خشونت علیه زنان معضلی است که در همه جوامع و دوران ها مطرح بوده است و تا کنون نیز نه تنها از این اقدام غیر انسانی کاسته نشده بلکه افزایش یافته و به اشکال آن نیز اضافه شده است؛ «تجاوز جنسی» یکی از مواردی است که به عنوان مصداقی از خشونت علیه زنان و همچنین به مثابه نقض حقوق بشر از آن یاد می شود که هر روزه در سراسر جهان، بسیار رخ می دهد.

بحران های پیش روی قربانیان تجاوز

سلامت نیوز: خشونت علیه زنان معضلی است که در همه جوامع و دوران ها مطرح بوده است و تا کنون نیز نه تنها از این اقدام غیر انسانی کاسته نشده بلکه افزایش یافته و به اشکال آن نیز اضافه شده است؛ «تجاوز جنسی» یکی از مواردی است که به عنوان مصداقی از خشونت علیه زنان و همچنین به مثابه نقض حقوق بشر از آن یاد می شود که هر روزه در سراسر جهان، بسیار رخ می دهد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شفقنا زندگی، تجاوز به عنف نوعی رفتار خشن و تحقیرآمیز است که از طریق اعمال جنسی و برای ابراز قدرت، خشم و همچنین رفع نیازها که گاهی ریشه در مشکلات روانی متجاوزگران دارد صورت می‌گیرد و زنان و کودکان، افرادی هستند که بیشتر مورد تجاوز قرار می گیرند.

شناسایی زمینهها، انگیزهها و علل تجاوزجنسی، میتواند در خصوص ارائه راهکارهای پیشگیرانه، مقابلهای و بازتوانی بزهدیدهها مؤثر واقع شود. در این گزارش با دو روانشناس گفتگو شده است که هر کدام تعریفی از تجاوز جنسی ارائه داده اند و در مورد علت ها و انگیزه های متجاوزگران برای این اقدام و همچنین درباره نحوه برخورد با بزه دیدگان و مشکلات روحی و روانی آنان پس از تجاوز صحبت شد.

دکتر  غلامحسین قائدی دانشیار روانپزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد در گفتگو با خبرنگار شفقنا زندگی در تعریف تجاوز جنسی عنوان کرد: تجاوز جنسی به هر نوع تماس یا رفتار جنسی با فرد بدون رضایت وی اطلاق می گردد. در حقیقت تجاوز جنسی نوعی خشونت جنسی است که معمولا شامل آمیزش جنسی شده و از طرف فرد یا افرادی در ارتباط با شخص دیگر که رضایتی در این ارتباط ندارد، صورت می پذیرد. این مساله در مورد افراد کم سن و سال حتی در صورت رضایت آن ها، نیز صدق می کند. تجاوز جنسی صرفا نزدیکی جنسی و تماس فیزیکی نیست و می تواند مولفه های دیگری نظیر بهره کشی روحی و روانی را نیز شامل شود. تجاوز جنسی معمولا با خشونت، تهدید و ارعاب، اجبار فیزیکی و سوء استفاده صورت می پذیرد.

متجاوزان دارای اختلالات جنسی هستند

وی در پاسخ به این پرسش که بیشتر چه افرادی و با چه نوع شخصیتی به تجاوز جنسی دست می زنند و چرا؟ گفت: به طور دقیق نمی توان در این مورد اظهار نظر کرد. زیرا آمارهای ارائه شده در سطح جهانی متفاوت هستند و البته در دوره های تاریخی مختلف نیز گوناگون بوده اند. برای مثال در زمان جنگ (مانند جنگ بوسنی، ویتنام، جنگ جهانی و ...)، تجاوز جنسی یکی از روش های اصلی شکنجه بوده است، بنابراین در این دوره سربازان به دلایل مختلف اقدام به تجاوز جنسی علیه زندانیان، زنان و کودکان داشته اند. تجاوز جنسی طبق آمارها عمدتا از سوی مردان صورت می گیرد. بعلاوه آمارها نشان می دهد که 70 درصد از تجاوزات جنسی توسط افرادی صورت گرفته است که آشنا بوده اند. به هر حال افراد متجاوز عموما نسبت به زنان  احساس خصومت بالاتری دارند و ممکن است جامعه ستیز باشند، خشونت جنسی و عزت نفس پایینی داشته باشند. برخی مطالعات نشان داده است افراد متجاوز ممکن است دچار اختلالاتی در زمینه جنسی باشند. برخی مطالعات دیگر نشان داده است این افراد میل جنسی بالاتری دارند و عمدتا به دلیل عدم درک درست میل جنسی شان با اجبار جنسی نیز همراه بوده است. برخی افراد نیز به دلیل شکست در روابط عاطفی اقدام به تجاوز به افراد دیگر می کنند. برخی از این افراد ممکن است به دلایلی مثلا جذابیت جنسی و ظاهری، احساس حقارت داشته باشند و توسط زنان تحقیر  و سرزنش شده اند و همین مساله باعث شده است به دنبال انتقام از طریق تجاوز جنسی باشند. بنابراین افرادی که احتمالا اختلال شخصیت ضداجتماعی یا اختلال شخصیت مرزی دارند، یا مردانی که دچار مشکلات جنسی یا عزت نفس پایین هستند ممکن است بیشتر اقدام به تجاوز جنسی داشته باشند. در پاره ای موارد نیز تجاوز جنسی با مسائل دیگری همراه بوده است؛ برای مثال اقدام به سرقت با تجاوز جنسی یا نوع دیگری از خشونت جنسی همراه بوده است.

قربانیان تجاوز چه کسانی هستند؟

قائدی معتقد است که زنان و کودکان بویژه زنان روسپی، زنان زیبا و جذاب و کودکان خیابانی قربانیان اصلی تجاوز هستند و افرادی که تحت سرپرستی دیگران قرار گرفته اند مانند کودکان و افراد مسن نیز ممکن است مورد تجاوز جنسی از طرف فرد مسئول قرار گیرند؛ آمارهای متعددی نیز از تجاوز جنسی در خانواده وجود دارد. تجاوز جنسی می تواند  به شکل مذکر نسبت به مذکر و مونث نسبت به مونث نیز وجود داشته باشد،اما عمدتا از نوع مذکر نسبت به مونث است.

استرس؛ شایع ترین اختلال پس از تجاوز

این استاد دانشگاه آسیب های ناشی از تجاوز جنسی را نیز اینگونه عنوان کرد: آسیب های ناشی از تجاوز جنسی می توانند بسیار بحرانی و دردناک باشند نظیر اضطراب، افسردگی، مشکلات خلقی، انزوا، گوشه گیری، ترس از حضور در جامعه، افت شدید عملکرد فردی در حیطه های گوناگون زندگی اجتماعی، تحصیلی، شغلی و خانوادگی تا جایی که حتی ممکن است فرد نتواند به خوبی کارهای روزمره خود مثل خوردن، خوابیدن و ... را نیز انجام دهد. اختلال استرس پس از سانحه یکی از شایع ترین و بحرانی ترین اختلالاتی است که این افراد به آن مبتلا می شوند، کابوس های شبانه و مشکلات خواب  نیز در بین این افراد شایع است. این مشکلات در اولین ماه های بعد از تجاوز می تواند بسیار شدید و فلج کننده باشند و چنانچه حمایت عاطفی و اجتماعی لازم از فرد به عمل نیاید ممکن است اوضاع بدتر نیز بشود.

شاید هرگز قابل فراموش نباشد

او ادامه داد: زمان مشخصی برای تداوم این علائم وجود ندارد. مساله این است که چنین شرایطی شاید هرگز قابل فراموش شدن نباشد، بنابراین عواقب آن حتی در سطح پایین نیز ممکن است همیشگی باشد. طببعتا حمایت های عاطفی، خانوادگی، اجتماعی و کمک های تخصصی می تواند در کاهش سطح و شدت مشکلات بسیار کمک کننده باشد، اما به احتمال زیاد این افراد تا مدت های مدید درگیر عواقب آن خواهند بود، بویژه اینکه ممکن است از سوی اطرافیان سرزنش شوند و حتی از سوی همسر، خانواده و اطرافیان طرد گردند؛ متاسفانه چنین مساله ای در برخی جوامع، فرهنگ ها و خانواده ها وجود دارد و باعث می شود افراد دچار آسیب های شدیدتر گردند و حتی در مواردی مورد سوء استفاده های جنسی توسط اطرافیان گشته و این چرخه برای آن ها تا مدت ها تکرار شود.

قائدی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه  بهترین و درست ترین اقدامی که در وهله اول درباره افرادی که مورد تجاوز قرار می گیرند می توان انجام داد چیست؟ تاکید کرد: مطمئنا حمایت عاطفی، خانوادگی و اجتماعی بهترین و مناسب ترین برخورد با این افراد است. کمک های تخصصی در حوزه بهداشت روان و جسم می توانند به فرد کمک های شایانی بکنند. پرهیز از سرزنش فردی که مورد تجاوز قرار گرفته است و حمایت از وی می تواند مهمترین کار باشد، بویژه اینکه فرایند قانونی کار تا مدت ها طول می کشد لذا این افراد باید شدیدا توسط اعضای خانواده و اطرافیان مورد حمایت قرار گیرند.

این دانشیار روانپزشکی ضمن بیان اینکه در ایران آمار مشخصی در مورد تجاوزات جنسی ارائه نمی شود علت این اتفاق را اینگونه بیان کرد: بسیاری از افراد به دلایل متعدد اقدام به گزارش تجاوز نمی کنند. مورد سرزنش قرار گرفتن، ترس از بی آبرویی، ترس از مشکلات خانوادگی و بین فردی، و مسائل دیگر دلایلی هستند که مانع از ارائه گزارش می شوند در نتیجه آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد.

توصیه هایی برای بهبود روحیه قربانیان

قائدی در پایان برای بهبود روحیه قربانیان توصیه کرد: تجاوز جنسی پدیده ای بسیار دردناک و تجربه ای بحرانی برای فردی است که مورد تجاوز قرار گرفته است، شرایطی که این فرد در آن قرار دارد و آسیب ها و ناراحتی های وی واقعا قابل درک نیست، مطئمنا تجربه ای بسیار دردناک و فلج کننده است و سلامت فرد را بویژه از نظر روانی به شدت مورد آسیب قرار می دهد. متاسفانه بسیاری از این افراد مورد سرزنش قرار می گیرند، از طرف اطرافیان طرد می شوند، در مواردی فرد مجبور به جدا شدن از همسرش شده است زیرا از نظر همسرش زنی هرزه خطاب شده است؛ بنابراین مورد تجاوز قرارگرفتن خود عواقب و آسیب هایی به دنبال دارد و متاسفانه برخی از این عواقب خود عواقبی به مراتب بدتر برای وی به همراه دارند. فردی که مورد تجاوز قرار می گیرد طبیعتا رضایتی در این بین نداشته و قدرتی هم برای دفاع نداشته است، بنابراین نابخردانه است که وی را مقصر قلمداد کرد یا وی را سرزنش کرد بنابراین باید آن ها را مورد  حمایت های عاطفی، خانوادگی و اجتماعی قرار داد چرا که این حمایت ها می توانند زندگی فرد قربانی را متحول کنند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شفقنا، همواره و هر روزه درصد زیادی از زنان در سراسر جهان مورد تجاوز جنسی قرار می گیرند که اغلبشان با مشکلات روحی روانی رو به رو شده و جریان زندگی عادی خود را از دست می دهند. عده ای هم به عنوان لکه ننگی در نظر دیگران جلوه می کنند و در صورت اینکه همه بدانند به او تجاوز شده حتی شاید جایگاه اجتماعی خود را هم از دست بدهند.

آنچه که گفته شد مطالبی است که همواره با بیان واژه تجاوز جنسی ذهن را به سوی این گفته ها می برد در حالی که یک روانشناس معتقد است حتی اگر دو فرد با میل خود به ارتباط جنسی با یکدیگر روی آوردند در صورتی که استانداردهای قانونی، شرعی، منطقی و عرفی را رعایت نکرده باشند نیز متجاوز کارند.

دکتر علی اکبر مرتضوی کیاسری رییس انجمن مراکز خدمات مشاوره و روانشناسی ایرانیان و رییس مرکز مشاوره رهگشا روانشناس دیگری است که در بررسی ریشه پیدایی تجاوز جنسی در افراد عنوان کرد: تجاوز یعنی خروج از استانداردهای منطقی، شرعی، قانونی و عرفی که ریشه در نیاز دارد و تامین نیازی که بر اساس این چهار استاندارد نباشد متجاوزانه است.

وی معتقد است: یکی از نیازهای هفت گانه ای که در بخش طبقه بندی نیاز های انسان داریم یک مورد آن در بخش نیازهای فیزیو لوژیکی تامین نیازهای جنسی است.

متدولوژی تامین نیاز جنسی باید از این چهار استاندارد برخوردار باشد

این روانشناس اظهار داشت: نیاز جنسی نیز مانند نیاز به عاطفه، به تکریم، به کشف مجهول، به رفع ابهام، به دانش و ... جزو نیازهای انسانی است در نتیجه ما نمی توانیم اصل این نیاز را انکار کنیم چون اصل موضوع ایرادی ندارد روشی که بعضی از افراد برای تامین این نیاز انتخاب می کنند روش نامناسبی نیست.

وی ادامه داد: روش مناسب روشی است که باید قانونی، عرفی، شرعی و منطقی باشد. متدولوژی تامین نیاز جنسی باید از این چهار استاندارد برخوردار باشد. هر کدام از این استانداردها نباشند اصل  موضوع زیبایی خود را از دست می دهد.

این روانشناس بیان کرد: مشکل بسیاری از افراد این است که به این استاندارد های چهارگانه توجه نمی کنند بنابراین خارج شدن از این استانداردها نام تجاوز به خود می گیرد.

کیاسری در ادامه گفتگوی خود اشاره کرد: همچنین تجاوز زن به زن ـ مساحقه ـ و همجنس بازی مرد با مرد ـ لواط ـ که در شریعت اسلام هم اشکال دارد حرام است در هر دو  مورد خروج از استاندارد ها صورت گرفته است.

تامین خواهی جنسی بیشتر در حوزه مجردان رخ می دهد

وی در پاسخ به این پرسش که تجاوز جنسی بیشتر از سوی مردان متاهل صورت میگرد یا مردان مجرد؟ گفت: به طور طبیعی  نیاز خواهی های مردان یا زنان مجرد  در تامین خواهی های غیر استاندارد از کسانی که متاهل هستند بیشتر است  چون کانون نیاز مجردها فوران بیشتری دارد و متاهل ها چون کانون مشروعی برای تامین نیاز خود دارند علی القاعده آمارها هم خوشبختانه نشان می دهد بیشتر اتفاقاتی که رخ می دهد در حوزه مجردها است و کسانی که دارای خانواده هستند و به باورها، حرمت و استانداردهای خانوادگی اعتقاد دارن کمتر این نوع  نیازها به آنها حمله می کند.

ریشه تجاوز جنسی در چیست؟

کیاسری همچنین درباره اینکه آیا ریشه همه تجاوزات جنسی فقط در نیاز خلاصه می شود اظهار داشت: خیر، نیاز یکی از عوامل است. گاهی می بینیم فرد نیاز هم ندارد ولی باز اینکار را انجام می دهد، وقتی زنی که شوهر دارد و مردی هم که  زن دارد با یکدیگر ربط جنسی  پیدا می کنند موضوع نیاز نیست بلکه ناباوری و عدم اعتقاد به استاندارد تامین است همچنین زیاده خواهی و یا تنوع طلبی است. بعضی ها نیز در ابتدا به قصد تجربه در دام این قضیه می افتند.

این روانشناس تاکید کرد: تجربه گرایی، زیاده طلبی، تنوع خواهی، ناباوری به ارزش های اخلاقی و عدم اعتقاد به استانداردهای اجتماعی در سطح عموم به ویژه نظام خانواده سه عاملی است که باعث بروز تجاوز جنسی می شود.تنوع طلبی ها و تجربه خواهی های غیر استاندارد اختلالات روانی را نشان می دهد.

او معتقد است: خروج از استانداردهای دینی و فاصله گرفتن از ارزش های انسانی و ایمانی با عث هر نوع گرایش و پیدایش این دست از تجاوزات در جامعه می شود.

انواع تجاوز جنسی

این روانشناس درباره تبعات روانی  فردی که مورد تجاوز قرار گرفته و همچنین وظیفه اطرافیان و جامعه در قبال او عنوان کرد: ما معتقدیم که حتی اگر دو نفر با هم تمایل هم داشته باشند که ارتباط جنسی برقرار کنند  به استانداردها  تجاوز کرده اند اما هر دو با هم.

وی افزود: اما در تجاوزی که یک سمت تمایل داشته باشد و یک سمت نداشته باشد،  یعنی مردی هجوم ببرد و زنی مقاومت کند و به تعبیری سرقت عفت یا تجاوز به عنف شده باشد یک سمت ستم کار و سمت دیگر ستمکش است، استاندارد جهانی نیز این نوع را، تجاوز می داند چرا که از یک طرف تمایل وجود ندارد و جبر است.

کیاسری خاطرنشان کرد: اسلام دین حقیت است،اگر به حریم زنی  بدون تمایل خود و به جبر تجاوز شده باشد، در فرهنگ اسلامی هیچ حکم شرعی بر او بار نیست. حضرت علی  می فرمایند: و کونا  للظالم خصما و للمظلوم عونا، برای کسی که ستم می کند کینه توزی کن و برای کسی که ستم شده است مهربان و یاور باش.

جامعه باید از  کسانی که مورد تجاوز قرار گرفتن حمایت کند

وی درباره وظیفه جامعه و خانواده در قبال فردی که به او تجاوز شده نیز گفت: اگر زن مورد تجاوز قرار گرفته است، همه جامعه باید از فشارهای روانی و روحی او حمایت کنند تا او را به شرایط پیش از بحران برگردانند. یعنی نباید وی را به انجام یک رفتار منفی منتسب کنند.

کیاسری عنوان کرد: شارع مقدس به متجاوزان نیز می گوید اگر خودتان می دانید متجاوزید اولا وظیفه ندارید در جامعه مطرح کنید و این حرام است برای اینکه حرمت فردی و اجتماعی فرد حفظ شود. اما برای اینکه به طهارت و پاکی برسید از اصل دیگری به نام توبه استفاده کنید و از خود اظهاری بپرهیزید.


برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha