سلامت نیوز: طبق گزارشات منتشر شده در مراکز آماری مختلف در جهان، ٧٠درصد شهروندان کشورهای توسعه‌یافته مسائل مربوط به سلامت و بیماری خود را در اینترنت جست‌وجو می‌کنند و جالب‌تر آن‌که برای بسیاری از مردم اینترنت به‌عنوان اولین منبع دریافت اطلاعات پزشکی حتی پیش از مراجعه به پزشکان گزارش شده است.
دکتر علی نصر اصفهانی در روزنامه شهروند نوشت: بی‌شک در دنیای مدرن و در عرصه اطلاع‌رسانی و گردش و گسترش اطلاعات، اینترنت انقلاب بزرگی ایجاد کرده است. از زمان پیدایش موتورهای جست‌وجوی پیشرفته و شبکه‌های اجتماعی، دسترسی به اطلاعات تقریبا در هر زمان و مکانی برای عموم مردم فراهم شده است.
یکی از عرصه‌های اصلی که اینترنت نقشی روزافزون در آن بازی می‌کند، عرصه پزشکی و دستیابی به اطلاعات مربوط به سلامت است. طبق گزارشات منتشر شده در مراکز آماری مختلف در جهان، ٧٠درصد شهروندان کشورهای توسعه‌یافته مسائل مربوط به سلامت و بیماری خود را در اینترنت جست‌وجو می‌کنند و جالب‌تر آن‌که برای بسیاری از مردم اینترنت به‌عنوان اولین منبع دریافت اطلاعات پزشکی حتی پیش از مراجعه به پزشکان گزارش شده است.
باتوجه‌به این‌که تا چه حد جست‌وجوی یک عبارت ساده مثل «سرفه شدید» در گوگل آسان شده است، تعجب‌آور نیست که بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند به جای ساعت‌ها رفت و آمد و معطلی در مطب پزشک، ابتدا خود مشکل‌شان را در اینترنت جست‌وجو کرده، بیماری را تشخیص داده و حتی درمان کنند. پدیده گردش آزاد اطلاعات به‌شدت متحول شده است و پزشکان نسبت به گذشته بر روند انتشار و انتقال اطلاعات پزشکی به بیمارانشان تسلط و کنترل کمتری دارند. این تغییر الگوی توصیه و آموزش اطلاعات پزشکی به بیماران موجب پیدایش دیدگاه‌های مختلف و بعضا متعارضی درباره نقش اینترنت به‌عنوان ابزاری برای ارتقای سلامت شده است.
گنجینه یا مصیبت؟
اطلاعات پزشکی آنلاین یک تیغ دو لبه است. از یک‌سو می‌تواند باعث افزایش آگاهی بیمار و درنتیجه مراقبت و همکاری بیشتر با پزشک شود. از سوی دیگر ممکن است منجر به رقابت با تصمیمات و استراتژی‌های درمانی که تیم پزشکی اتخاذ می‌کنند شود.
پرسش و پاسخ‌های پزشکی موجود در اینترنت می‌توانند برای بهبود رابطه پزشک- بیمار که گاه زمان زیادی باید صرف آن شود، نقش تکمیل‌کننده داشته باشند. بیماران این قابلیت را دارند که پاسخ سوالات مکرر یا فراموش شده خود و همچنین سوالاتی که از پرسیدن آن در مصاحبه حضوری شرمسار هستند را از طریق اینترنت جست‌وجو کنند. همچنین بیماران می‌توانند از طریق وب‌سایت‌ها، وبلاگ‌ها و گروه‌های اینترنتی متنوع با محوریت درمان و سلامت، تجربیات شخصی بیماری خود را با دیگران به اشتراک بگذارند. تجربیات، شرایط و دیدگاه‌هایی که شاید پزشکان نتوانند در جلسات فشرده در اختیار بیماران قرار دهند.
این‌گونه اطلاعات به بیمار کمک می‌کند تا از شرایط خود آگاه‌تر شده و همچنین احساس تنهایی و انزوای کمتری داشته باشد. این قابلیت به‌خصوص برای بیماران سالمند یا بیمارانی که قادر به حرکت نیستند بسیار سودمند و حایز اهمیت است.
با این حال، اطلاعات پزشکی آنلاین می‌توانند مشکلات اجتناب‌ناپذیری هم ایجاد کنند. سازماندهی این اطلاعات در اینترنت کار دشواری است و این به‌معنای محدودیت کنترل کیفیت این اطلاعات است.
اطلاعات پزشکی ناقص، غیردقیق یا اطلاعات بدی که به‌صورت نادرست جمع‌آوری و ارایه می‌شوند می‌توانند خطرات و عواقب زیانباری به‌همراه داشته باشند. ممکن است بیماران به اطلاعات فریبنده و اغراق‌آمیزی که بسیار هم رایج است به‌راحتی اعتماد کنند. یا در مواجهه با اطلاعاتی که به‌صورتی افراطی و احساسی داستان سرایی شده‌اند، تصمیمات پزشکی اشتباهی اتخاذ کنند. اینترنت همچنین می‌تواند به‌عنوان بستری برای رواج روش‌های درمانی غیرتخصصی و غیرعلمی در قالب و ظاهری علمی ایفای نقش کند. به‌خصوص در بستر فرهنگی ما که بسیاری مردم متمایل به روی آوردن به درمان‌های جایگزین، غیرعلمی، تجربی و بعضا زیان‌آور هستند و بعضا به حرفهای یک دعانویس بیشتر از یک پزشک اعتماد می‌کنند.
اغلب بیماران به دلیل شرایط خاصی که دارند در وضع روحی بسیار آسیب‌پذیری هستند که به‌راحتی می‌توانند هرگونه اطلاعات نادرستی که حاوی حسی از امید و غلبه بر بیماری باشد را باور کنند. به‌علاوه به‌دلیل عدم دانش و تخصص لازم، بسیاری از بیماران قادر به نقد و درک و ارزیابی صحیح این اطلاعات پزشکی نیستند و مطالعه آنها ممکن است منجر به سوء برداشت از متون علمی شود. همگی این عوامل می‌توانند به سوء تعبیر، عدم اطمینان خاطر نسبت به روند درمانی، نگرانی و درنهایت سرپیچی از توصیه‌های درمانی پزشک خود به‌خصوص وقتی که اطلاعات یافت شده در اینترنت، ولو از سایت‌های غیرمعتبر، در تعارض با نظرات پزشک است، منجر شوند.
منابع قابل اعتماد
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که نظر عمومی پزشکان نسبت به وجود اطلاعات پزشکی در اینترنت همراه با تردید است.
بسیاری از پزشکان معتقدند که اینترنت باعث راحت‌تر شدن توضیح و آموزش مشکلات پیچیده پزشکی برای بیماران شده و نیز بر این باورند که استفاده از اینترنت دارای پتانسیل بالایی برای بهبود نتایج درمانی است. اما از سویی دیگر پزشکان نگران بروز دلواپسی و ترس غیرضروری بیماران از بیماری خود هستند، چراکه بسیار محتمل است که با اطلاعات نامرتبط، ناکامل و ناصحیح در اینترنت مواجه شوند و این استفاده نادرست از منابع پزشکی در اینترنت و در نتیجه درمان‌های غیرضروری یا خوددرمانی بیماران منجر به افزایش هزینه‌های درمانی شود.
با این حال و با وجود تمام این نگرانی‌ها اغلب پزشکانی که در یک مطالعه تحقیقاتی در کانادا شرکت کرده‌اند، دسترسی بیمارانشان به منابع پزشکی اینترنت را فاقد مشکلات بسیار زیاد دانسته و همچنان گفته‌اند که بیماران پس از دریافت توضیحات کافی و شفاف، توصیه‌های پزشکان خود را بر منابع اینترنتی ترجیح می‌دهند.
ارجاع صحیح بیماران به منابع به روز و قابل اعتماد در اینترنت یکی از چالش‌های جدید پزشکان در مواجهه با این پدیده است. بسیاری معتقدند که پرسنل درمانی ازجمله پزشکان باید در طول دوران تحصیل خود با استفاده صحیح و دقیق اینترنت و نیز دستیابی به منابع معتبر و قابل ارجاع آنلاین آشنا شوند، چرا که این موضوع مستقیما به سلامت و آگاهی و آموزش بیماران مرتبط است.
ارجاع آگاهانه و هدفمند بیماران به منابع تأیید شده پزشکی در اینترنت نه‌تنها مانع آلوده شدن ذهن بیماران به مطالب نادرست می‌شود، بلکه خود می‌تواند گامی بزرگ در جهت آموزش عمومی سلامت و بهداشت برای اعضای جامعه تلقی شود. اگرچه بسیاری از بیماران خود در مواجهه با منابع اینترنتی محتاط بوده و نگران دسترسی به منابع قابل اتکاء هستند، متاسفانه اغلبشان برای تأیید اطلاعات و اطمینان از نحوه خود درمانی‌شان با پزشک خود مشورت نمی‌کنند.
بسیاری، بیماران نگران این هستند که پزشک این عمل را یک نوع اهانت، به چالش کشیدن، رقابت یا زیرسوال بردن تلقی کند. در دنیای پزشکی مدرن نگرش نوین درمانی بر برقراری یک دیالوگ شفاف و دوطرفه بین پزشک و بیمار درباره اطلاعات پزشکی در اینترنت تأکید دارد و این گفت‌وگو به‌عنوان بخشی از مراحل مصاحبه و درمان بیماران توصیه می‌شود.
آماده باشیم
چه بخواهیم و چه نخواهیم، با گسترش چشمگیر استفاده از اینترنت از این پس پزشکان به‌طور مکرر با بیمارانی مواجه خواهند شد که از منابع پزشکی آنلاین استفاده کرده‌اند.
در عصر ارتباطات پزشکان نباید نقش بسیار کلیدی اینترنت در انتقال اطلاعات خوب و بد درمانی به بیماران را نادیده بگیرند و آن‌را انکار کنند.
هنوز اغلب پزشکان در کشورهای مختلف معتقدند که تیم حرفهای و متخصص درمانی باید به‌عنوان تنها تنظیم‌کننده و ارایه‌دهنده اطلاعات سلامت به بیماران باشد، به همین جهت این موضوع بسیار حایز اهمیت است که پزشکان از نحوه و میزان استفاده بیمارانشان از منابع اینترنتی اطلاع داشته باشند.
دیگر بیماران تنها تحت‌تأثیر توصیه‌ها و آموزش‌های پزشکان خود نیستند و اطلاعات پزشکی موجود در اینترنت آنها را در مواجهه با روش‌های درمانی جایگزین و ثانوی، دیدگاه‌های فرعی درباره مسائل پزشکی و همچنین منابع بسیار گسترده‌ای از دانش پزشکی قرار می‌دهد که در بسیاری از موارد می‌تواند منجر به گمراهی، سردرگمی و نگرانی بیماران شود.
پرسنل خدمات درمانی درحال ورود به دنیای جدید پزشکی هستند، جایی که در آن پزشکان در قبال اطلاعاتی که بیمارانشان به‌دست می‌آورند مسئول بوده و وظیفه توضیح، آموزش و برقراری گفت‌وگو درخصوص این موضوع را برعهده دارند. انکار و اغفال از گسترش این موضوع می‌تواند به بروز تعارضات بسیاری بین بیمار و پزشک کمک کند.
به‌علاوه پزشکان، محققان و سایر پرسنل شاغل در عرصه سلامت و تحقیق موظفند که مراقب صحت و قابل اعتماد بودن منابع پزشکی موجود در اینترنت باشند و نسبت به این موضوع حساسیت به‌خرج دهند.
اطلاعات پزشکی آنلاین برای بیماران باید به‌صورت آسان، قابل دسترس و قابل فهم باشد و این مهم تنها از طریق ایجاد منابع و وبسایت‌های تأیید شده و قابل استفاده برای مخاطب عام امکان‌پذیر خواهد بود. همچنین باید درنظر داشت که صرف تأسیس وبسایت کافی نبوده و درکنار آن آموزش دقیق پزشکان و پرسنل درمانی درخصوص نحوه استفاده از منابع بروز و قابل ارجاع به بیماران نیز ضروری است. هرچند جای تأسف است که هنوز برخی پزشکان خود قادر به استفاده ابتدایی از اینترنت نیستند و انگیزه‌ای هم برای فراگیری آن نشان نمی‌دهند.
اطلاعات در اینترنت وجود دارند و روز به روز هم اضافه‌تر می‌شوند. این مدیریت صحیح یا ناصحیح پرسنل بهداشت و سلامت است که نقش اینترنت را در این عرصه تعیین می‌کند. هنوز این فرصت وجود دارد که بتوانیم میدان مین اطلاعات نادرست و ناکامل پزشکی در اینترنت را به یک معدن طلای ارزشمند تبدیل کنیم. معدن اطلاعاتی که بالقوه می‌تواند اثری شگرف در اصلاح و بهبود درمان بیماران داشته باشد.
استفاده موثر از منابع پزشکی آنلاین همچنین می‌تواند به گسترش مدل نوین رابطه پزشک- بیمار که نیازمند مشارکت دوطرف و حق انتخاب و اختیار بیمار است کمک کرده و مدل سنتی و قدیمی رابطه پدرسالارانه پزشک- بیمار را اصلاح کند.
در نهایت برای دستیابی به یک مدل درمانی مناسب و نوین، تولید و گسترش منابع معتبر و کاربر پسند توسط افراد ذیصلاح ضروری است. همچنین آموزش پزشکان در نحوه استفاده صحیح و ارایه مناسب منابع اینترنتی به بیماران بخش الزامی دیگری از این روند است که باید در راستای سیاست‌های آموزشی کشور مدنظر قرار گیرد.
طبق گزارشات منتشر شده در مراکز آماری مختلف در جهان، ٧٠درصد شهروندان کشورهای توسعه‌یافته مسائل مربوط به سلامت و بیماری خود را در اینترنت جست‌وجو می‌کنند و جالب‌تر آن‌که برای بسیاری از مردم اینترنت به‌عنوان اولین منبع دریافت اطلاعات پزشکی حتی پیش از مراجعه به پزشکان گزارش شده است.
نظر شما