چندی پیش دكتر عبدالله فضلعلی‌زاده، رئیس انجمن سرطان ایران با اشاره به روند رو به پیر شدن جمعیت كشور هشدار داد: تا 2 یا حداكثر 3 دهه آینده بیماری سرطان در ایران اپیدمی می‌شود.

اما به كار بردن واژه اپیدمی در مورد سرطان در حالی از زبان رئیس انجمن سرطان شنیده می‌شود كه كارشناسان با غلط خواندن این امر، تاكید می‌كنند كه ما هیچ وقت شاهد اپیدمی شدن این بیماری نخواهیم بود.

دكتر ایرج حریرچی، دانشیار انستیتو كانسر دانشگاه علوم پزشكی تهران در گفت‌وگو با همشهری و با اشاره به اینكه اصطلاحات پاندمیك (اپیدمی)، آندمیك، و پاندیك فقط در مورد بیماری‌های عفونی به كار می‌روند، معتقد است: این واژه‌ها برای بیماری سرطان به هیچ وجه مناسب نیستند.

اما بیماری سرطان در ایران به‌طور حتم تا 20 سال آینده روند رو به افزایشی خواهد داشت.

وی با بیان اینكه جمعیت ایران رو به پیری است و اكثر سرطان‌ها هم مخصوص دوران پیری هستند، ادامه می‌دهد: همچنین الگوی زندگی ایرانی‌ها به سمت الگوی كشورهای صنعتی سوق پیدا كرده و همین امر ریز فاكتورها و عوامل خطر سرطان را بالا برده است.

دكتر محمد اسماعیل اكبری، استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی و رئیس انستیتو كانسر نیز با ارائه تعریفی از اپیدمی یك بیماری می‌گوید: اپیدمی یك بیماری چند تعریف دارد؛

یكی اینكه آن بیماری تا به حال ظاهر نشده باشد مثل آبله در جامعه ما و یا اینكه یك بیماری در حالی كه در سایر كشورهای دنیا بوده، در یك جامعه خاص ظاهر نشده باشد.

وی نیز در ادامه خاطرنشان می‌كند: با توجه به اقدامات علمی كه منجر به طولانی شدن عمر مبتلایان به بیماری سرطان می‌شود، تعداد كسانی كه با سرطان زندگی خواهند كرد نیز بیشتر خواهد شد.

پیشرفت‌های تشخیصی و افزایش مبتلایان

در این میان دكتر پرویز دریایی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران، دبیر علمی انجمن علمی جراحان عمومی ایران و رئیس درمانگاه انستیتو كانسر بیمارستان امام خمینی نیز با بیان اینكه به كار بردن واژه اپیدمی در مورد سرطان غلط است و در واقع هدف عمده ما در مورد بیماری سرطان غربالگری بیماران مبتلا به آن است، به همشهری می‌گوید: كاملا مشخص است كه تا 30 سال دیگر امكانات تشخیصی این بیماری آن قدر بالا خواهد رفت كه تشخیص آن را افزایش دهد.

به گفته دكتر دریایی در این شرایط هم مسلما شیوع سرطان خودش را بیشتر نشان می‌دهد؛ پس واژه اپیدمی در مورد این بیماری غلط است چون در این صورت باید انتظار داشته باشیم كه اكثر مردم مبتلا به این بیماری خواهند شد.

افزایش مرگ و میر ناشی از سرطان

با این حال به گفته كارشناسان براساس تحقیقات سازمان جهانی بهداشت تا
 15 سال آینده در خاورمیانه و به‌خصوص در كشور ما مرگ و میر ناشی از انواع سرطان‌ها 180 درصد افزایش خواهد یافت و این یعنی افزایش بروز بیماری سرطان.

این در حالی است كه به گفته دكتر اكبری در 15 سال آینده تعداد سرطانی‌ها قطعا 3 برابر خواهد شد و این رقم بسیار بالایی است چون علاوه بر افزایش سن جامعه، برخورد بیشتر با عوامل خطر به‌ویژه از كودكی و نوجوانی به شروع این اتفاق دامن خواهند زد.

دكتر اكبری با بیان این عبارات ادامه می‌دهد: تعداد مصرف‌كنندگان دخانیات در حال حاضر7/14 درصد جامعه است كه البته این رقم سیر صعودی خواهد داشت، بنابراین طبیعی است كه تعداد موارد ابتلا به سرطان هم افزایش یابد.

علاوه بر این مصرف بیش از حد نمك، چربی، دخانیات، عدم‌تحرك و... از عواملی هستند كه موجب افزایش موارد بروز سرطان در 2 یا 3 دهه آینده می‌شوند.

سرطان‌ها ثبت نمی‌شود!

مشكل اصلی بیماری سرطان در كشور ما این است كه به گفته كارشناسان ما هنوز نتوانسته‌ایم برای ثبت انواع سرطان‌ها مركز اطلاعات مشخصی  داشته باشیم.

دكتر فضلعلی‌زاده، رئیس انجمن سرطان با ابراز نگرانی از این موضوع هشدار می‌دهد: در حال حاضر پایگاهی برای ثبت سرطان و بررسی آماری آن در ایران وجود ندارد و این مشكل، دانشمندان، پژوهشگران، سیاستگذاران و پزشكان كشور را در كنترل این گروه از بیماری‌ها با مشكل مواجه می‌كند.

وی ادامه می‌دهد: آمارهای جهانی  حاكی از آن است كه بیماری سرطان به‌خصوص از سال 1950 در دنیا روز به روز افزایش می‌یافت اما از سال 1992 با برقراری نظام ثبت سرطان و ایجاد پایگاه اطلاعات این بیماری در كشورهای پیشرفته هر سال 2 درصد از میزان بروز و شیوع سرطان در این كشورها كاهش یافته است.

وی خاطرنشان می‌كند: اما در ایران هیچ آمار قابل اتكایی درباره بیماری سرطان، شیوع و پراكندگی انواع آن در كشور نداریم، در حالی كه در اكثر كشورهای پیشرفته دنیا با استفاده از پایگاه اطلاعات سرطان، تا حد زیادی توانسته‌اند بیماری سرطان را كنترل كنند.