سلامت نیوز: رسوب های سمی ناشی از فعالیت کارخانه در بدن حیوانات اثر می کند و یکی پس از دیگری راهی چاله های مرگ می شوند، طبق آمار دامپزشکی استان کرمان تاکنون حداقل 40 هزار راس دام در این منطقه تلف شده اند و این روند هر چند در ابعاد کمتر اما روزانه ادامه دارد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از زیست بوم، استان کرمان دومین ذخایر مس جهان را به خود اختصاص داده است و در این میان به طور طبیعی صنایع مس نیز در کنار این معادن ساخته شده است، شرکت ملی صنایع مس در سال1374 در راستای استفاده بهینه از منابع و معادن مس کشور وتبدیل ذخایر موجود به تولیدات اقتصادی ، اقدام به احداث خط تولید مس آندی در منطقه خاتون آباد کرده است. اما متاسفانه استانداردهای زیست محیطی در ساخت این کارخانه هیچ گاه رعایت نشد و نتیجه آن یکی از آلوده ترین دشت های کشور به دلیل فعالیتهای صنعتی است.

كارشناسان محیط زیست میزان آلودگی را 28 برابر استاندارد جهانی اعلام كرده و مقدار ذرّات خروجی نیز 30 برابر حد استاندارد است.روزانه هشت تن غبار آلاینده توسط این كارخانه در هوا پخش می‌شود كه حدود 50 درصد آن را گرده‌های مس تشكیل می‌دهد.ارزش ریالی این میزان مس، روزانه 300 میلیون ریال است كه به عنوان ثروت ملی در هوا پخش می‌شود وضمن خسارت اقتصادی موجب آلودگی محیط و بیماری مردم، گیاهان و حیوانات می‌شود.

چاله های انهدام دام، جایگزین مراتع سرسبز

شهربابک در حقیقت قطب دامپروری استان کرمان محسوب می شود و توسعه این صنعت در شهربابک ضروری است با این وجود فعالیت کارخانه ذوب مس خاتون آباد تاثیر منفی بر صنعت دامپروری نیز گذاشته است،مراتع و کشتزارهای دشت خاتون آباد به دلیل انتشار فلزهای سنگین هم اکنون جای خود را به چاله های انهدام دامهای منطقه داده اند.

رسوب های سمی ناشی از فعالیت کارخانه در بدن حیوانات اثر می کند و یکی پس از دیگری راهی چاله های مرگ می شوند، طبق آمار دامپزشکی استان کرمان تاکنون حداقل 40 هزار راس دام در این منطقه تلف شده اند و این روند هر چند در ابعاد کمتر اما روزانه ادامه دارد.

مس و تاثیر آن بر سلامتی  موجودات زنده

امروزه آلودگی محیط زیست از مسائل مهمی است که جوامع مختلف با آن روبرو هستند. آلودگی خاکها به فلزات سنگین یکی از نگرانی های زیست محیطی عصر حاضر به شمار میرود و در سالهای اخیر توجه به غلظت این عناصر در خاک ها به دلیل اثرات نامطلوب آنها بر فعالیتهای متابولیکی و فیزیولوژیکی موجودات زنده افزایش یافته است. مس یکی ازعمومی ترین فلزات سنگین است که در خاک های مناطق آلوده دیده می شود. خروج این عنصر به صورت گرد و غبار یا به همراه پساب از واحد های مختلف تولید مهمترین راه ورود این عنصر به خاک، آب و گیاهان منطقه است. آثار مسمومیت با مس ، به صورت زردی در بر گ ها و كاهش رشد،  به ویژه در غلظت های بالاست. هم چنین مس اثری كشنده روی ساختمان غشای گیاه دارد. بلع مقدار زیادی از مس می تواند باعث ایجاد تهوع و استفراغ در انسان شود، و همچنین دوز بالای مس می تواند چه در دام و چه در انسان باعث به خطر افتادن سلامت كلیه ها و حتی باعث مرگ شود.

منطقه مورد مطالعه:

کارخانه ذوب مس خاتون آباد با زیربنایی بیش از 60000 متر مربع در غرب استان کرمان و به فاصله 180کیلومتری از شهر کرمان و 30 کیلومتری از شهرستان شهربابک واقع شده است. نمونه برداری در 3 ایستگاه به فاصله های 10 متری، 1 و 10 کیلومتری از کارخانه صورت گرفت.نمونه برداری ازگونه های Astragalus podolobus (گون علفی) ،  Cousinia congesta(کلور) و Artemisia sieberi (درمنه) که جزو گونه های شاخص و علوفه ای منطقه بود انجام شد و همچنین از اندامهای هوایی ، اندام زیر زمینی و خاک اطراف ریشه (ریزوسفر) در 3فاصله از منشا آلودگی صورت گرفت.

بعد از نمونه برداری و انتقال نمونه ها به آزمایشگاه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس تهران، نمونه ها با روش هضم اتمی آماده شده و به دستگاه جذب اتمی جهت قرائت میران مس تزریق شد.

نتایج تحقیق حاضر نشان داد که میزان مس در 3 ایستگاه موجود از منشا آلودگی با یکدیگر تفاوت نداشت که می توان دلیل آن را اینگونه بیان کرد که ذرات پراكنده شده درمنطقه براساس اندازه درفواصل مختلف نشست میكنند. به طوری که ذرات درشت تر فاصله كمتری راپیموده و بنابراین پس از خروج در نزدیكی محل نشست میكنند،درحالی كه ذرات كوچكتر درفاصلهای دورتر ته نشین میشوند و همچنین عامل باد زا نیز می توان دخیل دانست.

هم چنین مقایسه نتایج حاصل از تجزیه بخش های گیاهان حاکی از این بود که بیشترین میزان مس در اندام هوایی گیاهان وجود داشت. میزان مس موجود در گیاهان در می تواند در اندام های هوایی در غلظت معمول 20-5 میلی گرم بر كیلوگرم و در غلظت بحرانی 100 – 20 میلی گرم بر كیلوگرم باشد این در حالی است که میانگین مس موجود در گیاهان منطقه با میانگین 1000 میلی گرم بر كیلوگرم و با ماکزیمم 4200 میلی گرم بر كیلوگرم بود، که حتی از میزان بحرانی نیز به طور میانگین 10 برابر بیشتر بود.

از آنجا که گیاهان نامبرده هر 3 جزو گیاهان علوفه ای منطقه می باشد وبیشترموردتعلیف گوسفندان قرار میگیرد هم چنین میزان غلظت مس در این گیاهان از میزان استاندارد تعیین شده برای مصرف روزانه دام بیشتر است. مصرف مداوم مس،چنانچه بیش از نیاز باشد میتوان منجر به انباشته شدن این فلز در بدن دام شده وآسیب های جدی را به همراه داشته باشد. در بین دامهای موجود در یك منطقه،گوسفند نسبت به تغییرات غلظت مس حساستر می باشد. اگرمیزان مصرف مس بیش از10 میكروگرم برگرم درماده خشك از گیاه توسط گوسفند برسد، این عنصر به تدریج در كبد گوسفند ذخیره شده وهنگامی كه مقدارآن به100میكروگرم برگرم از وزن كبد برسد،میتواند خطر ساز باشد، در بافت کلیه دام های نمونه برداری شده از منطقه میانگین مس 120 میلی گرم بر کیلو گرم بود.

با توجه به اینکه کارخانه مورد نظر در محلی احداث شده است که جزو مراتع منطقه بوده و دام در آن چرا می کند و شهربابک قطب دامداری نیز می باشد و تولیدات دامی چه محصولات لبنی و چه گوشت به مصرف انسان میرسد و علاوه بر این به فاصله کمی از کارخانه منطقه مسکونی وجود دارد که افراد بسیاری در هم در این مناطق و هم کارگران و کارکنان خود مجتمع در معرض آلودگی قرار دارند که اثرات نامطلوبی و عوارض بسیاری روی انسان دارد، بنابر این باید در پی راهکاری اساسی برای این مشکل بود.

لازم به ذکر است تحقیق فوق توسط گروهی از محققین به سرپرستی دکتر رضا عرفان زاده استادیار گروه منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس تهران وبا همراهی علی محمد غضنفری کارشناس شیمی و فاطمه غضنفری کارشناس ارشد منابع طبیعی انجام شده است.

امید آن که مدیران این مجموعه حاصل فعالیت های انجام شده در کاهش یا مهار آلایندگی ، و ماحصل دوربین های مدار بسته ای که وزیر صنعت و معدن انها را از تهران کنترل می کرد و روند احداث کارخانجات اسید و اکسیژن که در کاهش آلایندگی موثر است را اعلام نماید و چنان نباشد که معادن تمام شود و آلایندگی برای نسل ها باقی بماند.