سلامت نیوز: به گفته مدیر کل درمان و حمایت های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر بی خانمانی، عدم حمایت های اجتماعی، بیکاری، نداشتن شغل، نداشتن جایی که حتی بتوانند شب را بیتوته کنند عامل های ازدیاد معتادان خیابانی است.

«مشاهده پدیده تكدی‌گری و اعتیاد در شهرهای كشور زیبنده ایران اسلامی نیست.» رییس جمهور حسن روحانی در جلسه چهارشنبه هیات دولت با بیان این جمله  از وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی، وزارت كشور، نیروی انتظامی، شهرداری‌ها و مسئولین محلی خواست تا پاكسازی چهره شهرها از این پدیده ناهنجار اجتماعی را با جدیت دنبال كنند و شناسایی و مقابله با شبكه‌های گرداننده این ناهنجاری‌ها را در اولویت ماموریت‌های دستگاه‌های مسئول قرار دهند. معتادانی که با هر بار جمع آوری آنها در دوره های مختلف باز اثری از کم شدن آنها نیست و هر روز به جمعیتشان افزوده می شود.

فرید براتی سده مدیر کل درمان و حمایت های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر  تعداد معتادان پرخطر در کشور را بین 200تا 220 هزار معتاد می داند و در مورد بازگشت دوباره معتادان متجاهر معتقد است: «بخش زیادی از مشکلات معتادان متجاهر بحث بعد از خروج از درمان است، اینکه دستگاه مشخصی برای حمایت از آنها وجود ندارد و تا می توانیم باید تمرکزمان را روی قسمت بعد از درمان معتادان بگذاریم تا دوباره به خیابان برنگردند.»

به گزارش سلامت نیوز، گفتگوی خبرآنلاین با مدیر کل درمان و حمایت های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر را بخوانید؛


معتاد متجاهر به چه معتادی می گویند؟

معتادان متجاهر همانطور که در قانون آمده است کسانی هستند که رفتار متجاهرانه در مورد اعتیاد دارند، یعنی رفتار و اعمالشان نشانه تجاهر به اعتیاد است. یا در ملاعام تزریق می کنند یا در ملاعام مواد مصرف می کنند و یا اینکه کارت درمان یعنی گواهی درمان ندارند. درواقع طبق آیین نامه ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر که اخیرا در ستاد مبارزه با مواد مخدر تصویب شده و توسط آقای رییس جمهور هم مصوباتش ابلاغ شده است تشخیص این قضیه با پزشک است یعنی مقام قضایی دستور می دهد و اینکه اینها معتاد متجاهر هستند یا نه را پزشک تشخیص می دهد. یعنی معتادی هستند که رفتارشان حاکی از تجاهر است و تجاهر ناشی از اعتیاد است.


از زمانی که این معتادان جمع آوری می شوند در چه شرایطی قرار می گیرند؟

این معتادان در ابتدا باید جمع آوری شوند که جمع آوری و ساماندهی شان به عنوان ضابط قوه قضاییه با نیروی انتظامی است و اینکه آیا این افراد رفتار متجاهرانه ناشی از اعتیاد دارند یا نه با پزشک است. بعد از تشخیص پزشک به متجاهر بودن آنها ما آنها را به مراکزی که برای این قضیه در کشور وجود دارد می بریم. حالا این مراکز، می توانند مراکز دولتی باشند یعنی مراکز درمان و نگهداری و کاهش آسیب ماده 16که در حال حاضر 17 مرکز در ایران داریم و یا اینکه از طریق مراکز غیر دولتی که در همین ماده قانونی یعنی ماده 16قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1389 مجمع تشخیص مصلحت نظام آمده است که قاضی می تواند این نوع معتادان را به مراکز ماده 15 یعنی مراکزی که بیماران خودشان داوطلبانه می روند، مراکز درمان سرپایی یا مراکز اقامتی ارجاع بدهد. بنابر این معتادان بعد از اینکه غربال شدند در این مراکز توزیع می شوند در این مراکز تا 3ماه می توانند حضور داشته باشند و بعد اگر لازم بود با دستور مقام قضایی که این دستور هم با درخواست مدیر مرکز صورت می گیرد، گاهی می توان یک دوره 3ماهه دیگر هم آنها را نگه داشت.

پس ما در نهایت 6ماه می توانیم این افراد را در مراکز درمان نگه داریم. بعد از بیرون آمدن از این مراکز کار دیگری که می توان انجام داد و نیازمند آیین نامه است (آیین نامه مراقبت های بعد از خروج). این آیین نامه توسط ریاست محترم قوه قضاییه به استان های مختلف ابلاغ شده است و آنجا تکالیفی را برای این معتادان بعد از اینکه از مراکز بیرون می آیند در نظر گرفته است از جمله اینکه اینها در حقیقت باید آموزش حرفه ببینند، مهارت ها را یاد بگیرند، حتی یک جاهایی نباید بروند یا با عده ای از افراد خاص نباید تماس بگیرند یا اگر جایی ندارند برای اینکه شب بخوابند باید از طریق خانه های میان راهی یا از طریق مراکز سکونتی که شهرداری یا نهادهای حمایتی دیگر راه اندازی می کنند شب را آنجا بگذرانند.


اما معتادان در شهرها رها شده اند. حتی این شرایط نابهنجار به روستاها هم رسیده است.

خب این آیین نامه البته تا به الان آنطور که باید اجرایی نشده است اما به هرحال ما همه تلاشمان را داریم می کنیم که این آیین نامه را اجرایی کنیم و در نهایت معتادان 6ماه تحت درمان و تحت ساماندهی هستند و بعد که بیرون می آیند باید برای خدمات بعدی آنها یعنی از نظر اشتغال، از نظر کسب درآمد و از نظر اینکه کجا زندگی کنند باید برنامه ریزی شود که دوباره در چرخه اعتیاد قرار نگیرند. البته این نکته را عرض کنم که این افراد چون افرادی هستند که معتادان بی خانمان یا معتادان پرخطر هم به آنها گفته می شود کسانی هستند که معمولا سابقه عود مجدد دارند و یا معمولا هم تمایلی به درمان ندارند و خیلی ها که از مراکز می روند بیرون مجددا دوباره مصرف می کنند بحث این است که به هر حال کاری شود و جوری برنامه ریزی شود که اینها دیگر وارد چرخه مجدد مصرف نشوند. برای این امر باید دستگاه های مختلف از جمله دستگاه های حمایتی پای کار بیایند. بحث اشتغال، بحث سرپناه، بحث حمایت از خانواده که باید آنها را راضی کنیم تا بتوانند این افراد را نگه داری کنند و آنها را رها نکنند تا مصرف کننده بی خانمان یا خیابانی شوند.


ستاد مبارزه با مواد مخدر برای دوره بعد از درمان معتادان متجاهر چه قدم هایی برداشته است؟

برای این معتادان ما یک طرحی داریم تحت عنوان مدیریت مورد. به این صورت که بعد از اینکه معتادان ترخیص می شوند کلینیک های مددکاری و موسساتی که کارشان درمان اعتیاد یا کاهش آسیب هاست بتوانند برای ادامه درمان اینها برنامه ریزی کنند. یک کار دیگری که در ستاد انجام می شود این است که یک اعتباری یا یک بودجه ای در نظر گرفتیم که اعتبار آن را از طریق دانشگاه های علوم پزشکی یا مراکزی که دانشگاه ها مجوز دادند و همچنین بهزیستی می دهیم که معتادان درمان شده بعد که بیرون آمدند درمانشان رها نشود و حداقل تا 6ماه هم بتوانند بدون اینکه هزینه ای پرداخت کنند از خدمات درمان اعتیاد بیرون از مرکز بهره مند شوند. این بودجه هم پرداخت شده و الان در استان های مختلف دو سال است که در حال اجراست.


آنهایی که خانواده دارند هم به خانواده تحویل داده می شوند؟

بله. در تهران تعدادی از کسانی که اسفندماه سال گذشته ساماندهی شده‌اند به خانواده هاشان تحویل داده شدند. الان 180نفر اشتغال برایشان ایجاد شده است و در سیستم درمانی هستند و بازگشت نداشتند.اگر ما بتوانیم در هر دوره ای 100تا 180 نفر را در درمان نگه داریم که الان نزدیک به 7ماه از امسال گذشته و اینها از 8ماه پیش وارد طرح ساماندهی شده اند به هر حال توفیق خوبی است و بعد از آن حتما برای ما مهم تر است .البته همانطور که عرض کردم این وظیفه دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر نیست باید دستگاه های رفاهی، دستگاه های حمایتی، شهرداری و غیره برای اشتغال این افراد برنامه ریزی کنند تا اینکه بتوانند روی درمان بمانند و حتماباید بحث مسکن و سرپناهشان مورد توجه قرار گیرد.


این 180 نفر از بین چند نفربودند که بازگشت نداشته اند؟

این 180 نفر از بین هزار نفر بوده اند. 300نفر هم در شهرهای مختلف به خانواده هاشان برگردانده شده اند.


پس ضعف این سیستم چیست که دوباره معتادان متجاهر را با وجود جمع آوری در سطح شهر می بینیم؟

یکی بحث ماهیت پیچیده اعتیاد است به هرحال اعتیاد یک بیماری با عود بالاست و این بیماران کسانی هستند که تعداد زیادیشان تمایلی به درمان ندارند به همین دلیل به آنها معتادان متجاهر گفته می شود زیرا اگر می خواستند درمان شوند اساسا نباید وارد این مراکز می شدند. نکته دیگر حمایت های اجتماعی و شرایط بعد از ترخیصشان است که ممکن است بعد از ترخیص جایی برای سکونت نداشته باشند که بعضی یا خانواده ندارند یا خانواده آنها را نمی پذیرد و باید به همان پاتوق دوباره برگردند بنابراین اینجا نهادهای حمایتی و دستگاه های اجرایی مسوول وظیفه شان خیلی سنگین است باید کاری کنند تا اینها بازگشت نداشته باشند. بررسی ما نشان می دهد بخش زیادی از مشکلات این معتادان همین بحث بعد از خروج است اینکه دستگاه مشخص برای حمایت از آنها وجود ندارد یک تعدادی از آنها بیمار روانی هستند، یک تعدادی بی خانمان هستندو یک تعداد کسانی هستند که حتی سرپناه ندارند و نمی توانند حتی یک وعده غذای گرم بخورند بنابر این دستگاه هایی که مشغول این کارها هستند باید آنها را تحویل بگیرند و خدمات لازم را به اینها بدهند تا به خیابان برنگردند.


پس می توانیم بگوییم که بی خانمانی یکی از دلایل بازگشت دوباره آنها به خیابان است؟

هم بی خانمانی، هم عدم حمایت های اجتماعی، بیکاری، نداشتن شغل، نداشتن جایی که حتی بتوانند شب را بیتوته کنند که ما داریم برنامه ریزی می کنیم تا بتوانیم در این زمینه ها هم کاری کنیم اما واقعا سخت است.

 

بر اساس آمار موجود آیا در سال های اخیر تعداد معتادان متجاهر کاهش داشته است؟

الان گزارش هایی که ما داریم نشان می دهد تعدادی از این افراد با پیگیری های همکاران ما و ارتباطاتی که با دستگاه های دیگر برقرار کردند به لحاظ شغلی، به لحاظ آموزشی و به لحاظ اینکه حتی آنهایی که جایی برای سکونت ندارند تحت پوشش قرار گرفتند. در این زمینه خیلی پیشرفت داشتیم اما قدر مسلم تا آن چیزی که مورد رضایت مردم و مسوولین است فاصله زیاد است همین که مردم آنها را روزو شب در خیابان می بینند نشان می دهد تا نقطه مطلوب فاصله زیاد داریم.


کدام شهرها بیشتر با این معضل دست و پنجه نرم می کنند؟

ما در استان های مختلف معتاد متجاهر یا پرخطر داریم. برآورد ما این است که نزدیک به 200تا 220 هزار معتاد پرخطر داریم البته همه اینها بی خانمان نیستند و همه اینها ممکن است معتاد متجاهر نباشند اما این تعداد در مراکز کاهش آسیب خدمات می بینند. اما به هر حال استان هایی داریم که بیشتر لازم است به آنها توجه شود کلانشهرهایی مثل تهران، خراسان رضوی، شهرهایی مثل مشهد، استان فارس، اصفهان و کرمان که جزو استان‌های پرجمعیت ما هستند و لازم است که روی این استان ها تمرکز ویژه ای داشته باشیم.


بعد از سخنان رییس جمهوری و دستور ایشان برای جمع آوری معتادان متجاهر، ستاد مبارزه با مواد مخدر برای اجرایی کردن این امر چه برنامه ای دارد؟

از دیروز تا به حال ما در ستاد جلسات مختلف داشتیم. اخیرا جلسه ای با حضور آقای رحمانی فضلی وزیر کشور و دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر و شهردار محترم تهران برگزار که آنجا برنامه ریزی هایی شد. امروز نیز برای پیگیری برنامه های آن جلسه با مسوولان شهرداری، بهزیستی و شورای هماهنگی تهران جلسه ای داشتیم. صبح امروزهم جلسه ای با قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر داشتیم که ایشان هم دستوراتی دادند. تا هر چه زودتر در جهت انتظارات مسوولان و همچنین رییس جمهور محترم گام برداریم.