سلامت نیوز: اعتیاد رانندگان اتوبوس؛ این موضوع جدیدی نیست. حالا دیگر سالهاست که مسافران برونشهری میگویند براساس مشاهداتشان تعداد زیادی از رانندگان اتوبوسهای برونشهری به موادمخدر اعتیاد دارند. دلیلش هم هرچند وقت یکبار یک موضوع اعلام شده: سختی کار و شببیداری.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، حالا اما و بعد از آنکه چند وقتی بود مسئولان حملونقل جادهای آمار رسمی درباره اعتیاد رانندگان اعلام نکرده بودند، دوباره درباره تعداد رانندگان درون و برونشهری که اعتیا دارند، خبری اعلام شده و اینبار از زبان هومان نارنجیها، کارشناس پژوهش در پیشگیری و درمان مرکز تحقیقات سوء مصرف و وابستگی مواد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی. او دیروز به «مهر» گفته است که ١٠درصد رانندگان اتوبوس اعتیاد دارند: «براساس آمار مراجعهکنندگان به مراکز درمانی ١٠درصد رانندگان اعم از رانندگان درونشهری و اتوبوسهای مسافربری اعتیاد دارند که انتظار میرود این آمار بیش از این باشد چراکه بسیاری از رانندگان معتاد پنهان هستند و هیچ غربالی در این زمینه صورت نمیگیرد.»
او گفته درصد زیادی از تصادفات رانندگی به دلیل اعتیاد و خوابآلودگی رانندگان است: «شغل رانندگان اتوبوس و خودروهای برونشهری به دلیل نداشتن ساعت خواب و بیداری منظم به نحوی است که گرایش بیشتری به اعتیاد دارند و حتی رانندگان اتوبوسی داریم که شیشه مصرف میکنند و دچار توهم هستند که این بسیار آسیبزاست. با توجه به این موارد مشخص میشود که در این زمینه باید دقیقتر بررسی کنیم؛ تست سلامت رانندگان بهویژه رانندگان اتوبوسهای مسافربری باید دقیقتر باشد و آزمایشات پیگیری هم با ضوابط خاصی اجرایی شود. متاسفانه اکنون در کشور تست اعتیاد در محل توسط راهنمایی و رانندگی نداریم یا خیلی کم است درحالیکه در خارج از کشور تست بزاقی بسیار مرسوم است و در محل از رانندگان مشکوک آزمایش به عمل میآید.»
به گفته او «تست بزاقی امکان نمایش وضع اعتیاد تا چند ساعت قبل را دارد اما متاسفانه استفاده از آن اکنون در ایران مرسوم نیست ولی نیاز به آن در حملونقل بین شهری محسوس است و حتی باید این امکان ایجاد شود که رانندگان تصادفات جادهای حداکثر ٢٤ ساعت پس از تصادف تست اعتیاد بدهند.»
کارشناس پژوهش در پیشگیری و درمان اعتیاد آزمایشات پیگیری را از دیگر راههای مناسب برای کاهش تصادفات بین شهری اتوبوسها برشمرده است: «آزمایشهای پیگیری هم باید با دقت انجام شوند و اگر مقطعی و در بازه زمانی مشخص انجام شود باز هم بسیاری از متخلفان امکان فرار از آن را پیدا خواهند کرد لذا بهتر است رانندگان اتوبوسها برای آزمایشات فراخوانده شوند و اتحادیه آنها را ملزم کند که حداکثر تا ٢٤ ساعت پس از فراخوان خود را برای انجام آزمایشات معرفی کنند. از سوی دیگر آزمایشگاهها هم تأثیر زیادی در تشخیص دارند و پیشنهاد میشود که ناجا در هماهنگی با حوزه کاری آزمایشگاههایی را تأسیس یا تجهیز کند که معتبر باشند و امکان نمونهگیری غلط و اشتباهات رایج در آزمایشگاهها در آن به حداقل برسد.»
هرچند تابهحال از زبان مسئولان رسمی حملونقل جادهای و پلیس راه آمار دقیقی از تعداد رانندگان معتاد اتوبوسها منتشر نشده اما هر چند وقت یکبار آنها آمار کلی اعتیاد رانندگان را اعلام میكنند. مثلا همین پارسال بود که سردار حسین رحیمی، فرمانده سابق پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ گفت در ۹ ماه ابتدایی ۹۱، از ۴۰۲ تست انجام شده موادمخدر و مشروبات الکلی از رانندگان تعداد ۱۶۹ مورد مثبت بوده است: «این درحالی است که در مدت مشابه امسال از ۵۲۶ مورد تست انجامشده ۲۷۲ مورد مثبت بوده است.» سردار رحیمی گفت: «نیاز است که بیمهها و سایر دستگاهها برای حل این معضل وارد شوند. این درحالی است که این تستها از رانندگان مشکوک گرفته شده است.» هرچند او نگفت که از این تعداد، چند نفر جزو رانندگان اتوبوسهای مسافری و باربری بودهاند اما آن زمان تعدادی از کارشناسان حوزه موادمخدر گفتند بیش از ٢٠درصد این آمار را باید از میان رانندگان اتوبوسها پیدا کرد.
اما با وجود اعلام این خبرها از زبان این کارشناسان، مسئولان رسمی سازمان راهداری و حملونقل جادهای چندان این موضوع را قبول ندارند. اسماعیل غلامی، معاون حملونقل سازمان راهداری و حملونقل جادهای کشور یکی از آنهاست. او میگوید آمار ١٠درصدی اعتیاد رانندگان اتوبوس را تأیید نمیکند: «رانندگانی که در بخش عمومی کار میکنند دارای کارت سلامت هستند، برای صدور کارت سلامت هم در مجموعههای مجاز مورد تأیید وزارت بهداشت و نیروی انتظامی از رانندگان تست گرفته میشود.» او میگوید قبل از تئوریزه کردن این موضوع نمیتوان درباره مجموعه رانندگان حرفی زده شود: «شرکتهای طب کار مجموعهای است که دارای مجوز از وزارت بهداشتند و آنها میتوانند براساس بررسیهایشان بگویند چه تعداد دارای بیماریهای مختلفند. اگر هم رانندگانی اعتیاد داشته باشند این مراکز آنها را میفرستند به جاهایی که تحت نظر نیروی انتظامیاند. به اعتقاد من رانندگان تحت نظارتهای پزشکیاند. چون بعضا رانندگان به دلیل کاری که دارند و مشکلات تردد در جادهها، به بهداشت خودشان اهمیت نمیدادند، به همین دلیل سیستمی طراحی شد که آنها در فواصل منظمی چک شوند و دارای کارت صحت و سلامت باشند چون اگر نداشته باشند نمیتوانند به کارشان ادامه بدهند.»
مهرداد حمداللهی، معاون دفتر حملونقل کالا سازمان راهداری و حملونقل جادهای هم دراینباره توضیحاتی دارد: «موضوع اینجاست که اساسا رانندگانی که اعتیاد داشته باشند نمیتوانند کار کنند، چون به آنها کارت هوشمند داده نمیشود. کسی که راننده باشد و بخواهد مسافر و بار ببرد، کارت هوشمند باید داشته باشد. حالا اگر کسی کارت هوشمند را گرفت و مواد مصرف کرد، بحثش جداست. ما که نمیتوانیم ٣٦٥ روز سال رانندگان را کنترل کنیم. وقتی رانندگان گواهی میآورند، معتاد نیستند. حالا ممکن است به صورت موردی رانندهای معتاد شود ولی کلا کسی که اعتیاد داشته باشد اصلا راننده نمیتواند بشود.»
او ادامه میدهد: «رانندهای که میخواهد فعالیت کند چه باری چه مسافری باید از ما مجوز بگیرد، رانندگان کارت هوشمندی دارند که مدارکی میخواهد؛ نداشتن سوءپیشینه، گواهینامهپزشکی و کارت سلامت از مدارک مورد نیاز است. صدور کارت سلامت از سال ٨٣ شروع شد و الان ١١٢ مرکز دارای مجوز از وزارت بهداشت تستهای سلامت و اعتیاد را از رانندگان میگیرند. تا قبل از سال ٩١، رانندگان فقط در ابتدای استخدام، تست اعتیاد میدادند اما بعد از آن سالی یکبار و برای تمدید کارت هوشمند، از آنها تست اعتیاد گرفته میشود. از طرف دیگر پلیس راه به صورت رندوم برای مصرف موادمخدر سنتی و صنعتی از رانندگان تست میگیرد. غیر از این، جدیدا از رانندگانی که تصادفات منجر به فوت و جراحت میکنند، تست مجدد گرفته میشود. رانندگان باید هر سال یکبار برای اعتیاد تست دهند. بههرحال نمیتوانیم به رانندهها بگوییم هر ٢٤ ساعت بیایید و تست بدهید. هزینه تست بزاقی را چه کسی میخواهد بدهد؟» او میگوید: «شیشه توهمزاست و قبول داریم مصرف آن در میان رانندگان فاجعهای ممکن است داشته باشد. برای همین هم از چندسال پیش آزمایشهای مربوط به آنها اضافه شد. رانندهها هم اعتراض کردند که قبلا باید ٤هزار تومان میدادند و حالا باید ١٥هزار تومان بدهند. به هرحال این یک واقعیت است که متاسفانه باور غلطی است که راننده جماعت معتادند درحالیکه اینطور نیست.»
کار سخت و بیخوابی از دلایلی است که معمولا بهعنوان دلایل مصرف موادمخدر در میان رانندگان اعلام میشود. مهرداد افتخار، روانپزشک و عضو هیأتعلمی دانشگاه علوم پزشکی ایران دراینباره میگوید: «یکی از مهمترین عواملی که در تصادفات رانندگی به ویژه رانندگان بینشهری نقش دارد، بیخوابی است. آمار نشان میدهد که بیشترین تصادفات جادهای حدفاصل ساعات ٤ تا ٦ صبح روی داده است یعنی زمانی که بیخوابی بیشترین فشار را به راننده وارد کرده است. در این مورد بلند کردن صدای ضبط، باز کردن پنجره یا مصرف مواد هیچ کمکی نمیکند. بنابراین بهترین کار این است که رانندگان برای مدتی وسیله نقلیه خود را متوقف کنند و بخوابند. افرادی که مواد مصرف میکنند و سعی میکنند مشکل بیخوابی را با مصرف مواد جبران کنند قضیه را پیچیدهتر کردهاند و این کار از بروز تصادفات ناشی از بیخوابی پیشگیری نمیکند. یک نکته مهم دیگر را نیز خاطرنشان کنم که برای رانندگی به دو نوع قضاوت نیازمندیم؛ قضاوت نسبت به محیط و قضاوت راجع به خودمان بنابراین مصرف مواد حس قضاوت ما را از بین میبرد.» او ادامه میدهد: «آماری که به تفکیک مصرف این مواد را گزارش کرده باشد در دسترس نیست اما براساس آزمایشهایی که برای گرفتن جواز کار، استخدام یا دریافت گواهینامه پایه یک از متقاضیان به عمل میآید میتوان گفت رانندهها از تست مثبت بیشتری برخوردارند. البته یک نکته را نیز فراموش نکنیم که تنها اکتفا به جواب آزمایش نیز نمیتواند آمار دقیقی ارایه کند زیرا افرادی که اقدام به آزمایش میکنند پیش از آن از زمان دقیق آزمایش اطلاع دارند ولی با این وجود باز هم در مشاغلی مانند رانندگی این عدد بالاتر است.»
نظر شما