشان‌دهنده موفق نبودن برنامههای نهضت سوادآموزی است. شاید مسئولان حاضر به پذیرش این مساله نباشند اما واقعیت این است که تا به حال یک برنامه درست در قبال سوادآموزی در کشور اجرا نشده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، مردم دنیا امسال در حالی به استقبال روز جهانی سوادآموزی می‌‌روند که به گواه آمار، در حال حاضر 781 میلیون نفر در تمامی کشورها در بی‌سوادی مطلق به سر می‌‌برند. بنا بر گزارش‌ها، 75 درصد تعداد بی‌سوادان جهان در 10 کشور هند، چین ، پاکستان، بنگلادش، نیجریه، اتیوپی، مصر، برزیل ، اندونزی و جمهوری کنگو متمرکز شده‌اند. البته در این میان کشوری چون افغانستان با وضعیت اسفبار بی‌سوادی گوی سبقت را از بقیه کشورها ربوده و در صدر فهرست کشور‌های با جمعیت بی‌سواد قرار دارد.
وضعیت نگران‌کننده بی‌سوادی در میان کشور‌های توسعه‌نیافته اما در میان زنان بسیار شدید تر از مردان است به طوری که، درحال حاضر، دوسوم جمعیت بی‌سواد یا به عبارتی 500 میلیون از این جمعیت در دنیا را زنان تشکیل می‌‌دهند. به عقیده کارشناسان عمده‌ترین دلیل بی‌سوادی زنان در این مناطق علاوه بر فقر اقتصادی حاکم بر جوامع به نگاه منفی جامعه نسبت به تحصیل زنان و حضور آنان در جامعه مربوط است. نمونه ملاله یوسف زای و مواردی از این دست همگی حاکی از شرایط دشواری است که زنان در این کشورها برای ادامه تحصیل دارند.
20 میلیون بی‌سواد و کم‌سواد در ایران
با وجود آنکه ایران در فهرست کشور‌های پیشگام در امر بی‌سوادی نیست، آمار‌های سازمان‌های بین‌المللی حاکی از آن است که حدود 15 درصد جمعیت ما بی‌سواد هستند. چنانکه بنا به گفته معاون وزیر آموزش‌وپرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی قدر مطلق بی‌سوادی در سال‌های 75 تا 90 در کشور ثابت مانده است. در واقع، در سال 75، 10 میلیون بی‌سواد داشتیم که این تعداد طی این سال‌ها ثابت باقی مانده است. علی باقرزاده در ادامه در توضیح این خبر گفت: در سنین 10 تا 19 سال در سال 65، یک میلیون و 974 هزار بی‌سواد داشتیم که 10 سال بعد یعنی در سال 75 به سنین 20 تا 29 سال رسیده است و تعداد آن یک میلیون و 124 هزار و 882 نفر و 10 سال بعد یعنی در سال 85 در سن 30 تا 39 سال به یک میلیون و 190 هزار و 750 نفر رسیده است. او افزود: در گروه 20 تا 39 سال طبق مطالعاتی که انجام داده‌ایم کاهش محسوسی بین سال‌های 65 تا 75 داشته‌ایم اما از سال‌های 75 تا 90 روند افزایشی داشته‌ایم و پیام این‌ها این است که قدر مطلق تعداد بی‌سواد در 15 سال گذشته ثابت بوده است. در این مورد می‌‌توانیم بگوییم یا روش شمارش اشتباه بوده است که با روند افزایش روبه‌رو بوده‌ایم یا مقدار بازگشت به بی‌سوادی زیاد است. باقرزاده همچنین با اعلام این مطلب که بخش زیادی از بی‌سوادان در کشور را زنان تشکیل می‌‌دهند، عنوان کرد: تعداد زنان بی‌سواد در روستاها بیشتر و تعداد مردان با سواد در شهرها بیشتر از سایر گروه‌هاست. او در پایان از وجود 9 میلیون و 700 هزار بی‌سواد و 10 میلیون و 600 هزار کم‌سواد در کشور خبر داد.
در دنیای امروز معیارهای با سوادی با آنچه در گذشته وجود داشت، متفاوت است. توانایی خواندن و نوشتن در گذشته، امروزه به یادگیری بسیاری از مهارت‌ها از جمله کار با کامپیوتر و آشنایی با حداقل یک زبان خارجی تغییر کرده است. این تغییر و تحول در حالی است که تنها مبتنی بر معیارهای گذشته درحال حاضر حدود 20 میلیون بی‌سواد و کم‌سواد در کشور زندگی می‌‌کنند. پیامدهای پدیده بی‌سوادی و تاثیر آن بر شاخص‌های توسعه موجب شد تا در سال‌های نخستین پس از پیروزی انقلاب اسلامی، راه‌اندازی نهضت‌های سوادآموزی به‌عنوان یکی از راهکارهای مقابله با بی‌سوادی موردتوجه مسئولان قرار بگیرد. ضمن اینکه، علی اصغر فانی، وزیر آموزش‌وپرورش، اخیرا در اظهار نظری با بیان اینکه در برنامه ششم توسعه به دنبال اجباری‌کردن آموزش در دوره ابتدایی و متوسطه یک است، ابراز امیدواری کرد تا دولت و مجلس این امر را به تصویب برسانند. او با ابراز تاسف از اینکه در بعضی از مناطق و روستاها خانواده‌ها اجازه ثبت‌نام دختران خود را در مدارس نمی‌دهند، بیان کرد: امسال به مدیران آموزش‌وپرورش تاکید جدی کرده‌ام که باید خانه به خانه مراجعه و دانش‌آموزان را شناسایی و در مدارس ثبت‌نام کنند. فانی با اعلام اینکه تصمیم دولت تدبیر و امید بر این است تا هیچ دانش‌آموزی در هیچ نقطه‌ای از ایران اسلامی از نعمت تحصیل محروم نماند، خاطرنشان کرد: سال 93 و 94 سال انسداد مبادی بی‌سوادی نامگذاری شده است. همچنین، به تازگی مسئولان آموزش‌وپرورش از ایجاد محدودیت‌هایی برای افراد بی‌سواد خبر داده‌اند. بر این اساس، استمرار امتیازات کشور به بی‌سوادان منوط به باسوادشدن افراد است و از ابتدای سال 1395 محدودیت‌ها اجرا میشود.
چرخه معیوب نظام آموزشی
محمد مراد بیات، جامعه‌شناس در پاسخ به این سوال که نقش سوادآموزی در شاخص‌های توسعه اجتماعی در جوامع چیست؟ میگوید: توسعه یک فرایند فراگیر است. به این معنی که برای شکل‌گیری توسعه پایدار لازم است تا یک هم فهمی در تمامی سطوح جامعه ایجاد شود. یکی از عناصر این هم فهمی سوادآموزی است.
او در ادامه تصریح می‌‌کند: در عصر ارتباطات این میزان از بی‌سوادی یک چالش بزرگ است. این چالش اما زمانی پررنگ‌‌تر میشود که بدانیم معیارهای سواد از گذشته تا به امروز تغییر کرده است و دنیای امروز سواد جدیدی را می‌‌طلبد. بیات با اشاره به تدابیر لازم برای مقابله با بی‌سوادی در کشور مطرح می‌‌کند: همانطور که شکاف طبقاتی مانع توسعه‌یافتگی است، شکاف هم‌فهمی هم یک عامل عمده مقابله با برنامههای توسعه است. برای رفع این مشکل، به اعتقاد من در قدم اول باید سرانه آموزشی مورد بازنگری جدی قرار بگیرد. درحال حاضر، سرانه آموزشی در جامعه ما کمرنگ است و در مقایسه با سایر کشورها سرانه آموزشی ما چندان مطلوب نیست. به همین منظور ضروری است تا موضوع سرانه آموزشی را در برنامه‌ریزی‌های کلان و چرخه دانش مدنظر قرار دهیم.
یک کارشناس آموزش‌وپرورش نیز با اشاره به آمار بی‌سوادی و کم‌سوادی در کشور میگوید: وجود20 میلیون بی‌سواد و کم‌سواد به واقع نشان‌دهنده موفق نبودن برنامههای نهضت سوادآموزی است. شاید مسئولان حاضر به پذیرش این مساله نباشند اما واقعیت این است که تا به حال یک برنامه درست در قبال سوادآموزی در کشور اجرا نشده است. مهدی بهلولی با اشاره به تجربه برزیل در این زمینه مطرح می‌‌کند: عزم جدی و نگرش درست به مهار بی‌سوادی در این کشور موجب شد تا در عمل میزان بی‌سوادی تا حدی کاهش پیدا کند. این در حالی است که در نظام آموزشی ما میان آنچه فرد می‌‌آموزد با زندگی روزمره او هیچ هماهنگی وجود ندارد ضمن اینکه ما تئوری جامع و به روزی درباره سوادآموزی نداریم.
نظر شما