سلامت نیوز: به گفته حسن هفده‌تن، معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سال گذشته حدود ۱۳هزار حادثه ناشی از کار در کشور ثبت شده که این میزان حادثه، منجر به مرگ هزار و 800 کارگر شده است.

یک پای ثابت حادثه است. تهران، طوفان می‌شود، از آن بالا می‌افتد و می‌میرد. فلان خیابان نشست می‌کند، باز هم اوست که به کام مرگ فرو می‌رود. ساختمان را گودبرداری می‌کنند، آوار یکراست می‌ریزد روی سرش! گوشه خیابان دارد جدول‌ها را تمیز می‌کند، ماشین ترمز بریده، درست او را نشانه می‌گیرد و رد خونش را بر خیابان جاری می‌کند.خلاصه که مرگ، حسابی دور و برش پرسه می‌زند.

سایه به سایه؛ جایی نیست که او باشد و مرگ، در کوتاهترین فاصله ممکن حضور نداشته باشد. مرگ خاموش و اینگونه اما، نامی هم از او باقی نمی‌ماند. فوق‌اش می‌شود تیتر یک خبر کوتاه، گوشه صفحه حوادث. البته خبر، گاهی قابلیت تیتر یک شدن هم پیدا می‌کند؛ مثل همان وقتی که ساختمان هفت طبقه در سعادت آباد تهران، آوار شد بر سر 17 کارگر دهدشتی و همه‌شان را به کام مرگ فرو برد؛ کارگرانی که طبق گفته دادستان وقت تهران، نه کارگران عادی، بلکه بیشترشان دانشجویانی بودند که برای گذران زندگی تأمین هزینه تحصیل شان مشغول به کار شده بودند. در جریان رسیدگی به این پرونده شهرداری تهران تا ۸۵ درصد مقصر شناخته شد و متهم اصلی پرونده که یکی از پیمانکاران پروژه بود، بنا به گفته رضا جعفری، سرپرست دادسرای کارکنان دولت، متواری شد و با وجود حضور مکرر خانواده‌های جانباختگان حادثه در دادگاه، پرونده به نتیجه مشخصی نرسید و در نهایت نماینده جانباختگان از شکایت انصراف داد و رضایت خود را اعلام کرد. این، پایان کار 17 کارگر جوان بود که در این حادثه جان خود را از دست دادند و محل مرگشان، حالا ساختمانی دیگر، بنا شده و کسی دیگر یادش نمی‌آید که 6 سال پیش، ساختمان قبلی چگونه آوار شد بر سر کارگران جوان. قطارمرگ کارگران اما، خیال توقف ندارد و انگار شنیدن خبر مرگ یک یا چند کارگر در هر حادثه شهری، آنقدر عادی شده که چندان هم مورد توجه واقع نمی‌شود.عمق فاجعه زمانی بیشتر حس می‌شود که بدانیم براساس آمار سازمان پزشکی قانونی، روزانه بیش از 5 کارگر در کشور، هنگام کار جان خود را از دست می‌دهند.

به گفته حسن هفده‌تن، معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سال گذشته حدود ۱۳هزار حادثه ناشی از کار در کشور ثبت شده که این میزان حادثه، منجر به مرگ هزار و 800 کارگر شده است.
سازمان پزشکی قانونی، استان‌ تهران را پیشتاز حوادث مرگ کارگران عنوان می‌کند. نام خراسان رضوی و فارس در رده‌های بعدی بیشترین تعداد مرگ و میر کارگران ثبت شده است. سقوط از بلندی، برخورد با جسم سخت و برق‌گرفتگی، عمده‌ترین دلایل مرگ در حوادث کار هستند و حدود نیمی از این حوادث هم هنگام ساختمان‌سازی اتفاق می‌افتد.
به گفته «هفده تن»، به‌دلیل کاهش امنیت سرمایه‌گذاری، شرایط قراردادهای کاری تغییر کرده به‌طوری که بیش از ۹۰ درصد قراردادهای کار در سال گذشته، قرارداد موقت بوده است؛ این در حالی است که امسال در مراسم روز جهانی کارگر، حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران از وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواست برای تمام کارگران فصلی ساختمان که بیمه ندارند، دفترچه بیمه تهیه کند. 
سازمان پزشکی قانونی همچنین در آخرین آماری که از مرگ و میر کارگران اعلام کرده، از رشد مرگ و میرها خبر می‌دهد. بر این اساس در ۴ ماهه نخست سال جاری  ۶۵۷ نفر در حوادث ناشی از کار، جان خود را از دست داده‌اند که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، 4درصد افزایش را نشان می‌دهد.
در تیر ماه امسال نیز 196 نفر در حوادث ناشی از کار جان خود را از دست دادند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، رشد 12 درصدی دارد.
البته روند صعودی مرگ کارگران، تنها مختص امسال نیست بلکه شاخص‌های آماری مرگ‌های ناشی از حوادث کار در سال‌های گذشته سیر صعودی داشته‌اند به طوری‌که این آمار از 697 فوتی در سال 1383 به یک هزار و 994 نفر در سال 1392 رسیده‌ است؛ افزایشی که سازمان پزشکی قانونی را بر آن داشت تا با هشدار در خصوص افزایش تلفات در حوادث ناشی از کار و تأکید بر رعایت نکات ایمنی بویژه در موارد کار در ارتفاعات، متذکر این نکته مهم شود که در 10 سال گذشته، 12 هزار و 436 نفر در حوادث کار جان خود را از دست داده‌اند که این آمار، از رعایت نشدن نکات ایمنی حکایت دارد.
 بیمه کارگران، طرحی در میانه راه
 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده که 70 درصد کل حوادث ناشی از کار کشور در بخش ساختمان اتفاق می‌افتد و لازم است در این خصوص اقدامات حمایتی مانند تشدید بازرسی‌ها، افزایش سطح مهارت کارگران و ایجاد پوشش بیمه‌ای انجام شود. بر اساس طرحی که از سال 89 در دستور کار قرار گرفت، 800 هزار کارگر شاغل در بخش ساختمان کشور بیمه شدند، اما طرح اخیراً بنا به دلایلی از جمله عدم تأمین اعتبار و بروز برخی مشکلات قانونی متوقف شده است، در حالی که طبق اعلام مقامات کارگری، دست کم 800 هزار کارگر دیگر نیز در انتظار قرار گرفتن در پوشش بیمه هستند.
سیدهادی ساداتی عضو هیأت مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران در این باره می‌گوید: «متأسفانه با مصوبه‌ای که اخیراً در این‌باره از سوی مجلس ارائه شده، مسأله بیمه شدن کارگران ساختمانی با مشکلات اساسی مواجه شده است.برای ادامه کار ایجاد پوشش بیمه‌ای برای کارگران ساختمانی، منابع مالی لازم از سوی تأمین اجتماعی قابل تأمین نیست و از این رو در سال جاری هیچگونه سهمیه جدیدی از سوی تأمین اجتماعی در این باره اعلام نشده و عملاً کار متوقف است.»
 ساداتی ادامه می‌دهد:« یکی از ایرادات مصوبه مجلس، لزوم دریافت اجازه از وزارت کشور است که ما به دنبال حذف این ماده بودیم. به علاوه منابعی که مجلس برای ایجاد پوشش بیمه‌ای کارگران ساختمانی در نظر گرفته، برای این کار مناسب و کافی نیست و نمی‌توان انتظار داشت از این طریق بتوان برای 800 هزارنفر بیمه ایجاد کرد. این در حالی است که در حال حاضر 42درصد از کل حوادث ساختمانی منجر به مرگ نیروی کار می‌شود.»
 تهران، مرگبارترین شهر برای کارگران!
تهران، پایتخت پرهیاهو و هزار رنگ ایران، همان جایی است که خیلی‌ها از نقاط دور و نزدیک روانه‌اش می‌شوند تا بار کارگری در این کلانشهر را به دوش کشند اما گاه دست روزگار که البته خطاهای انسانی هم دست به دستش داده، سرنوشت را جور دیگری برایشان رقم می‌زند و به جای اینکه خانواده را سر سفره نان حلالی جمع کنند، آنها را با رخت عزا بر سر مزار خود گرد می‌آورند.
از چهره اش نمی‌توان به راحتی حدس زد که چند ساله است. خطوط عمیق روی پیشانی، حکایت از مردی میانسال را دارد؛ شاید چهل و چند ساله. لایه نازکی از خاک، صورتش را پوشانده و قسمتی از موهایش را که از زیر دستمال یزدی چهارخانه که به سرش بسته، بیرون مانده است.
اهل یکی از روستاهای بجنورد است. سه سالی می‌شود که به تهران آمده؛ تنها. خانواده اش همان جا هستند، در روستا. می‌گوید 34 ساله است و سه دختر دارد. اسم دخترها را با ذوق می‌گوید: «راضیه، مهری و مرجان» تا چند دقیقه پیش با چالاکی خاصی، بالای داربست، به همکارش کمک می‌کرد. اینکه خودت را روی یک تخته نگه داری و کارت را هم بکنی، برای کسی که این پایین ایستاده، سخت به نظر می‌رسد اما «برات»، توجهی به این چیزها ندارد. یک پایش روی زمین است و یک پایش، آن بالا؛ بدون محافظ!می‌گوید: «اتفاقی نمی‌افتد! محافظ می‌خواهم چه کار. مزاحم کار آدم می‌شود. اینجوری راحت‌ترم.»
همکارش که جوانی بیست و پنج ساله به نظر می‌رسد، از آن بالا دست تکان می‌دهد و می‌زند زیر آواز تا شاید این‌طور صدایش به این پایین برسد. ترانه معروف آذری را با صدای خش دار می‌خواند.
او هم کلاه ایمنی سرش نیست؛ مثل برات، که دوباره باید برگردد آن بالا و مشغول کار شود. کارگران این کارگاه ساختمانی البته کلاه ایمنی دارند اما یکی دوتایشان! ظاهراً کلاه به بقیه نرسیده و اگر بازرس سر برسد احتمالاً همان چند نفر کلاهدار، در معرض دید قرار می‌گیرند تا کارفرما مورد بازخواست قرار نگیرد.
کارگران دیگر هم وضعیتی کم و بیش مشابه دارند. قرار است کارفرما و کارگران مقرراتی را رعایت کنند تا از آسیب‌های احتمالی که احتمالشان کم هم نیست، محافظت شوند اما این مقررات هم مثل خیلی بایدهای دیگر، بیشتر وقت‌ها روی زمین می‌ماند تا به استقبال حادثه رود.
دکتر بشیر نازپرور، مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران، تهران را مرگبارترین شهر ایران به لحاظ حوادث برای کارگران، عنوان کرده است؛ تهرانی که با حجم بالای ساخت و سازها، کارگران زیادی را هر روز در معرض انواع خطرهای شغلی قرار می‌دهد.
آیین نامه‌ای برای حفاظت کارگران
در سال 89 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت آیین نامه‌ای تحت عنوان «ایمنی در امور پیمانکاری» را ابلاغ کرد که در برخی استان‌ها به اجرا درآمد. در سال 91 نیز بخشنامه‌ای از سوی وزارت کار به همه دستگاه‌های ذیربط ارسال شد که به موجب آن تشکیل پرونده صلاحیت ایمنی و امور پیمانکاری برعهده انجمن‌های صنفی ایمنی و بهداشت کار قرار گرفت.
به اعتقاد کارشناسان روابط کار، اجرای آیین‌نامه صلاحیت ایمنی پیمانکاران مهمترین راهکار در کاهش حوادث ناشی از کار بویژه در بخش ساختمانی و خدماتی است؛ از این رو با توجه به تدوین آیین‌نامه ایمنی در امور پیمانکاری توسط شورای عالی حفاظت فنی و ابلاغ دستورالعمل تأیید صلاحیت ایمنی، کلیه پیمانکاران حقیقی یا حقوقی موظفند قبل از عقد هرگونه قرارداد پیمانکاری، گواهینامه صلاحیت ایمنی را به منظور صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور و همچنین پیشگیری از حوادث ناشی از کار از ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی سراسر کشور دریافت کنند.
به استناد ماده 5 آیین نامه پیمانکاری مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در هنگام عقد قرارداد لازم است هزینه‌های مربوط به امور ایمنی محاسبه و در متن قرارداد لحاظ شود و پیمانکار از ابتدای قرارداد با نظارت کارفرما موظف به اجرای آن است.پیمانکاران نیز ملزم به ثبت آمار و ارائه گزارش حوادث ناشی از کار به کارفرما جهت ارسال به اداره کار و اموراجتماعی محل مطابق دستورالعمل قانون کار جمهوری اسلامی ایران هستند.
همچنین به استناد ماده 61 آیین‌نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاه‌ها، کارفرما موظف است در سال دو دست لباس کار به‌صورت مجانی در اختیار کارگر بگذارد. لباس کار باید متناسب با نوع کار باشد و طوری تهیه شود که کارگر بتواند به‌راحتی وظایف خود را انجام دهد و موجب بروز حادثه نشود و درصورتی‌که کارفرمایی به جهت اجرای موضوع ماده 61 آیین‌نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاه‌ها پول لباس کار را به کارگران پرداخت کند، باید اطمینان حاصل کند که لباس کارخریداری‌شده و نوع آن متناسب با کار بوده و حتماً در کارگاه مورداستفاده قرار گیرد.
 به استناد ماده یک آیین‌نامه وسایل حفاظت فردی، مصوب شورای عالی حفاظت فنی، به‌منظور انتخاب وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع کار، کارفرما مکلف به شناسایی و ارزیابی شرایط محیط کار برای تشخیص و کنترل خطرات و همچنین به استناد ماده دو آیین‌نامه، باید وسایل حفاظت فردی متناسب با نوع مخاطرات احتمالی و محیط کار را به تعداد تهیه و به‌صورت رایگان در اختیار کارگران قرار دهد.
کارفرما باید بر نحوه استفاده از وسایل حفاظت فردی نظارت کند و درصورتی‌که کارگری از پوشیدن و یا استفاده از آنها استنکاف کرد موضوع از طریق کمیته مراجع حل اختلاف قابل‌پیگیری است.
البته چنانچه کارفرما یا مدیران واحدهای موضوع ماده 85 قانون کار برای حفاظت فنی و بهداشت کار وسایل و امکانات لازم را در اختیار کارگر قرار داده باشند و کارگر با وجود آموزش‌های لازم و تذکرات قبلی بدون توجه به دستورالعمل و مقررات موجود از آنها استفاده نکند کارفرما مسئولیتی نخواهد داشت در صورت بروز اختلاف، رأی مراجع حل اختلاف نافذ خواهد بود.
وضع این قوانین و مقررات البته وظیفه را در قبال حفظ امنیت کارگران در کارگاه‌های ساختمانی، تمام نمی‌کند و قرار هم نیست که بازرسی از نحوه عملکرد آنها صورت نگیرد. بر اساس قانون، هرگاه در حین بازرسی به تشخیص بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای احتمال وقوع حادثه و یا بروز خطر در کارگاه داده شود، بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای مکلف هستند مراتب را فوراً و کتباً به کارفرما یا نماینده او و نیز به رئیس مستقیم اطلاع دهند و از طریق اداره مربوطه از دادگستری محل، تقاضای قرار تعطیل و لاک و مهر تمام یا قسمتی از کارگاه را کند.
محمد گنجی‌کیا، رئیس کانون انجمن‌های صنفی مسئولان ایمنی و بهداشت کار استان تهران، اجرای بخشنامه صلاحیت ایمنی و پیمانکاری را در کاهش حوادث کار مؤثر می‌داند و می‌گوید: «در صورتی که این بخشنامه به اجرا درآید، بخش اعظمی از حوادث ناشی از کار در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی کاهش می‌یابد.»
به گفته گنجی‌کیا طبق آیین‌نامه مصوب سال 89 وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی وظیفه تشکیل پرونده به کانون صنفی مسئولان ایمنی و بهداشت کار هر استان واگذار شده است که با همکاری اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بازرسی کار هر استان نسبت به اجرای آن اقدام می‌شود. به هر حال، تعداد بالای حوادث شغلی کارگران، چیزی نیست که بتوان آن را کتمان کرد و یا نادیده گرفت. علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، چندی پیش با ابراز نارضایتی از بالا بودن آمار حوادث ناشی از کار، عنوان کرد که آمار حوادث ناشی از کار در کشور بالاست و برای کاهش آن و ایجاد امنیت روحی، روانی و جسمی نیروی کار باید استانداردسازی و برنامه‌ریزی لازم صورت گیرد.
این بدان معناست که تاکنون از تمام توان برای تأمین امنیت کارگران استفاده نشده که اگر چنین بود، شاهد آمار بالای مرگ کارگران در حوادث شغلی نبودیم.کارگران، همان‌ها که مرگشان گاه و بی‌گاه شنیده می‌شود خبری کوتاه در گوشه صفحه حوادث؛ همان‌هایی هستند که کسی آنقدرها که باید برایشان دل نمی‌سوزاند.
حادثه که اتفاق می‌افتد، هرکس تلاش دارد به هر وسیله‌ای که می‌تواند، خودش را تبرئه کند. گاهی، بی‌مبالاتی کارگر، عامل حادثه عنوان می‌شود و گاهی کوتاهی کارفرما. به هرحال دیگر اتفاقی است که افتاده! حالا تکلیف چند سر عائله کارگر بی‌نوا که معلوم نیست از این به بعد باید چطور اموراتشان را اداره کنند، چه می‌شود، دیگر به کسی ربطی ندارد!