سلامت نیوز : 19 مهرماه نود و سه نخستین دورۀ پسادکترای پزشکی روانتنی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با همکاری مؤسسه دانش تندرستی و زیر نظر پزشکی روانتنی دانشگاه فرایبورگ آلمان آغاز شد.
به گزارش سلامت نیوز این دورۀ دو سالۀ بالینی برای پزشکان عمومی، متخصصین و روانشناسان بالینی با هدف گسترش یک دیدگاه سیستماندیش و کلنگر در نظام خدمات سلامت ایران طراحی و اجرا شده است.
با مسئولین برگزاری این دوره آقای دکتر گلی و دکتر افشار گفتگویی داشتیم که در زیر میخوانید :
- ممکن است پیش از هر چیز به اختصار این دوره را معرفی کنید؟
دکتر گلی: این دوره نخستین دورۀ میانرشتهای بالینی در این زمینه در منطقه است و از سال آینده احتمالاً دانشجویانی از کشورهای همسایه در این دوره خواهیم داشت.
پزشکی روانتنی در شکل گستردۀ خود نه یک تخصص یا فوق تخصص پزشکی بلکه یک رویکرد زیست ـ روان ـ اجتماعی به تمام دستگاههای سلامت و در هر سه سطح پیشگیری، درمان و بازتوانی ـ نوتوانی است.
- آیا این دوره پیشینهای در ایران داشته است؟
دکتر افشار: خوشبختانه پیش از این دورههای دانشگاهی ارزشمندی در جهت تحقق این آرمان در دانشگاههای علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی در قالب فلوشیپ پزشکی روانتنی جهت روانپزشکان تدوین و اجرا شده اند که به مداخلات زیستی و رفتاری در بیماران مزمن جسمانی میپردازند. رویکرد سیستمی اما به پزشکی به اینجا ختم نمیشود چراکه در واقع آرمان آن تغییر الگوی زیستی به الگوی زیست ـ روان ـ اجتماعی است.
دکتر گلی: در تکمیل صحبت دکتر افشار تأکید میکنم که در واقع پزشکی روان تنی یک الگوی نوین تفکر، استدلال و تدبیر بالینی است که سعی دارد دانش، فن و هنر پزشکی را بر پایۀ نظریه عمومی سیستمها بازساماندهی کند.
- چه عواملی باعث رشد این نگرش در جهان شده است؟
دکتر افشار: مطالعات همهگیرشناسی نشان میدهد که طی چند دهۀ اخیر به علت موفقیت نسبی پزشکی زیستشناختی در درمان بیماریهای حاد و عفونی از سوی دیگر بیماریهای مزمن جسمی و روانی به شدت افزایش یافته است.
- یعنی به واقع تغییر مسایل ما را وادار به تغییر الگوی سلامت کرده است؟
دکتر گلی: وقتی از بیماری مزمن مانند دیابت، فشار خون، بیماریهای خودایمنی و مانند آنها سخن میگوییم صحبت از کنترل و نه درمان قطعی و البته سالهای طولانی زیستن با بیماری است پس پاسخ بیمار به ناخوشیاش و نحوۀ مدارای او به مراتب مهمتر میشود. اینجاست که تدبیرهای روانتنی Psychoimmune Modulation؛ یعنی تقویت سیستم ایمنی با روشهای روانشناختی، بسیار اهمیت پیدا میکند.
- وقتی از اختلالات روانتنی سخن میگوییم مشخصاً راجع به چه گروهی از بیماران حرف میزنیم؟
دکتر افشار: طبق آمارهای رسمی در کشورهای توسعهیافته بیش از 50 درصد از تمام مراجعات و نزدیک به 80 درصد مراجعات مکرر به همۀ مراکز درمانی مختلف غیر اورژانس، روانتنی هستند و به همین دلیل با درمانهای دارویی صرف و نگرش تکساحتی درمان نمیشوند. این بیماران نه تنها درمان مناسبی دریافت نمیکنند بلکه به دلیل برخورد تکرشتهای و غیرفعال با آنها متحمل هزینهها و آسیبهای بسیاری نیز میشود.
- یعنی نگرش تخصصی و فوق تخصصی به تنهایی برای مراقبت از این بیماران کافی نیست؟
دکتر گلی: بله همیمطور است. و نیاز به این است که مسایل انسان نه فقط با یک نگاه جامع به دستگاههای حیاتی بلمه با نگاهی ژرفتر به زمینۀ رواناجتماعیای که در آن شکل میگیرند، دیده شوند. تفکر سیستمی به عنوان بنیان پزشکی روانتنی زبان مشترکی است که بخشهای تجزیه شدن انسان در گفتمان پزشکی را میتواند دوباره گرد هم آورده و چهرۀ انسان را درآینۀ پزشکی دوباره بازنمایاند.
- آیا این رویکرد با پزشکی سنتی ما هم ارتباط دارد؟
دکتر گلی: البته، در واقع پزشکی روانتنی بدنبال پرورش حکیمان عصر نو است. حکیمانی که به کیفیت انسان و نه فقط درمان بیماری آنها میاندیشند.
اگر به متون حکیمان باستان مانند بقراط، جالینوس، رازی و یا ابنسینا نگاه بکنیم درمییابیم آنها نیز نه تنها به یبماری بلکه به زمینۀ شخصیتی، روانشناختی، شغلی، خانوادگی و حتی اقلیمی فرد به جد میپرداختهاند و در تصمیمگیری بالینی آنها این عوامل رواناجتماعی و زیستمحیطی نقشی تعیین کننده داشته است.
با گسترشی که علوم پزشکی در دهههای اخیر یافته است دیگر کلمۀ "حکیم"، اگر به معنایی که رازی یا ابنسینا بودند گرفته شود، در یک نفر نمیتواند محقق شود ولی با رویکرد سیستمی میتوان کلمۀ "حکیم" را بار دیگر محقق کرد اگر نه در یک نفر مانند عهد باستان بلکه در نظام خدمات سلامت. البته هریک از متخصصین در این نظام در عین شناخت تدبیرهای زیست ـ روان ـ اجتماعی در حوزۀ تخصص خود میداند چگونه با بخشهای دیگر نظام سلامت ارتباط بگیرد. و این نگرش گلنگر در عین برخورد تخصصی کیفیتی حکیمانه به پزشکان آینده خواهد بخشید.
- آیا برنامههای دیگری نیز برای گسترش این نگاه انسانگرا به پزشکی در دست دارید؟
دکتر افشار: بله، خوشبختانه فعلاً نزدیک به 50 ساعت برنامۀ آموزش پزشکی روانتنی را برای پزشکان خانواده نیز تدوین کردهایم که افرادی که در هستۀ شبکۀ سلامت هستند با این نگاه بیماران را تدیبر کرده و بتوانند از متخصصین گوناگون در جهت ارتقای سلامت بیماران بهره بگیرند.
- ممکن است برای متخصصان سلامت که بیشتر در این مورد جویا هستند بگویید که محتوای آموزشی این برنامهها چیست؟
دکتر گلی: دانشپژوهان این دورهها در زمینۀ درمان و مشاورۀ سیستمی و رویکردهای درمان شناختی ـ رفتاری، روانپویشی، خانوادهدرمانی و نیز رواندرمانی تن ـ مبنا، بر پایۀ یک نظام درمانی هماهنگ و سیستمی آموزش میبینند.
لازم به ذکر است مسوولین دوره دکتر حمید افشار زنجانی، روانپزشک و فلوشیپ پزشکی روانتنی، دانشیار گروه روانپزشکی علوم پزشکی اصفهان، رییس گروه روانپزشکی و رییس مرکز تحقیقات روانتنی، پژوهشگر مهمان دانشگاه فرایبورگ آلمان و دکتر فرزاد گلی، پزشک، فلوشیپ پزشکی روانتنی، مدیر موسسه علمی تحقیقاتی دانش تندرستی، هیئت علمی دانشگاه انرژی مدیسین، کالیفرنیا، آمریکا، پژوهشگر مهمان دانشگاه فرایبورگ آلمان و دانشگاه اوهایو امریکا هستند.
نظر شما