سلامت نیوز: همه ما از اهمیت تغذیه مناسب، توجه به سلامتی و اهمیت پیشگیری از بیماریها قبل از ابتلا به آنها به خوبی آگاهیم ولی واقعا تا چه حد به این موضوع اهمیت میدهیم و آن را جدی میگیریم؟ متأسفانه در بسیاری از موارد آنها را نادیده میگیریم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری آنلاین، با وجود اینكه میدانیم مصرف بیش از حد مواد غذایی شور یا چرب برای سلامتمان مضر است، چقدر آن را رعایت میكنیم؟ با وجودی كه میدانیم نباید زیاد فستفود بخوریم تا چه حد به آن اهمیت میدهیم. اتفاقا در بسیاری از موارد رفتن به رستورانهای مختلف را بهعنوان بهترین تفریح خود درنظر میگیریم. یكی دیگر از مواردی كه در پیشگیری از بیماریها بسیار مهم است مراجعه بهموقع به پزشك است. زیرا بسیاری از بیماریها مانند بیماریهای كبدی ازجمله كبد چرب، دیابت و فشارخون بالا بهعنوان بیماریهای خاموش شناخته میشوند؛ یعنی چون علامت خاصی ندارند، اگر به موقع تشخیص داده نشوند، درمان آنها بسیار سختتر خواهد بود. اما با داشتن تغذیه صحیح و آزمایشهای بهموقع میتوان تا حدود زیادی آنها را مهار كرد. برای آشنایی بیشتر با این موضوع با دكتر پیام فرحبخش، پزشك و متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی گفتوگو كردهایم.
چرا كبد چرب می شود
بیماری كبد چرب یكی از بیماریهای مهم دنیای امروز بهشمار میرودكه یكی از دلایل عمده آن چاقی است. در فرایند چاقی، چربی در نقاط مختلف بدن فرد رسوب میكند كه یكی از آن نقاط هم میتواند كبد باشد.
با توجه به اینكه دور كبد كپسولی به نام كپسول « گلایسون» قرار دارد، تجمع چربی زیر این كپسول و همچنین داخل بافتهای كبد باعث بهوجود آمدن عارضه كبد چرب خواهد شد. البته عوامل زیادی در ایجاد این بیماری دخیل هستند كه ازجمله آنها میتوان به این موارد اشاره كرد:
هپاتیتهای ویروسی: یكی از عواملی كه باعث ابتلا به كبد چرب میشود هپاتیتهای ویروسی هستند؛ یعنی چون بافتهای كبدی در افرادی كه به هپاتیتB یا C مبتلا هستند آسیب میبینند، ممكن است در درازمدت باعث چرب شدن كبد هم بشود.
بیماریهای خودایمنی: از بیماریهای خود ایمنی هم میتوان بهعنوان عامل دیگری برای ابتلا به بیماری كبد چرب یاد كرد؛ یعنی بیماریهایی كه خود بدن علیه خودش واكنش نشان میدهد. مانند بیماریهای آرتوئید روماتوئید یا همان روماتیسم.
وراثت: وراثت در بروز این بیماری نقش مهمی دارد. چون در بعضی خانوادهها همه بهطور ارثی اضافه وزن دارند و آن را به نسلهای بعد هم منتقل میكنندكه همین موضوع عاملی برای ابتلا به چرب شدن كبد محسوب میشود.
مصرف بعضی داروها: علت دیگری كه میتواند عامل ابتلا به بیماری كبد چرب باشد مصرف داروهایی است كه دفع آنها از كبد صورت میگیرد.
سوءتغذیه: افرادی كه رژیم غذایی مناسبی ندارند؛ یعنی دقیقا افرادی كه آن طرف طیف چاقی قرار میگیرند نیز میتوانند در معرض ابتلا به بیماری كبد چرب باشند. این افراد ممكن است بهدنبال تغذیه ناسالمی كه در آن بیش از حد از چربیها استفاده میشود، نتوانند تمام گروههای غذایی مهم را دریافت كنند. در واقع اگر شخص بخواهد تغذیه درستی داشته باشد باید نیمی از انرژی روزانهاش (55-50درصد)را از كربوهیدراتها دریافت كند و حدود 15-20در صد را هم از پروتئینها بگیرد. اما حداكثر چربی كه فرد میتواند دریافت كند فقط30درصد كالری روزانهاش است. ولی شكل هرم غذایی بعضی افراد نامناسب است؛ یعنی گاهی با وجود اینكه میزان دریافت كالری آنها هم زیاد نیست ولی به جای اینكه 30درصد آن را از چربیها بگیرند، 50درصدش را از چربیها دریافت میكنند. ضمن اینكه مواد غذایی مورد استفاده آنها هم بیشتر شامل فستفود و انواع هلههوله مانند چیپس، پفك و... است. بدینترتیب چون نمیتوانند مواد مغذی لازم برای بدن را دریافت كنند، با مشكلات زیادی ازجمله ابتلا به كبد چرب روبهرو شوند.
وقتی رژیمهای لاغری دردسرساز میشوند
متأسفانه بعضی افراد با گرفتن رژیمهای لاغری نادرست، غیرعلمی و غیراصولی كه امروزه تبلیغات زیادی هم دارند و مثلا وعده میدهند كه در یكماه 10كیلو وزن كم كنید، در 2ماه 20كیلو لاغر شوید و... در معرض ابتلا به بیماری كبد چرب قرار میگیرند. این افراد چون میخواهند وزنشان را به سرعت پایین بیاورند، بهدنبال كاهش وزن شدید با مشكلات زیاد و بیماریهای مختلفی مانند ریزش مو، اختلالات پوستی و دردهای استخوانی ناشی از بیماریهای مفصلی و... مواجه میشوند كه یكی از آنها هم میتواند بیماری كبدچرب باشد.
چطور تشخیص دهیم كبدمان چرب شده
برای تشخیص كبد چرب 2راه وجود دارد؛ نخستین راه استفاده از سونوگرافی است كه شخص میتواند با مراجعه به متخصص رادیولوژی كبدش را سونوگرافی كند و متوجه شود كه كبدش چرب هست یا نه و اگر هم چرب است در چه درجهای قرار دارد. كبد چرب 3مرحله (گرید) دارد كه اگر بیمار به مرحله سوم رسیده باشد، در واقع مستعد ابتلا به «سیروزكبدی» و از دست دادن بافت كبد است. راه دوم برای تشخیص چربی كبد، آزمایش خون است. در این آزمایش، بیماری با بررسی میزان آنزیمهای كبدی تشخیص داده میشود. یعنی اگر میزان این آنزیمها بالا باشد شخص مبتلا به كبد چرب است.
علائم بیماری كبد چرب
با توجه به اینكه بیماری كبد چرب یك بیماری خاموش است، هیچ علامتی ندارد؛ یعنی نه باعث زردشدن شخص میشود و نه التهاب، ورم و دردی به همراه دارد؛ یعنی ممكن است كبد شخصی سالهای سال چرب باشد و حتی به سمت سیروز كبدی هم برود؛ ولی متوجه آن نشده باشد. سیروز كبدی مرحلهای است كه بافت كبد با مشكل مواجه میشود و گاهی حتی با كاهش هوشیاری همراه است. بنابراین از وجود بسیاری از بیماریهای خاموش كه علائمی ندارند قبل از آزمایش نمیتوان آگاه شد. پس اگر فردی سابقه ارثی دارد، چاق است یا داروهایی میخورد كه كبد را تحتتأثیر قرار میدهند، هپاتیت دارد یا سابقه بیماریهای خودایمنی در خانوادهاش وجود دارد باید حتما برای تشخیص بیماری كبدچرب به پزشك مراجعه كند. فراموش نكنید كه افراد با وزن طبیعی هم میتوانند تحتتأثیر دیگر عوامل مؤثر در ابتلا به كبد چرب در معرض ابتلا به آن قرار داشته باشند. بنابراین با داشتن یك یا 2عامل مؤثر در ابتلا به این بیماری بهتر است آزمایشهای لازم را انجام دهید.
رژیم غذایی مناسب
رژیم غذایی مناسب اولا باید براساس هرم غذایی؛ یعنی شامل تمام مواد غذایی لازم باشد. ولی چون بهترین درمان برای كبد چرب، كاهش وزن است باید بهتدریج میزان دریافت كالری كم شود؛ یعنی اگر شخص نرمال باید بین 6 تا11واحد نان و غلات دریافت كند حالا كه به كبدچرب دچار شده، همان كمترین میزان لازم یعنی 6واحد برای او كافی است. در مورد میوهها هم كه مصرف روزانه آنها باید بین 3 تا 4واحد باشد، 3واحد برای كبدهایچرب كافی است. مصرف شیر و لبنیات هم كه در حالت طبیعی باید3 تا 4واحد باشد برای افرادی با كبد چرب حداقل آن؛ یعنی 3واحد تجویز میشود. در ضمن این افراد فقط میتوانند از چربیهای غیراشباع استفاده كنند.
مصرف آنتی اكسیدانها
یكی دیگری از مواردی كه افراد دارای كبد چرب باید آن را در نظر بگیرند، مصرف آنتیاكسیدانهاست. آنتیاكسیدانها موادی هستند كه با اكسیداسیون در سطح سلول مقابله میكنند و انواع مختلفی دارند كه بعضی از آنها محلول در چربیها هستندمانند ویتامین «ای» كه برای افرادی با كبد چرب مفید است واین افراد البته با تجویز پزشك میتوانند از آن استفاده كنند. دسته دیگری از آنتیاكسیدانها هم محلول در آب هستند كه از آنها هم میتوان استفاده كرد. مثل آنتیاكسیدانهایی كه در گوجهفرنگی وجود دارند یا آنتیاكسیدانهای مختلف دیگری كه در سبزیجات مختلف بهویژه سبزیجات رنگی دیگر وجود دارند.
مصرف املاح
مصرف بعضی املاح هم بهدلیل داشتن آنتیاكسیدان به افرادی با كبد چرب توصیه میشود. مثل «سلنیم» كه در حالت طبیعی در غلات كامل مانند انواع حبوبات و سبزیجات وجود دارد. همچنین از مكمل آن هم میتوان بهعنوان قرصهای حاوی سلنیم استفاده كرد.
انجام ورزشهای روزانه
انجام مرتب فعالیتهای ورزشی میتواند در درمان و حتی پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماریها ازجمله كبد چرب مؤثر باشد. زیرا داشتن تحرك و فعالیتهای بدنی باعث سوختوساز بیشتر بدن و در نتیجه جمع نشدن چربی در قسمتهای مختلف بدن ازجمله كبد شده و برای سلامت بیشتر به همه افراد توصیه میشود.
پروبیوتیكها
«پروبیوتیك» به میكروبهای مفیدی گفته میشود كه عملكرد خوبی برای بدن ما دارند و بهطور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی ازجمله سبزیجات و میوهها وجود دارند كه آن را به لبنیات هم میتوان اضافه كرد. مثلا انواع ماست را با فراوریهای خاص میتوان به ماستهای پروبیوتیك تبدیل كرد.
باكتریهای مفید بهطور طبیعی در روده هم وجود دارند كه ویتامین «كا» و« ب» تولید میكنند كه وقتی مصرف این پروبیوتیكها هم بالا میرود میتوانند با كبد چرب مقابله كنند.
سبزیجات مفید برای كبد چرب
سبزیجات سبز رنگ كه در انواع غذاها مانند بعضی خورشها هم هستند، بهطور كلی برای درمان كبدچرب مفیدند ولی مصرف بعضی انواع آن مانند «سیر» بیشتر توصیه میشود. زیرا حاوی آنتیاكسیدانهای خوبی برای مقابله با كبد چرب است.
گریپ فروت، سیب، لیموترش و آواكادو هم ازجمله میوههایی هستند كه چون حاوی آنتیاكسیدان زیادی هستند بیشتر به درمان كبد چرب كمك میكنند.
هویج و انواع كلم ازجمله كلم بروكلی، قمری، پیچ و... هم ازجمله سبزیهای بسیار مفید و مؤثر در بیماری كبد چرب است.
مصرف چای سبز هم عامل مهم دیگری برای درمان كبد چرب بهشمار میرود.
انواع غلات، نانها یا ماكارونیهای حاوی سبوس هم میتوانند برای افرادی كه كبدچرب دارند مفید باشد.
همه ما از اهمیت تغذیه مناسب، توجه به سلامتی و اهمیت پیشگیری از بیماریها قبل از ابتلا به آنها به خوبی آگاهیم ولی واقعا تا چه حد به این موضوع اهمیت میدهیم و آن را جدی میگیریم؟ متأسفانه در بسیاری از موارد آنها را نادیده میگیریم.
نظر شما