سلامت نیوز: شاید تصور این که برخورد یک زباله ی 3 سانتی متری با یک سفینه فضایی در مدار زمین ، بتواند برای آن سفینه و یا ساکنان آن که به یک ماموریت فضایی رفته اند حادثه ایجاد کند، قدری نا ممکن به نظر بیاید؛ با این همه اما این اتفاق برای سفینه STS-V در سومین ماموریت رخ داد و پنجره ی بیرونی این موشک چلنجر به گونه ای صدمه دید که بلافاصله پس از بازگشت به زمین تعویض شد. این اتفاق در خرداد ماه 1362 افتاد و پس از بررسی توسط دانشمندان ناسا، مشخص شد زباله ای که به پنجره اصابت کرده بود قطعه ای کوچک و سفید رنگ پوسته شده، حاوی مواد شیمیایی مانند کربن، آلمینیوم و پتاسیم بود. بررسی ها نشان داد که این قطعه سرعتی بین 9/2 تا 9/4 کیلومتر در ثانیه و اندازه ای به قطر 2/0 میلی متر داشت . اما نیروی تصادف این خرده رنگ کوچک ، با پنجره ی موشک ، برابر شتاب یک توپ بولینگ با سرعت 5/96 کیلو متر در ساعت تخمین زده شد.
هر چند به گفته ی دانشمندان علت این گونه رخدادها سرعت بالای اشیا در مدار زمین است؛ اما آنچه این پایین و بیخ گوش ما اتفاق می افتد نیز چندان عادی تر از اتفاق های فضایی نیست . زباله هایی که مادر جنگل ها، حاشیه ی رود خانه ها و مسیر جاده های سفر، رها می کنیم شاید ظاهرا سفینه ای را سوراخ نکنند؛ اما امروز به یکی از جدی ترین معضلات شهرهای مقصد سفر و هدف گردشگری تبدیل شده اند و سلامت انسان رابه خطر انداخته اند.
در میان آسیب هایی که مسئولان شهرهای مقصد گردشگری از مسافرت ها ومسافران نقل می کنند «انباشت زباله» از بقیه پر رنگ تر است. هر چند شاید « آتش سوزی » در جنگل ها یکی از اساسی ترین آن ها باشد؛
اما زباله ها همراهان همیشگی مسافرانی هستند که چند روز برای « خوش گذراندن » مکان دائمی زندگی خود را ترک کرده وبه منطقه، شهر یا فضایی دیگر می روند. آن ها عمدتا خود را از « هفت آسمان » آزاد و رها حس می کنند و گمان می کنند که زیر پا گذاردن هر قانونی در طی مدت سفر، مجاز است. شاید آن ها هرگز فکر نکنند زباله ها و تخریب هایی که در طبیعت از خود برجای می گذارند تا سال های سال ، نه تنها رفع ورجوع نمی شوند؛ بلکه چهره ی منطقه ی مورد نظر رابه زشت ترین صورت ممکن تغییر خواهند داد. جنگل « ناهار خوران » گرگان یکی از تفرج گاه هایی است که همه ساله مهمان جمعیت زیادی در تعطیلات نوروز است. بر اساس آمارهای رسمی، همه ساله 15 میلیون مسافر به گلستان وارد می شوند. هر چند به گفته ی کار شناسان ، بخش قابل توجهی از این مسافران، فقط رهگذر هستند اما غالبا میزان چشمگیری از زباله های تولید شده ی خود را بر جا می گذارند و می روند .
مدیر کل امور شهری و شوراهای استانداری گلستان در این باره به « کلید ملی » می گوید: « متاسفانه امروز سفرهای نوروزی با توجه به تراکم و فراوانی که در شمال ایران و تفرج گاه هایی مانند ناهار خوران در گرگان دارند ومی توانند یک فرصت برای تبادل فرهنگ و ارتباطات اجتماعی و انسانی باشند ، خسارت هایی جدی را در حوزه ی منابع طبیعی و محیط زیست به بار می آورند. یکی از این خسارت ها، پراکنش زباله در این مناطق است .»
عبدالرضا چرا غعلی با اشاره به این که ما امانتدار طبیعت هستیم و باید از آن محافظت کنیم در ادامه می گوید:« یکی از دلایل این که مسافران عموما زباله های خود را در کنار چادر هایشان رها می کنند ومی روند این است که غالبا احساس تعلق کمتری به شهر میزبان دارند. شاید آن ها هیچ وقت در شهرهای خودشان این رفتارهای نابهنجار را انجام ندهند اما در سفر این رفتارها برایشان عادی می شود.» او یکی دیگر از این علت ها را نداشتن آگاهی و فقدان آموزش از سوی متولیان می داند و می گوید:« دیده ام افرادی را که گاهی به خاطر نداشتن اطلاعات راجع به اثرات منفی وزیان بار زباله ها مخصوصا « پلاستیک ها » ، به راحتی آن رادر دل جنگل ها رها می کنند .این عارضه می تواند اثرات بسیار مخربی بر جنگل ها بگذارد و تا صدها سال در خاک باقی بماند.» مدیر یک انجمن مردم نهاد در حوزه ی محیط زیست نیز معتقد است که علت اصلی رها کردن زباله ها در جنگل ها توسط مسافران ، عمد تا به خاطر این است که مسافران ، شهر میزبان را شهر خودشان نمی دانند ورعایت بسیاری ضوابط روزانه ی ابتدایی را که در شهرهای خودشان به طور خودکار انجام می دهند را کنارمی گذارند . محمد رضا پاداش مدیر «رفتگران طبیعت استان گلستان » به « رفتگران طبیعت استان گلستان» به « کلید ملی » می گوید: « بر این اساس ابتدا باید به آن ها آموزش داد که این جنگل ها، گرچه در شهر با منطقه ی آن ها واقع نشده، اما متعلق به آنان و فرزندان شان است .این ها منابع ملی است وبه گروه ، شهر یا استان خاصی تعلق ندارد. ضمن این که باید برای آن ها شرح بدهیم که رها کردن زباله در طبیعت ، چه زیان های در حوزه ی بهداشت و سلامت آن ها وخانواده هایشان دارد و چگونه یک پلاستیک چند سانتی متری می تواند طی صدهاسال در دل خاک ، انواع آلودگی ها را برجای بگذارد و سلامت آن ها وفرزندانشان را به خطر بیندازد. اگر این نکات رابه مردم و شهروندان آموزش بدهیم قطعا آن ها نیز توجه بیشتری به این مسائل نشان می دهند وزباله هایشان را در طبیعت رها نمی کنند.» پاداش که طی سال گذشته همراه با گروه رفتگران طبیعت گلستان ، بارها و بارها « جاده زیارت »، «جنگل النگ دره» و « جنگل و جاده ی ناهار خوران » و بسیاری از دیگر نقاط استان را مورد پاکسازی زباله قرار داده است تاکید می کند :« از آن جایی که مسافران نوروزی گذری هستند، آموزش و تذکر باید در تعطیلات نوروزی تکرار شود. گفتن یک باره و دوباره تاثیر چندانی نخواهد داشت وضمنا رسانه ها خصوصا رسانه ملی و استانی نیز باید در این راستا به مردم آموزش های لازم را بدهند.»
امر به معروف و نهی از منکر
عبدالرضا چرا غعلی نیز در اینباره معتقد است که تذکر و آموزش در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی، عین ؟« امر به معروف » و« نهی از مذکر » است که بار اصلی آن را باید تشکیل های مردم نهاد بر دوش بکشند .او تاکید می کند که اوج خسارت ها به جنگل ها ومنابع طبیعی در روز 13 فروردین رخ می دهد. چرا غعلی می گوید:« طبق بر آوردی که سال گذشته بنده و تعدادی از دوستان داشتیم در 13 فروردین در منطقه ی ناهار خوران و النگ دره ، حدود 300 اصله درخت آسیب جدی و شدید دیدند . این آسیب ها شامل سوزاندن این درختان برای درست کردن چای ، غذا و... شکستن شاخه ها برای هیزم و تاب بازی ودیگر مسائل مشابه بود.»
به گفته ی چرا غعلی افروختن آتش های غیر ضروری یکی دیگر از عوارضی است تا کنون آتش سوزی های بسیاری را برای جنگل ها و طبیعت گلستان بر جای گذارده است.وی از متولیان این تفرجگاه ها خواست تا به گذاردن مکان هایی ویژه و منقل هایی در آن برای بر افروختن آتش ، از بروز آتش سوزی های بیشتر در جنگل های استان خودداری کنند. این عضو مستعفی شورای شهر گرگان تاکید می کند که اکنون پس از قرار گرفتن ناهار خوران در « حریم شهری گرگان » شهرداری ها و شوراهای شهر موظف هستند نسبت به حل معضلات جدی این مکان در روزها وماه های سفر اقدام کنند. او خبر از اقدامات جدید در این باره می دهد و می گویدکه به شهرداران سراسر استان مخصوصا مرکز، اعلام شده که ساز و کاری را برای حل این مشکلات در گردشگاه های عمومی خصوصا ناهار خوران پدید آورند تا از شدت و تعداد این حوادث و آلوده تر شدن فضای ناهار خوران بکاهد .
آتش سوزی جنگل با عامل انسانی
بر اساس آمار فائو، ایران سالانه 06/0 در صد از جنگل های خود رابر اثر آتش سوزی از دست می دهدکه این میزان معادل 6 هزار و 500 هکتار از جنگل هاست. همچنین مهر ماه امسال ، دبیر کل مدیریت بحران استان گلستان گفت که در بررسی های به عمل آمده مشخص شده مهم ترین عامل آتش سوزی اخیر جنگل های گلستان ، عامل انسانی بوده است. قاسمی سمیعی به ایلنا گفت که احتمالا این اتش سوزی ها بر اثر سهل انگاری و بی اطلاعی رخ داده وبا توجه به خشکسالی های اخیر شرایط برای توسعه حریق مهیا شده است. او از مسافران یا افرادی که در جنگل ها تردد می کنند در خواست کرد که در این اوقات از سال ضمن رعایت نکات ایمنی ، از برافروختن آتش در جنگل ها، حریم جاده ها و تفرج گاه های خودداری کنند.
مسیر سبز، ساحل پاک
شاید بتوان دوازدهم اسفند92 را نقطه ی عطفی برای جنگل ها وجاده های شمال ایران بر شمرد. روزی که در آن تفاهم نامه ای با عنوان « اجرای طرح مسیر سبز ـ ساحل پاک » بین استانداران تهران، البرز، قزوین ، گیلان ، مازنداران و گلستان از یکسو و سازمان حفاظت محیط زیست کشور از سوی دیگر امضا شد تا با آموزش و اطلاع رسانی به مسافران شمال کشور، اکوارسیستم های شکننده و ارزشمند شمال از گزند زباله و آتش حفظ شوند. مدیر کل محیط زیست استان گلستان در این باره به « کلید ملی » می گوید:« این تفاهم نامه در راستای تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی و اهداف توسعه پایدار و داشتن محیط زیستی سالم و پاک و نیز استفاده ی مشترک از منابع گردشگری منطقه منعقد شده است.» دکتر اسماعیل مهاجر یاد آور می شود :« از آن جایی که مسافران و گردشگران زیادی در نوروز وتابستان به استان های شمالی می آیند تا از طبیعت زیبای آن استفاده کنند، کمبود زیر ساخت های گردشگری و فقدان برنامه های مناسب در این راستا و همچنین نبود آگاهی های لازم نزد شهروندان و مسافران ، به تهدیدی جدی برای محیط زیست شمال کشور تبدیل شده است. تخلیه و تجمیع زباله جنگل های و حاشیه ی رود خانه ها و نیز سواحل بزرگترین دریاچه ی جهان ، موجب پدید آمدن یکی از جدی ترین معضلات محیط زیستی در کشور شده که باید با همکاری و هماهنگی دستگاه های اجرایی و تشکل های مردم نهاد این استان ها حل شود.» او درباره این تفاهم نامه می گوید:«مسافران و گردشگران ، واحدهای خدماتی مستقر، جوامع محلی و اهالی روستاهاو شهرهای مسیر وسازمان های مربوط ، از جمله مهم ترین ذی نفعان این تفاهم نامه هستند. محل اجرای این طرح محورهای هفت گانه منتهی به استان های شمالی کشور و سواحل دریای خزر است. فاز نخست آن از 27 اسفند ماه تا 16 فروردین ماه و فاز دوم آن در تابستان 93 اجرا می شود.» دکتر مهاجر آموزش چهره به چهره در ایستگاه های آموزش و اطلاع رسانی محیط زیست ، تهیه و توزیع کیسه های پلاستیک زیست تخریب پذیر، دستکش و اقلام آموزشی ،نصب تابلوها و بنرهای آموزش محیط زیست، پاکسازی حاشیه رود خانه ها، جنگل ، جاده و سواحل دریا و نیز مکان های اسکان موقت ، نصب سطل های زباله و استقرار سرویس های بهداشتی ثابت و موقت و برگزاری نظر سنجی ، مسابقه واهدای جوایز رااز جمله ی بخش های این طرح عنوان کرد.» تلاش ما برای گفت و گو با مدیران منابع طبیعی استان گلستان و بازتاب نظرات آنان به جایی نرسید و این عزیزان پاسخ تماس تلفنی مان را ندادند.
مجله کلید ملی - الهه موسوی
نظر شما