سلامت نیوز: با وجود برخی آسیب‌های اجتماعی كه گریبان شهر را گرفته، از گرانی و تورم تا طلاق و خشونت‌های اجتماعی، افزایش شیوع بیماری‌های روانی اجتناب‌ناپذیر است. این درحالی‌است كه هنوز بسیاری از مردم با وجود مشكلات عدیده روانی به روان‌پزشك مراجعه نمی‌كنند یا به دلیل ترس از برچسب «روانی» خوردن، دنبال درمان بیماری خود نمی‌روند. هفته سلامت روان شاید بهترین فرصت باشد برای اینكه به این موضوع نگاه دیگری بیندازیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از هفته نامه سلامت، خیلی‌ها بیماری‌های روانی را نمی‌شناسند و دنبال درمانش نمی‌روند. موضوع مهم این است كه این قضیه هنوز جزو اولویت‌ها نیست.
دكتر محمد اربابی، روان‌پزشك و عضو انجمن روان‌پزشكان می‌گوید: «80 درصد شاخص‌های سلامت افراد متاثر از وضعیت روانی و اجتماعی هر فرد است و نقش مهمی در سلامت جامعه دارد، اما با وجود اهمیتی كه دارد، در برنامه‌ریزی‌های كلان كشور مورد توجه قرار نمی‌گیرد و با وجود آنكه بیماری‌های روانی در حال حاضر خیلی شایع شده، فقط 3 درصد از بودجه سلامت كشور به بهداشت روان اختصاص یافته است. این مسئله نشان می‌دهد در برنامه‌ریزی‌ها و حمایت‌های كشور به سلامت روان توجه كافی نمی‌شود. از طرف دیگر، یكی از مشكلات شایع بیماران اعصاب و روان در كشور ما، انگ اجتماعی به این بیماران است و خیلی‌ها بیماری روانی را یك انگ اجتماعی تلقی می‌كنند و همین موضوع بر هویت اجتماعی فرد تاثیر منفی می‌گذارد و مشكلات آنها بیشتر خواهد شد.» دكتر اربابی مسئله انگ را در درمان بیماران روانی بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: «بسیاری از بیمارانی كه به اختلال‌های روانی مبتلا می‌شوند، یا بیماری خود را پنهان می‌كنند یا به پزشك مراجعه نمی‌كنند، حتی اگر در مورد بیماری‌شان با اطرافیان صحبت كنند، افرادی ضعیف و منفی‌گرا قلمداد می‌شوند بنابراین بسیاری از آنها مشكلشان را پنهان می‌كنند. در حقیقت مسئله انگ معضل بزرگی است كه باعث شده در مورد بیماران روان‌پزشكی تبعیض‌های زیادی وجود داشته باشد و حتی كمتر شناسایی شوند.»
داروهای روان‌پزشكی و تصورهای نادرست
موضوع مهم دیگری كه دانشیار دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی به آن اشاره می‌كند، تصوراتی است كه در مورد درمان دارویی بیماران وجود دارد: «برخی تصور می‌كنند برای كسانی كه در بیمارستان‌های روان‌پزشكی بستری می‌شوند، فقط دارودرمانی انجام می‌گیرد، در حالی كه روان‌درمانی با كمك روان‌شناسان و روان‌پزشكان در روند درمان بسیار موثر است. متاسفانه بسیاری از بیماران به‌دلیل تصوراتی كه در مورد داروهای روان‌پزشكی دارند، به موقع به پزشك مراجعه نمی‌كنند و از سایر درمان‌ها یعنی روان‌درمانی نیز بی‌بهره می‌مانند. مشكل دیگری كه این بیماران با آن دست‌وپنجه نرم می‌كنند، اقدام‌های توانبخشی است. به بیان دیگر، برخی تصور می‌كنند بیماران روانی بعد از درمان نمی‌توانند زندگی فعالی داشته باشند، در حالی كه این بیماران بعد از درمان، به بازگشت به جامعه نیاز دارند و نهادهایی مانند بهزیستی، وزارت‌بهداشت، آموزش و پرورش و وزارت ورزش و جوانان باید به آنها كمك كنند.
شناسایی رفتار ناسالم
معمولا تا در جسممان مشكلی به وجود می‌آید، بدون چون و چرا به پزشك مراجعه می‌كنیم ولی از كجا بفهمیم سلامت روانی‌مان به خطر افتاده است؟ دكتر اربابی با بیان اینكه همان‌طور كه به سلامت جسم اهمیت می‌دهیم، سلامت روانی هم مهم است، می‌گوید: «هر رفتار یا عملكرد ذهنی كه در عملكردمان اختلال ایجاد می‌كند، یك رفتار ناسالم است و باید در آن تجدیدنظر كرد؛ مثلا اگر به حدی عصبانی می‌شویم كه در خانواده یا محل كارمان تنش ایجاد می‌كنیم و در عملكردمان اختلال ایجاد می‌شود، یعنی روانمان از مسیر سلامت خارج شده است بنابراین اول باید خودمان را ایمن كنیم. مراقبت‌های پایه مانند مدیریت استرس، خودآگاهی، مهارت ارتباط موثر با دیگران، تغذیه سالم و ورزش به ما كمك می‌كند در برابر مشكلات مقاوم باشیم و روان سالم‌تری داشته باشیم.»
تشخیص زودتر، درمان موثرتر
در آخرین بررسی وزارت بهداشت از شیوع بیماری‌های روانی در كشور مشخص شد شیوع اختلال‌های روان‌پزشكی 6/23 درصد است و شایع‌ترین اختلال‌ها، اختلال‌های اضطرابی با 6/15 درصد شیوع است. علاوه بر آن، تك‌اختلال افسردگی اساسی با 7/12 درصد شیوع، شایع‌ترین بیماری روانی گزارش شده و بیماری‌های روانی در زنان بیشتر از مردان است.
دكتر احمد حاجبی، رئیس اداره سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت هم در مورد برنامه‌های وزارت بهداشت برای بیماری‌های روانی توضیح می‌دهد: «مهم‌ترین برنامه ما شناسایی و درمان به موقع اختلال‌های روان‌پزشكی است، به همین منظور در طرح تحول نظام سلامت، این برنامه را تقویت كردیم و اعتقاد داریم تشخیص زودتر، مداخله درمانی زودرس را در پی دارد و از عوارض بیماری جلوگیری می‌كند اما این اقدام كافی نیست و باید پا را فراتر بگذاریم و با توانمندسازی افراد، آنها را در برابر بیماری‌های روانی مقاوم كنیم. به بیان دیگر، با آموزش مهارت‌های زندگی و مهارت‌های فرزندپروری و خودمراقبتی، افراد در برابر مشكلات توانمند می‌شوند و كمتر دچار مشكل خواهند شد.» دكتر حاجبی با بیان اینكه این اقدام‌ها در حال حاضر در حال انجام است، در مورد هزینه بالای خدمات روان‌پزشكی می‌گوید: «یكی از اتفاق‌های خوب این است كه تعداد زیادی از خدماتی كه تحت‌پوشش بیمه نبودند، در حال حاضر تحت‌پوشش قرار گرفتند و تمامی خدمات روان‌پزشكی بیمارستان‌های دولتی نیز بیمه است. گرانی خدمات در بخش خصوصی است و شرایط را در بخش دولتی برای مردم مساعد كرده‌ایم.سلامت روان یك فرایند ذهنی است و برای آنكه به آن دست پیدا كنیم، باید همه دستگاه‌ها به آن توجه كنند، چون وزارت بهداشت به تنهایی نمی‌تواند در این زمینه كاری از پیش ببرد.»
خدمات مشاوره‌ای در خانه‌های سلامت
یكی دیگر از نهادهایی كه برای شهروندان برنامه‌هایی برای سلامت روان دارد، شهرداری است. دكتر مهدی گلمكانی، مدیر كل سلامت شهرداری با بیان اینكه در خانه‌های سلامت خدمات مشاوره ارائه می‌شود می‌گوید: «طی سال در كلیه خانه‌های سلامت انواع خدمات روان‌شناسی و مشاوره به‌وسیله كارشناسانی كه آموزش‌های لازم را در انجمن‌های روان‌شناسی و روان‌پزشكی دیده‌اند، داده می‌شود. این مشاوره‌ها براساس شیوع مشكلات اجتماعی و روانی متفاوت است و هم به‌صورت انفرادی و هم گروهی انجام می‌شود. مشاوره‌های ما، شامل مشاوره‌های ازدواج، انتخاب همسر و تحكیم بنیان خانواده است و مهارت‌های زندگی و حتی پیشگیری از اعتیاد نیز جزو این آموزش‌هاست و شهروندان می‌توانند با مراجعه به خانه‌های سلامت، مشاوره‌های لازم را دریافت كنند.»
نظر شما