سلامت نیوز: سابقه استفاده از گازهای شیمیایی طولانی مدت است؛ ولی وسیع ترین و بی رحمانه ترین استفاده از آن در جریان دفاع مقدس و علیه رزمندگان و مردم ما بوده است. تاکنون بیش از صد هزار مصدوم شیمیایی به مراکز درمانی کشور مراجعه کرده اند که برای بیش از شصت هزار نفر از آنها پرونده تشکیل شده است.

به گزارش سلامت نیوز، دکتر مجتبی امیری، مسئول کمیته پوست مرکز تحقیقات آسیب های شیمیایی و متخصص پوست و مو در برنامه «فراسو» گروه سلامت جسم و پیشگیری رادیو سلامت با بیان این که گازهای شیمیایی که در زمان جنگ تحمیلی علیه ما به کار رفته اند دو دسته بودند، گفت: بعضی ها مثل گازهای اعصاب یا گازهای خون که کشنده هستند و بعضی دیگر مانند گاز خردل، که بیشترین استفاده هم از این نوع بود، بیشتر از آن که کشنده باشند، مهارکننده نیروها هستند. گاز خردل به صورت مایع می باشد که سریع تبخیر می شود. در فاز حاد، علائمی که گاز خردل ایجاد می کند متناسب با غلظت آن و دوری و نزدیکی مصدوم با محل انفجار می باشد. گاز خردل یک سوزاننده یا یک حساسیت ایجاد کننده نیست. گاز خردل وارد پوست می شود و در هسته سلول های پوست می نشیند، سیستم هسته سلول را تخریب می کند و از کار می اندازد و باعث ایجاد مشکلات بعدی در بیمار می شود. بنابراین، آنچه که ما در بحث مصدومین شیمیایی با آن روبرو هستیم عوارض مزمن گاز خردل است، چون از بدن دفع نمی شود و تا آخر عمر با فرد است. گاز خردل روی پوست، چشم و ریه تاثیر می گذارد. الان در شکل مزمن آن، بیشترین درگیری را در ناحیه پوست به علت وسعت آن داریم. همچنین کشور ما در بحث عوارض مزمن گاز خردل یک قربانی است و در هیچ جای دنیا تحقیقات درمانی در مورد آن انجام نداده اند.

وی با بیان این که ضایعات اولیه در مصدومیت با گاز خردل، ضایعات تاخیری هستند، افزود: اگر فاصله مصدوم از محل انفجار دور باشد معمولاً به صورت قرمزی خفیف خودش را نشان می دهد و هر چه مدت تماس و غلظت گاز بیشتر باشد، این شدت بیشتر باشد. قرمزی پوست به سوزش، دانه های آبدار ریز و نهایتاً تخریب لایه های سطحی پوست و تشکیل یک لایه سیاه رنگ در محل منجر می شود. اگر بدن فرد دچار عفونت نشود؛ این علائم تا دو هفته بهبود می یابند؛ ولی مشکل اصلی وقتی اتفاق می افتد که گاز وارد بدن می شود و به طور قابل توجهی در تمامی ارگان های بدن نفوذ می کند. در این صورت ضایعات ثانویه اتفاق می افتد و مصدومیت وارد فاز مزمن می شود که عوارض آن تا الان که حدود 25 سال از جنگ گذشته است، دیده می شود. در ضایعات ثانویه درصدی از بیماران دچار عفونت می شوند و در درصدی هم به خصوص در نواحی چین ها بافت های اسکاری (جوش گاها) ایجاد می شود.

مسئول کمیته پوست مرکز تحقیقات آسیب های شیمیایی با بیان اینکه درمان ها عمدتاً معطوف به عوارض مزمن مصدومیت شیمیایی در روی پوست است، اظهارکرد: این عوارض و طیف ضایعات در افراد مختلف، متفاوت است. بیشترِ ضایعات پوستی مصدومین شیمیایی در افراد عادی هم وجود دارد ولی در این افراد ضایعات با شدت و شیوع بیشتری وجود دارند. یکی از مشکلات جدی در این مصدومیت، خشکی پوست است که از عوارض آن ایجاد خارش حاد مزمن ناحیه ای و در نتیجه ضخیم شدن پوست می باشد. افزایش حساسیت های پوستی مصدومین شیمیایی خیلی بالاتر از حالت عادی است، اما میزان شیوع سرطان های پوستی این افراد تفاوت چندانی با افراد عادی ندارد. در کل، 20 تا 25 بیماری پوستی است که در مصدومین شیمیایی خیلی بیشتر دیده می شود.

این متخصص پوست و مو در پایان با بیان این که در مجموع یک فرد مصدوم شیمیایی می تواند به کمک درمان های موجود یک زندگی راحت و قابل تحمل داشته باشد، خاطرنشان کرد: شایع ترین تظاهر پوستی مزمن مصدومین شیمیایی خشکی پوست و خارش است و معمولاً این خارش منتشر می شود. در این مورد، در گذشته از داروهای کورتونی استفاده می شد اما الان از جایگزین های خوبی مانند فنول که از ترکیبات غیرکورتونی هستند و تاثیر خوبی هم در کاهش خارش پوست دارند، استفاده می شود. همچنین امروزه استفاده از آنتی هیستامین های خوراکی - چون نقش مهمی در کاهش خارش نداشتند و خواب آور نیز بودند- به حداقل رسیده است.